Του Γιώργου Ατσαλάκη*
Καθώς το 2024 αλλάζει ο μακροχρόνιος κύκλος 56 ετών της οικονομίας, θα γίνεται ολοένα και πιο εμφανής η ανάδειξη της Ινδίας σε μια ισχυρή δύναμη απειλώντας την Κίνα που αναπτύχθηκε στον προηγούμενο κύκλο. Η Κίνα είδη απασχολεί την Ινδία στα βόρεια σύνορα της για να της εκτρέπει πόρους ώστε να μην αναπτύξει του δικούς της Δρόμους του Μεταξιού κυρίως στον Ινδικό Ωκεανό. Στα δυτικά της, η Ινδία είναι αποκομμένη από το Πακιστάν (αιώνιος εχθρό της) καθώς η Κίνα έχει αναπτύξει τον πιο ακριβοπληρωμένο Δρόμο του Μεταξιού (κόστισε πάνω από 50 δις) που της δίνει πρόσβαση κατά μήκος του Πακιστάν στο λιμάνι της Gwadar (στην περιοχή του Μπαλουχιστάν). Η πρόσφατη χάραξη του «Νέου Ινδικού Δρόμου του Μεταξιού» μέσω Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας, Ισραήλ, Πειραιά για να αποκτήσει πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά ανεστάλη μετά τα γεγονότα της Γάζας. Η πρόσβαση της Ινδίας εξαρτάται μέσω του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC), ο οποίος μέσω του Ιράν (λιμάνι Chabahar) και του Περσικού Κόλπου στοχεύει στη σύνδεση του Ινδικού Ωκεανού με την Ρωσία και από εκεί στη Ε.Ε. Τα Ινδικά εμπορεύματα δια θαλάσσης από την Mumbai, το οικονομικό κέντρο της Ινδίας, μέσω το λιμανιού Chabahar του Ιράν αποβιβάζονται στην στεριά παρακάμπτοντας το Πακιστάν φθάνουν στην Ρωσία και από εκεί στην Ευρώπη. Μετά την εισβολή όμως της Ρωσία στην Ουκρανία δεν υπάρχει πρόσβαση προς την Ευρωπαϊκή αγορά. Εάν δεν υπήρχε ο INSTC, τα εμπορεύματα θα έπρεπε να ακολουθήσουν την μπλε γραμμή του χάρτη μέσα από την Διώρυγα του Σουέζ από το Γιβραλτάρ τα στενά της Μάγχης και την Βαλτική θάλασσα για να φθάσουν στην Ρωσία.
Η Ινδία εξαρτάται από την ύπαρξη καλών σχέσεων με το Ιράν για την χρήση του διαδρόμου INSTC για να αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές της Ρωσίας και της Κεντρικής Ασίας. Οπότε δεν πρέπει να συγκρουσθεί με τις φιλοδοξίες του Ιράν να γίνει κυρίαρχη περιφερειακή δύναμη. Επίσης εάν οι Χούθι, επιτρέπουν εκτός από τα Ρωσικά & Κινέζικα πλοία και στα Ινδικά πλοία να εισέρχονται στην ερυθρά θάλασσα, η Ινδία θα έχει πρόσβαση τουλάχιστον στην ΕΕ και η οικονομία της θα μπορεί να αναπτυχθεί.
Η Ινδία έχει εντείνει την παρουσία της στην Αραβική Θάλασσα και τον Κόλπο του Άντεν, αναπτύσσοντας σκάφη και αναγνωριστικά αεροσκάφη, και παρενέβη ακόμα και σε περιστατικό με σκάφος που είχε στοχοποιηθεί από τους Χούτι. Η Ινδία, ιστορικά, διατηρούσε στενές σχέσεις με το Ιράν, τις οποίες κατάφερε να συνδυάσει με την ενίσχυση των δεσμών της με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η στάση της Ινδίας δεν είναι μια απλή συμμαχία με τις ΗΠΑ ενάντια στο Ιράν. Ακολουθώντας μία ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, αποφάσισε να μην ενταχθεί στον πολυεθνικό συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την προστασία της διεθνούς ναυτιλίας, που ανακοινώθηκε από την Ουάσινγκτον. Επίσης, δεν υποστήριξε τις αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ εναντίον των Χούτι.
Αντιθέτως, η Ινδία αναζητά τρόπους να καταστεί ανεξάρτητος παράγοντας ασφάλειας στην Αραβική Θάλασσα, έναν ρόλο που μπορεί να της επιτρέψει να αποκτήσει στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι της Κίνας. Στην περιοχή αυτή εποφθαλμιά η Τουρκία να παίξει ρόλο με τις τεράστιες παραγγελίες ναυτικού στόλου που ανακοίνωσε. Ο στόλος της θα είναι υπερβολικά μεγάλος καθώς δεν ελέγχει το Αιγαίο το οποίο είναι από τα πιο στρατηγικά σημεία για να μπορέσει να «κρατήσει» τα στενά του Ελλήσποντου, του Βοσπόρου και της θάλασσας το του Μαρμαρά. Τέτοιος στόλος στο Αιγαίο αλλά ακόμα και στην Ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να βυθιστεί άμεσα σε μια σύρραξη με την `Ελλάδα. Το στόλο τον σχεδιάζει για να προσπαθήσει να πείσει την Δύση ότι θα μπορέσει να εξασφαλίσει την σταθερότητα στην περιοχή της Ερυθραίας, της Αραβικής θάλασσας κλπ.
Η Ινδία, ωστόσο, δεν πρόκειται να επιτρέψει σε Τουρκία ή Κίνα ή Χούθι, να αποκτήσουν επιρροή σε αυτή την περιοχή. Η ανάπτυξη του λιμανιού του Chabahar είναι ενδεικτική της στρατηγικής της Ινδίας, καθώς της επιτρέπει να παρακάμψει το Πακιστάν και να ενισχύσει τους εμπορικούς δεσμούς της με την υπόλοιπη Κεντρική Ασία. Παράλληλα, η Ινδία έχει ανακοινώσει σχέδια για σημαντική αναβάθμιση του ναυτικού της, προχωρώντας σε μεγάλες αναμορφώσεις των ενόπλων δυνάμεών της.
Η ανάπτυξη της θαλάσσιας οδού του Ινδικού εμπορίου, μέσω της διώρυγας του Σουέζ, καθώς και η προοπτική ενός “Νέου Ινδικού Δρόμου του Μεταξιού”, ανοίγουν πράγματι σημαντικές ευκαιρίες για την Ελλάδα, ειδικά στο πλαίσιο της ειρήνευσης και της σταθεροποίησης στην περιοχή. Η Ελλάδα, με τη στρατηγική της θέση και τα αναπτυσσόμενα λιμάνια και μεταφορικά δίκτυα, μπορεί να δραστηριοποιηθεί ως κεντρικός κόμβος για τα Ινδικά εμπορεύματα που θα διέρχονται από τη διώρυγα του Σουέζ, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της εφοδιαστικής αλυσίδας και των εμπορικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας, Ε.Ε. και Ινδίας με πολύ σημαντικά οικονομικά οφέλη.
Τα ελληνικά λιμάνια, όπως το λιμάνι του Πειραιά, έχουν ήδη δείξει την ικανότητά τους να λειτουργούν ως μείζονες πύλες για την ευρωπαϊκή αγορά. Η περαιτέρω ενίσχυση των υποδομών και η βελτίωση των λογιστικών και εφοδιαστικών διαδικασιών θα μπορούσε να καταστήσει την Ελλάδα ακόμα πιο αποτελεσματικό κέντρο για τη διαχείριση των εμπορευματικών ροών. Για την Ελλάδα, αυτό θα σήμαινε μια ενίσχυση της θέσης της ως εμπορικού και εφοδιαστικού κόμβου, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση και βελτιώνοντας την οικονομική της δυναμική.
Είναι σημαντικό για τους ιθύνοντες στην Ελλάδα να αναγνωρίσουν και να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία, αναπτύσσοντας τις απαραίτητες στρατηγικές και επενδύοντας στις αντίστοιχες υποδομές μετά την ειρήνευση στην περιοχή. Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν καίρια για την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας και τη διεύρυνση της διεθνούς εμπορικής μας παρουσίας.
*Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
