Του Λάμπρου Ροϊλού*
Η ψηφιοποίηση στο δημόσιο προϋποθέτει ένα υπάρχον λειτουργικό σύστημα δημοσίων υπηρεσιών, η οποία θα βοηθάει στην επιτάχυνση και βελτίωση της λειτουργικότητας του, με απώτερο στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού.
Όταν ένας τομέας δημόσιας υπηρεσίας χωλαίνει, είναι βραχυκυκλωμένος, διότι π.χ. οι υπάρχουσες κανονιστικές διατάξεις δεν τηρούνται, είτε από έλλειψη προσωπικού, είτε από απουσία μηχανισμού ελέγχου της τήρησης του, είτε και από παράβαση καθήκοντος, τότε η εφαρμογή της ψηφιοποίησης θα μπορούσε να παρομοιαστεί με την εγκατάσταση μιας μπανιέρας jacuzzi σε ένα κτήριο όπου οι σωληνώσεις είναι σκουριασμένες, φραγμένες ή γεμάτες από διαρροές.
Πρώτα λοιπόν, ή και παράλληλα τακτοποιούμε αυτές τις δυσλειτουργίες, ώστε η ψηφιοποίηση που κάνουμε να έχει το ουσιαστικό αποτέλεσμα που περιμένει ο πολίτης και δεν γίνεται απλώς για εξωτερικό εξωραϊσμό και την κάλυψη των ελλειμμάτων/ δυσλειτουργιών του συστήματος. Δεν είναι δικαιολογία ότι αυτά αποτελούν παθογένειες δεκαετιών. Η θρυλούμενη κάποια προηγούμενα χρόνια «Επανίδρυση του κράτους», πρέπει επιτέλους να αρχίσει να γίνεται πραγματικότητα.
Αυτά τα επισημαίνω με αφορμή τις εξής προσωπικές μου εμπειρίες:
Α. Είμαστε με την σύζυγο μου συνιδιοκτήτες μιας μονοκατοικίας στην Κηφισιά. Πρόκειται για την τελευταία μονοκατοικία στο αδιέξοδο του τμήματος της κατηφορικής οδού μας. Εξ’ αιτίας αυτού και του γεγονότος ότι δεν περνάει αποχετευτικός σωλήνας από το τμήμα αυτό της οδού, είμασταν υποχρεωμένοι να έχουμε τον υδρομετρητή στην γωνία με την κάθετο στην δική μας οδό, σε απόσταση 60 μέτρων από την οικία μας.
Τον Δεκέμβριο 2021 και τον Μάρτιο 2022 βρήκαμε σημείωμα στο γραμματοκιβώτιο υπαλλήλου της αρμόδιας ΕΥΔΑΠ Αμαρουσίου που ειδοποιούσε για αυξημένη κατανάλωση και να γίνει έλεγχος για πιθανή διαρροή. Ο έλεγχος που κάναμε στην περιοχή του κήπου και των χώρων τόσο εντός του σπιτιού όπως και γύρω από αυτό δεν έδειχνε κάποια διαρροή. Ούτε φαινόταν στον δρόμο από την γωνία να τρέχει έξω νερό.
Να σημειωθεί ότι η σωλήνα που φέρνει εδώ και 23 χρόνια το νερό από τον μετρητή στο σπίτι (που φτιάχτηκε με δαπάνη μας) κινείται επί του δρόμου δίπλα από το πεζοδρόμιο καλυμμένος με μπετόν. Ευτυχώς στο τέλος Απριλίου υδραυλικός που φέραμε για άλλη μια φορά αφού έσπασε μια πλάκα στο πεζοδρόμιο δίπλα στο φρεάτιο του μετρητή, διαπίστωσε ότι λόγω κάποιων ριζών σε παρακείμενο δέντρο επί του πεζοδρομίου είχαν τεντώσει/ στραβώσει την μετά τον μετρητή σωλήνα με αποτέλεσμα να σημειώνεται μη εμφανής διαρροή στο σημείο ένωσης του σωλήνα που οδηγεί στο σπίτι με τον υδρομετρητή. Το νερό εύρισκε προφανώς κάποια διέξοδο υπογείως ώστε να μην γίνεται αντιληπτή διαρροή νερού στον δρόμο. Μετά την επισκευή η διαρροή σταμάτησε.
Θα ήταν πολύ εύκολο στον τεχνικό της ΕΥΔΑΠ που έκανε την μέτρηση να διαπιστώσει την διαρροή στο φρεάτιο όπου ο μετρητής και ότι αυτή ήταν στην ένωση του με την σωλήνα. Σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΥΔΑΠ που αφορά τις αφανείς διαρροές (10.2.1) εκτός από την θυροκόλληση της σχετικής ειδοποίησης περί πιθανής διαρροής προβλέπεται (επιλέξει) ότι πρέπει «να δρομολογηθεί αυτόματα» και «παράλληλη ειδοποίηση μέσω sms ή email είτε έγχαρτη επιστολή που αποστέλλεται στην διεύθυνση αποστολής του λογαριασμού αλλά και εκτύπωση σχετικού μηνύματος επί του λογαριασμού». «Επιπροσθέτως δρομολογείται η αυτόματη δημιουργία Τεχνικής Ενέργειας για τον (από την αρμόδια Υπηρεσία της Γενικής Διεύθυνσης Ύδρευσης), επανέλεγχο της παροχής προκειμένου να εξακριβωθεί η ύπαρξη της διαρροής , η γενικότερη κατάσταση του φρεατίου και της εγκατάστασης της παροχής και να γίνει αυτεπάγγελτα από την ΕΥΔΑΠ διακοπή της υδροδότησης λόγω διαρροής…».
Στην περίπτωση μας τίποτα από αυτά δεν τηρήθηκε (όπως μου επιβεβαίωσαν και οι αρμόδιοι υπάλληλοι), ιδιαίτερα ο πιο πάνω τεχνικός έλεγχος που θα διαπίστωνε την αιτία της διαρροής στην εφαρμογή/ένωση της σωλήνας στο υδρόμετρο που θα ήταν πολύ εύκολο να φτιαχτεί.
Επιπροσθέτως για ένα διάστημα 6 μηνών δεν είχαμε λάβει κανένα λογαριασμό και μόνο μετά από επικοινωνία μου με την ΕΥΔΑΠ μας έγιναν γνωστοί οι 2 «φουσκωμένοι» λογαριασμοί στους οποίους εν συνεχεία έγινε η σχετική προβλεπόμενη από τον κανονισμό μείωση, αλλά όχι και για τον επόμενο αυτών (της 27/6/22) ποσού 724 ευρώ. Η δικαιολογία ήταν ότι δεν προβλέπεται μείωση για περισσότερους από 2 λογαριασμούς. Αυτό για να τηρηθεί ο κανονισμός όπως μου είπαν (by the book-Αγγλιστί), παραβλέποντας βέβαια την μη τήρηση των πιο πάνω υποχρεώσεων βάσει του ίδιου κανονισμού της ΕΥΔΑΠ που αν είχαν τηρηθεί θα είχε αποτραπεί η περαιτέρω διαρροή.
Η πιο πάνω εμπειρία μου θα είναι υποθέτω, ένα από τα εκατοντάδες παρόμοια περιστατικά καθημερινότητας που ζούμε.
Β. Άλλο πιο εύγλωττο παράδειγμα είναι το 2021 η έκδοση πιστοποιητικού ΤΑΠ από τον δήμο Κηφισιάς για την μεταβίβαση ακινήτου μετά από αίτηση μου, που έγινε μετά από 45 ημέρες!! Όταν υπό προηγούμενες συνθήκες αρκούσαν 2-3 ημέρες. Κατά τα άλλα όμως όλα είχαν γίνει ψηφιακά… Η αίτηση, η υποβολή των δικαιολογητικών και λοιπά ζητούμενα καθώς και η έκδοση του πιστοποιητικού μέσω του διαδικτύου.
Γ. Τέλος ανακαλώ στη μνήμη μου την δεκαετία του 80 (επί κυβερνήσεως του προοδευτικού ΠΑΣΟΚ) όταν παρουσιάστηκε το φαινόμενο οι προϊστάμενοι δημοσίων υπηρεσιών να μην τολμούν να επιβληθούν στους υφισταμένους τους.
Σε περιστατικό στο αρχείο του Πρωτοδικείου Αθηνών τότε, όταν σαν δικηγόρος εξέθεσα κάποιο νόμιμο αίτημά μου στον προϊστάμενο της υπηρεσίας και του ζήτησα να επέμβει λόγω της απροθυμίας ενός υπαλλήλου να το ικανοποιήσει, μου είπε εμπιστευτικά και χαμηλόφωνα ότι αδυνατεί γιατί με τις νέες διατάξεις κρίνεται αυτός από τους υφιστάμενους του σε θέματα συμπεριφοράς και αποδοτικότητας που θα επηρέαζαν την προαγωγή του.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ασφαλώς η παράλληλη ψηφιοποίηση των δημοσίων συναλλαγών σήμερα σε ένα βαθμό βοηθάει και θα βοηθήσει στο μέλλον. Δεν θα πρέπει όμως να γίνει εμμονή και ο μοναδικός στόχος. Αν στις δημόσιες υπηρεσίες δεν τηρούνται οι κανονισμοί. Αν δεν τηρείται στην πράξη η ιεραρχία και δεν γίνεται ο απαραίτητος έλεγχος λειτουργικότητας από τους προϊσταμένους των υπηρεσιών και από το ίδιο το Υπουργείο στον βαθμό που του αναλογεί. Δεν θα υπάρξει η ουσιαστική πρόοδος που μπορεί να φέρει η ψηφιοποίηση.
Υπάρχει η ανάγκη ακόμα και με καινοτομίες, πέραν των συνηθισμένων πρακτικών, ακόμα και με απειλή κυρώσεων, οι απανταχού δημόσιοι υπάλληλοι να κάνουν το αυτονόητο, δηλαδή το καθήκον τους και να ελέγχονται γι’ αυτό.
Οι κυβερνώντες π.χ. ας μιμηθούν το παράδειγμα του κ. Χατζηδάκη με την πρόσληψη συμβασιούχων ιδιωτών για την έκδοση των για πολλά χρόνια λιμναζόντων συντάξεων.
- Χωρίς να σπάσεις αβγά, ομελέτα δεν γίνεται.
*συντ. δικηγόρος παρ’Αρείω Πάγω, συγγραφέας, ερευνητής.
