Αποτελεί σοβαρό λάθος και αντιδημοκρατική παραπλάνηση, η ενοχοποίηση για τον πληθωρισμό του ψωμιού, των αλεύρων και των ζαρζαβατικών.
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Τα αίτια του πληθωρισμού είναι παγκόσμια, σοβαρά και αποτελεί εμπαιγμό να αποδίδονται στο λιανικό εμπόριο και τη βιομηχανία ειδών διατροφής. Είναι προφανές δε, ότι κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση επιδίδονται στο παιχνίδι της λαϊκής παραπλάνησης, για τον πολύ απλό λόγο ότι επιδιώκουν να επαναφέρουν στην Ελλάδα τον δικομματισμό.
Ας δούμε όμως τα πράγματα με τη σειρά σε μια προσπάθεια αποτύπωσης της πραγματικότητας.
Η οικονομική ιστορία είναι γεμάτη επεισόδια στα οποία ο πληθωρισμός πυροδότησε τόσο έντονες κοινωνικές συγκρούσεις όσο και ζωηρές συζητήσεις μεταξύ οικονομολόγων και υπευθύνων χάραξης πολιτικής σχετικά με τις αιτίες του. Η σημερινή παγκόσμια άνοδος των τιμών δεν αποτελεί εξαίρεση: από τη στιγμή που οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες εξέτασαν για πρώτη φορά πώς να προστατεύσουν τους πολίτες τους από τον COVID, τα γεράκια του πληθωρισμού και τα περιστέρια διχάστηκαν για το αν τα μέτρα θα άγγιζαν μια πληθωριστική σπείρα τιμών.
Με αφορμή έτσι την εξέλιξη αυτή, σε πολλές αναπτυγμένες χώρες κατά κύριο λόγο, υπήρξαν πακέτα ανακούφισης και οι κεντρικές τράπεζες εφάρμοσαν μέτρα έκδοσης πληθωριστικού χτήματος, μια ενέργεια που ευγενικά αποκαλείται ποσοτική χαλάρωση. Και αυτό συμβαίνει για να μην καταλαβαίνει ο πολίτης τι πραγματικά συμβαίνει.
Στο πλαίσιο αυτό, όπως πολύ σωστά υπογραμμίζει η έγκριτη οικονομολόγος Μιράντα Ξαφά, τα αίτια του σημερινού πληθωρισμού, που απέχει έτη φωτός από τον αντίστοιχο του 1973, είναι συγκυριακά.
Στη διάρκεια της πανδημίας, η μεγάλη ρευστότητα που δημιούργησαν οι κεντρικές τράπεζες αγοράζοντας ομόλογα από το τραπεζικό σύστημα διοχετεύτηκε στην πραγματική οικονομία αντί να λιμνάζει στους ισολογισμούς των τραπεζών όπως έγινε στη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης 2008-9. Το αποτέλεσμα ήταν η κατακόρυφη αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας που έφτασε το 12,5% στην ευρωζώνη στις αρχές του 2021. Στα νομισματικά αίτια του πληθωρισμού προστέθηκε και η ανισορροπία προσφοράς-ζήτησης που προκλήθηκε από lockdowns, κλείσιμο συνόρων και φυσικές καταστροφές στη διάρκεια της πανδημίας.
Η κατάσταση αυτής, έδωσε την ευκαιρία σε αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Κινέζος Χι Σιν πινγκ και ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν να σαμποτάρουν τη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα, να αυξήσουν το κόστος της ενέργειας και να σχεδιάσουν εισβολές στην Ουκρανία και στην Ταϊβάν, με την πρώτη να είναι από έτους γεγονός.
Έτσι, οι δικτάτορες, που τους λαούς τους πολύ απλά τους φτήνουν, πρόσθεσαν στο διεθνή πληθωρισμό και διαρθρωτικά αίτια. Και προς την κατεύθυνση αυτή τους είχε βοηθήσει και ο νάρκισσος τεως πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τράμπ.
Σήμερα λοιπόν, τα αίτια του πληθωρισμού είναι εν μέρει και διαρθρωτικά, καθώς ο προστατευτισμός βρίσκεται σε έξαρση, η παγκοσμιοποίηση υποχωρεί, και οι εφοδιαστικές αλυσίδες μετατοπίζονται από την αποδοτικότητα στην ανθεκτικότητα. Οι επιχειρήσεις, που μέχρι πρόσφατα εστίαζαν στην φθηνότερη πηγή πρώτων υλών και εξαρτημάτων, τώρα εστιάζουν στην πιο αξιόπιστη, ή στην πιο «συμπαθή» γεωπολιτικά, ακόμη και αν είναι ακριβότερη. Όμως η ανθεκτικότητα κοστίζει, και μέχρι στιγμής τον λογαριασμό πληρώνουν κυρίως οι καταναλωτές.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι κυβερνήσεις, για να απαλύνουν την κατάσταση, προσπαθούν τώρα να μετατοπίσουν το βάρος προς τις επιχειρήσεις, ανοίγοντας τη συζήτηση περί πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου και για φορολογία στα υπερκέρδη των ηλεκτροπαραγωγών.
Την ίδια στιγμή, αντιπληθωριστικά μέσω των επιτοκίων κινούνται και οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες όπως η αντίστοιχη Ευρωπαϊκής (Ε.Κ.Τ.).
Είναι πολύ πιθανό έτσι, το 2023, o πληθωρισμός να υποχωρήσει σημαντικά, καθώς οι αλλεπάλληλες αυξήσεις επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Ε.Κ.Τ.) μειώνουν τη ζήτηση, ενώ ταυτόχρονα η δημοσιονομική πολιτική περιορίζει σταδιακά τη στήριξη που προσέφερε στη διάρκεια της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, διευκολύνοντας τον έλεγχο του πληθωρισμού. Όμως τα διαρθρωτικά αίτια παραμένουν και, σε συνδυασμό με τον φαύλο κύκλο τιμών – μισθών, θα κρατήσουν το πληθωρισμό πάνω από τον στόχο 2% της ΕΚΤ τουλάχιστον μέχρι το 2025. Η ΕΚΤ προβλέπει πτώση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη από 8,4% κατά μέσο όρο το 2022 σε 6,3% το 2023. Στην Ελλάδα, υπό την επίδραση του πολέμου στην Ουκρανία και των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες, η αύξηση του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή κορυφώθηκε σε 12,1% σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο του 2022 και προβλέπεται να μειωθεί από 9,7% το 2022 στο 5,8% το 2023 σύμφωνα με της προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος. Στην άνοδο του πληθωρισμού συνέβαλαν κυρίως οι κλάδοι ενέργειας και τροφίμων, αλλά και η μετακύλιση των αυξήσεων της ενέργειας στις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στον πυρήνα του πληθωρισμού.
Ο κίνδυνος ύφεσης στην Ευρώπη ως αποτέλεσμα μίας πλήρους και παρατεταμένης διακοπής της διανομής αερίου από τη Ρωσία μοιάζει να απομακρύνεται, καθώς ο φετινός χειμώνας είναι ιδιαίτερα ζεστός και οι τιμές φυσικού αερίου βρίσκονται σε πτωτική τροχιά. Αντίθετα, τυχόν περαιτέρω κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία θα οδηγούσε σε εντονότερη επιβράδυνση της ευρωπαϊκής και της ελληνικής οικονομίας.
Και αυτό ας το έχουν υπόψη τους οι λιβανιστείς του Πούτιν, οι οποίοι σε κάθε περίπτωση, έχουν γεμάτες τσέπες. Τουλάχιστον οι πιο επώνυμοι από αυτούς.
