Του Φάνη Ζουρόπουλου*
Κορμός του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που παραβιάζεται για μια φορά ακόμα με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι οι διατάξεις της 4ης Συμβάσης της Γενεύης του 1949 «περί προστασίας του άμαχου πληθυσμού εν καιρώ πολέμου», σε συνδυασμό με τρεις ακόμα Συμβάσεις της Γενεύης που αφορούν την βελτίωση της τύχης των τραυματιών και ασθενών εν καιρώ πολέμου, των ναυαγών και την μεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου, που συμπληρώθηκαν με τα ”Πρόσθετα Πρωτόκολλά της Γενεύης” του 1977. Η Σύμβαση αυτή που στηρίζεται στα συγγράμματα “Το Δίκαιο των Εθνών” και το “Κοινωνικό Συμβόλαιο” των Vattel και Rousseau, αλλά και στον ιδρυτή του Ερυθρού Σταυρού Ερρίκο Ντυνάν, υποστηρίζει την θεωρία ότι “ο πόλεμος δεν αποτελεί προσωπική υπόθεση μεταξύ ατόμων, αλλά σχέση μεταξύ κρατών και από την στιγμή που ο αντίπαλος αφοπλιστεί και παραδοθεί, ουδείς πλέον έχει το δικαίωμα να αφαιρέσει την ζωή του, πολλώ μάλλον αν είναι άμαχος”… Στο Α’ άρθρο αναφέρεται ότι η Σύμβαση ”πρέπει να γίνει σεβαστή εις πάσαν περίσταση, κεκηρυγμένου ή μη πολέμου ή άλλης τίνος ενόπλου συρράξεως διεθνούς ή μη διεθνούς χαρακτήρα “καθώς και” σε περίπτωση μερικής ή ολικής κατοχής του εδάφους ενός των Υψηλών Συμβαλλόμενων Μερών”[άρθρα 2 και 3]. Επίσης στο άρθρο 3 τονίζεται ότι: ”άτομα μη λαμβάνοντα ενεργό μέρος εις τας εχθροπραξίας, συμπεριλαμβανομένων και των μελών των ενόπλων δυνάμεων των καταθεσάντων τα όπλα και των τεθέντων εκτός μάχης, ένεκα τραυμάτων κ.λ.π θα τύχουν ανθρωπιστικής μεταχειρίσεως”. Επίσης, απαγορεύονται οι προσβολές κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας “ιδίως ο φόνος σε όλους τους τύπους, ο ακρωτηριασμός η σκληρή μεταχείριση και παντός είδους βασανιστήρια” ενώ “επιτρέπεται η ελεύθερη δίοδος κάθε αποστολής φαρμάκων και υγειονομικού υλικού, εφόσον προορίζονται αποκλειστικά δια τον άμαχο πληθυσμό” [άρθρο 23]. Στα άρθρα 33 και 34 η Σύμβαση προβλέπει το δικαίωμα των προστατευόμενων προσώπων να εγκαταλείψουν, εάν το επιθυμούν, το έδαφος της σύρραξης ενώ ”απαγορεύονται οι συλλογικές ποινές, τα μέτρα εκφοβισμού, τρομοκρατίας, λεηλασίας, ομηρίας και αντεκδίκησης”. Απαγορεύονται οι ”ατομικές ή ομαδικές μεταφορές ως και η εξορία προστατευόμενων προσώπων έξω του κατεχόμενου εδάφους ή προς το έδαφος άλλου κράτους”. Αντίθετα “προβλέπεται η στέγαση των προστατευόμενων προσώπων σε κτίρια ή καταυλισμούς τα οποία παρέχουν εγγυήσεις υγιεινής και καθαριότητας”. Στο τέλος [αρθρα 146 και 147] προβλέπεται η επιβολή ποινών εις βάρος των παραβατών της Σύμβασης της Γενεύης, από Διεθνές Δικαστήριο που θα παρέχει ”δικαστικάς εγγυήσεις αναγνωρισμένες υπό των πολιτισμένων εθνών”!… Σε αυτά τα τελευταία δυο άρθρα στηρίχθηκαν τα δικαστήρια που δίκασαν τα εγκλήματα του πολέμου στην Σερβία και καταδίκασαν τους πρωταγωνιστές και ελπίζεται ότι θα επαναληφθούν για τις ακρότητες του πολέμου του Πούτιν… Διαφορετικά, το ανθρωπιστικό δίκαιο της Σύμβασης που πρέπει να διέπει τα πολιτισμένα κράτη του σύγχρονου κόσμου θα είναι ένα κενό σχήμα λόγου…
*Επίτιμος εκτελεστικός Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και τ. Πρόεδρος της Ένωσης Επαρχιακού Τύπου.
