Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Τόσο στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών όσο και στο ευρύτερο πεδίο της παγκόσμιας κοινότητας η δυναμική, που αναπτύσσεται, έχει χαρακτηριστικά παρακμής και διαμορφώνει συνθήκες υψηλού βαθμού διακινδύνευσης. Σε αυτό το πλαίσιο αναδεικνύεται από το ένα μέρος η συμπόρευση του πολιτικού συστήματος με αυτή την δυναμική και από το άλλο μέρος η μέχρι τώρα παθητική στάση των κοινωνιών, οι οποίες βρίσκονται σε «λήθαργο».
Οι πολίτες ακολουθούν την δυναμική, που αναπτύσσεται, χωρίς να συνειδητοποιούν τις επιπτώσεις, ενώ παράλληλα λειτουργούν ως εργαλεία οικοδόμησης της παρακμιακής δυναμικής αποστασιοποιούμενοι από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης οντότητας και τις αναγκαίες για την βιωσιμότητα ισορροπίες με το φυσικό περιβάλλον, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην αποσταθεροποίηση της κοινωνικής συνοχής.
Η βίωση της παρακμιακής δυναμικής γίνεται σε πολλά επίπεδα, όπως είναι η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να σχεδιάσει λειτουργικά την εξέλιξη με μακροπρόθεσμη οπτική σε συνθήκες πολυπλοκότητας και παγκοσμιοποίησης, η αδυναμία λειτουργικής πολιτικής διαχείρισης του χρόνου σε συνθήκες ταχύτατης εξέλιξης, η εργαλειοποίηση του ανθρώπου στο πλαίσιο της κυρίαρχης πολιτικής οπτικής του συστημικού πραγματισμού (αποκλειστικός προσανατολισμός η λειτουργικότητα και οικονομική απόδοση των κοινωνικών συστημάτων), η πορεία των κοινωνιών χωρίς προσανατολισμό σε αξίες με ηθικό φορτίο και σημείο αναφοράς το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, η διαφθορά, η αυξανόμενη ενδοοικογενειακή και νεανική βία, η εγκληματικότητα και άλλες κοινωνικές ανισορροπίες στις σύγχρονες συνθήκες μαζοποίησης στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η εμπειρική προσέγγιση και ανάλυση της πραγματικότητας είναι αποκαλυπτική τόσο για την βιωνόμενη δυναμική των συνθηκών παρακμής σε εθνικό και πλανητικό επίπεδο όσο και για την ζωτικής σημασίας ανάγκη αφύπνισης των κοινωνιών και την ανακοπή αυτής της πορείας.
Αξιοσημείωτο είναι, ότι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ υπέβαλε παραίτηση μετά το σχόλιο της «τον χορτασμένο μη φοβάσαι, τον γιο της πλύστρας να φοβάσαι», το οποίο δείχνει και την ποιότητα των αξιών, που οριοθετούν τις εξαγγελίες για κοινωνική δικαιοσύνη και άρση των ανισοτήτων.
Η κορύφωση όμως αυτής της οπτικής είναι η μη αποδοχή της παραίτησης από τον επικεφαλή της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, επειδή θεώρησε, ότι στην προκειμένη περίπτωση «η δημόσια παραδοχή, αναγνώριση και ανασκευή είναι αρκετή».
Το ηθικό φορτίο του αξιακού προσανατολισμού είναι εμφανές και δείχνει εμφατικά την δυναμική της παρακμής, η οποία διαπερνά γενικότερα το πολιτικό σύστημα. Ανάλογα παραδείγματα και στον τρόπο άσκησης ηγετικών πολιτικών ρόλων και σε άλλα κόμματα, όπως στην Νέα Δημοκρατία, με την παραπομπή βουλευτή στην Επιτροπή Δεοντολογίας και την διαγραφή του από το κόμμα, επειδή υπέβαλε ερώτηση σε υπουργό σε σχέση με την εκχώρηση της διαχείρισης κυλικείων σε αρχαιολογικούς χώρους με «φωτογραφικές» διαδικασίες.
Επίσης σύμφωνα με στοιχεία μελέτης επιστημόνων στο Meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, που δημοσιεύθηκε στο διεθνές περιοδικό Atmosphere στις 11.9.2024, η μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα αυξήθηκε περίπου 1,5 βαθμούς Κελσίου τα τελευταία 30 χρόνια. Στην Ευρώπη η μέση θερμοκρασία αυξήθηκε κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου την ίδια περίοδο.
Είναι εμφανές, ότι η κλιματική αλλαγή προχωρεί πλέον με ταχύτητα, ενώ οι επιπτώσεις της δεν περιορίζονται μόνο στα ακραία καιρικά φαινόμενα (καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες κ.λ.π.), αλλά δημιουργούν προβλήματα και στον πρωτογενή τομέα, τα οποία στην προοπτική του χρόνου θα απειλήσουν και την σίτιση του ανθρώπου. Και όμως ακόμη τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και οι κοινωνίες δεν ενεργοποιούνται με στόχο την αντιμετώπιση και άρση των γενεσιουργών αιτίων.
Η παρακμή βέβαια δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα, αλλά έχει πλανητικές διαστάσεις. Αρκεί να ληφθεί υπόψη Video, το οποίο δείχνει τρεις ισραηλινούς στρατιώτες στη στέγη ενός κτιρίου στην πόλη Καμπατίγια στην Δυτική Όχθη να σέρνουν και να πετούν στο δρόμο με κλωτσιές νεκρούς Παλαιστίνιους (στις 19.9.2024). Το πρακτορείο ειδήσεων Reuters επιβεβαίωσε την αυθεντικότητα του Video.
Παράλληλα το Ισραήλ έκανε αεροπορικές επιδρομές στο Λίβανο με στόχο την Χεζμπολά και σκότωσε τουλάχιστον 569 ανθρώπους (μεταξύ αυτών 35 παιδιά και 58 γυναίκες), ενώ τραυμάτισε πάνω από 1.645 άτομα. Ο ευτελισμός της ανθρώπινης ζωής και η απουσία αξιών με ηθικό φορτίο κυριαρχούν. Οι πολιτικές ηγεσίες όμως των κρατών της παγκόσμιας κοινότητας δεν ενεργοποιούνται για την αποκατάσταση συνθηκών ειρήνης, ενώ οι κοινωνίες «σιωπούν».
Η παρακμή στο πλανητικό πεδίο γίνεται ακόμη πιο ορατή, αν ληφθούν υπόψη η λειψυδρία σε συνδυασμό με την βιωσιμότητα του νερού. Υπολογίζεται, ότι ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός αντιμετωπίζει ήδη σε υψηλό βαθμό λειψυδρία κατά την διάρκεια ενός σημαντικού μέρους του έτους. Κάτοικοι της πρωτεύουσας του Μεξικού έκαναν τον Ιανουάριο 2024 διαδηλώσεις διαμαρτυρίας για την έλλειψη νερού σε εβδομαδιαία βάση.
Ένταση καταγράφεται και στις σχέσεις Αιγύπτου και Αιθιοπίας με αφετηρία τον τρόπο διαχείρισης του ποταμού Νείλου. Ανάλογες συνθήκες ισχύουν και στις σχέσεις άλλων χωρών, όπως μεταξύ Ινδίας, Πακιστάν και Νεπάλ.
Στο Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UN Environment Programme, UNEP) τον Μάρτιο 2024 δημοσιεύθηκε ένας κατάλογος με επτά δράσεις, που θα μπορούσαν να κάνουν οι χώρες για να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις νερού, οι οποίες όμως δεν επιλύουν, αλλά απλά διαχειρίζονται το πρόβλημα.
Δυστυχώς δεν αντιμετωπίζονται τα γενεσιουργά αίτια, τα οποία σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Το πολιτικό σύστημα δεν δρομολογεί τις αναγκαίες τομές και αλλαγές στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών, το οποίο παράγει μη μακροπρόθεσμα βιώσιμες συνθήκες, ενώ οι κοινωνίες λειτουργούν ως παρατηρητές της καταστροφικής πορείας, που ακολουθείται.
Τα τελευταία χρόνια η πραγματικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο διαπερνάται από δυναμική παρακμής, η οποία έχει πολλές διαστάσεις. Στο γεωπολιτικό πεδίο οι ανισορροπίες διευρύνονται. Με την συνεχώς διευρυνόμενη δυναμική της παρακμής έχει πλέον θετικό πρόσημο ακόμη και η χρησιμοποίηση της τεχνολογικής προόδου για την προώθηση συστημικών συμφερόντων (παραγωγή οπλικών συστημάτων), που αφαιρούν ζωές στο πλαίσιο πολεμικών συγκρούσεων (Ουκρανία, Μέση Ανατολή) με επίπτωση την γεωπολιτική αστάθεια. Παράλληλα στην Ευρώπη καταγράφεται άνοδος της ακροδεξιάς και του εθνικισμού.
Η παρακμή έχει γίνει πλέον συστατικό στοιχείο της πολιτικής και κοινωνικής λειτουργίας και σε άλλα πεδία δραστηριοποίησης. Για παράδειγμα η τεχνολογική πρόοδος αξιοποιείται χωρίς σημείο αναφοράς το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, ούτε διαπερνάται από την οπτική της βιωσιμότητας. Βασικό κριτήριο είναι η αναπαραγωγή του συστήματος οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών σε συνδυασμό με το οικονομικό όφελος και το εθνικό συμφέρον χωρίς προσανατολισμό σε αξίες με ηθικό φορτίο. Στο γεωπολιτικό πεδίο δεν λαμβάνεται υπόψη ακόμη και ο κίνδυνος γενίκευσης των πολεμικών συγκρούσεων, αν και εκτοξεύονται απειλές για χρησιμοποίηση πυρηνικών όπλων (π.χ. από Ρωσία).
Αποκαλυπτική αυτής της οπτικής είναι η πολυδιάστατη αξιοποίηση της τεχνολογίας για την παραγωγή οπλικών συστημάτων. Δυστυχώς δεν χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την άρση των γενεσιουργών της αιτίων, όπως είναι ο μηδενισμός της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα σε λειτουργικό χρόνο.
Αυτές οι συνθήκες παρακμής θέτουν το ερώτημα, εάν από το ένα μέρος μπορεί το πολιτικό σύστημα να αποστασιοποιηθεί από αυτή την δυναμική και από το άλλο μέρος να αρθεί η παθητική στάση των κοινωνιών, η οποία εργαλειοποιεί τους πολίτες, ενώ δεν προωθεί το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον.
Αν ληφθεί υπόψη, ότι για να υπάρξει θετική απάντηση στο ερώτημα, πρέπει να γίνουν βαθιές τομές και αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας με άμεσες παρενέργειες στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, οι οποίες θα έχουν μεγάλο πολιτικό και οικονομικό κόστος, ενώ ταυτοχρόνως η ανθρωπότητα θα εισέλθει σε μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας και αστάθειας, τότε το μέλλον δεν φαίνεται ευοίωνο ως προς την ανακοπή της παρακμιακής δυναμικής.
Η βιωσιμότητα όμως σε συνδυασμό με την διαγενεακή ευθύνη και την υψηλού βαθμού αβεβαιότητα και ανασφάλεια, που διαπερνά την πραγματικότητα, μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες για την κοινωνική αφύπνιση και ανάπτυξη κινημάτων με στόχο την μετάβαση στην επόμενη φάση της ιστορικής διαδρομής της ανθρωπότητας, η οποία θα επαναφέρει την κοινωνική λειτουργία σε βιώσιμες συνθήκες και θα την απαλλάξει από την παρακμή.
Ταυτοχρόνως η ενεργοποίηση των πολιτών στο πλαίσιο κοινωνικών κινημάτων θα συμβάλλει αποφασιστικά στην λειτουργία τους ως ατομικών και συλλογικών υποκειμένων και στην πρόσδωση ουσιαστικού περιεχομένου στο δημοκρατικό πολίτευμα με την ανάδειξη, έκφραση και πραγμάτωση του κοινωνικού συμφέροντος, ενώ παράλληλα με την μαζική συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες θα εκπροσωπείται η κοινωνική πλειοψηφία στο επίπεδο της διαχείρισης κυβερνητικής εξουσίας.
Ειδάλλως η δυναμική της εξέλιξης δεν θα οριοθετείται από το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον και οι κοινωνίες θα εισέλθουν σε περίοδο κοινωνικής αποσταθεροποίησης και έντονων αναταράξεων.
Πηγή: metarithmisi.gr
