Το μήνυμα που φτάνει από τη Νέα Υόρκη προς όλους τους εμπλεκόμενους στο Κυπριακό είναι η αποφασιστικότητα του Αντόνιο Γκουτέρες να τους μαζέψει όλους γύρω από ένα τραπέζι για να εργαστούν σε μιαν άτυπη διάσκεψη. Αυτό που διαμηνύεται ακόμη, και είναι προς όλους ξεκάθαρο, είναι πως ο Γενικός Γραμματέας θέλει η άτυπη πενταμερής να βγάλει αποτέλεσμα. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος που έχει θέσει, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να καταφέρει να λύσει ένα πολύ δύσκολο παζλ του οποίου η αρχή είναι εύκολη αλλά δεν προεξοφλεί ότι το τελικό αποτέλεσμα θα είναι εξίσου εύκολο ή θετικό. Το ερώτημα είναι: οι στοχεύσεις που έχουν τα εμπλεκόμενα μέρη θα οδηγήσουν προς αυτό που θέλει ο ΓΓ του ΟΗΕ; Δηλαδή να υπάρξει ένα θετικό αποτέλεσμα;
Η δημόσια ρητορική της τουρκικής πλευράς, με κύριο εκφραστή τον νέο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ, παραπέμπει σε ένα αδιέξοδο στην όλη διαδικασία. Η πρόταξη της τουρκικής πλευράς για λύση δύο κρατών, όπως εκτιμούν διάφορες κατευθύνσεις, το μόνο που θα πετύχει είναι να οδηγήσει τη διαδικασία σε αδιέξοδο. Ωστόσο, άτομα τα οποία έχουν λόγο και ρόλο στην όλη διαδικασία εκτιμούν ότι η τουρκική πλευρά θα προσέλθει με θετική προσέγγιση στη συνάντηση 5+1 και παραπέμπουν στα μηνύματα που στέλνει πρωτίστως η Άγκυρα για συμμετοχή στην άτυπη διάσκεψη.
Οι ίδιοι κύκλοι σημειώνουν πως σε καμιά περίπτωση δεν θα υπάρξει αρνητική απάντηση από οποιονδήποτε σε μια πρόσκληση του Γενικού Γραμματέα για συμμετοχή σε άτυπη πενταμερή. Ως εκ τούτου, εκτιμάται πως η Άγκυρα δεν θα κάνει κάτι που θα δυσκολέψει τα Ηνωμένα Έθνη να συγκαλέσουν μια διάσκεψη στην οποία θα συμμετέχουν οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις. Ούτε και βλέπουν να μπαίνουν οποιεσδήποτε προϋποθέσεις από τον οποιονδήποτε.
Σε αντίθεση με τη γενική εντύπωση που μπορεί να υπάρχει στη Λευκωσία για τους τρίτους και για τα Ηνωμένα Έθνη, η προσέγγιση της τουρκικής πλευράς ερμηνεύεται ως εξής: Δεν είπε ότι δεν πάει στις συνομιλίες, είναι έτοιμη να καθήσει στο τραπέζι, και αυτό που λέει είναι να μπορούν να συζητηθούν όλες οι επιλογές και να μην περιοριστεί η συζήτηση στην υφιστάμενη θεματολογία.
Εν ολίγοις θέλει η τουρκική πλευρά να έχει το δικαίωμα, σε περίπτωση που η όλη συζήτηση δεν οδηγεί σε αποτέλεσμα, να ρίξει στο τραπέζι και οι ιδέες που μέχρι στιγμής δεν έχουν μπει στο κάδρο του Κυπριακού. Δηλαδή απαιτεί να έχει το δικαίωμα να μπορεί να βάλει στο τραπέζι και τη λύση δύο κρατών. Η τουρκική πλευρά βάζει μια υποσημείωση η οποία χρήζει προσοχής, ότι οι εισηγήσεις της για να μπουν κι άλλα θέματα στο τραπέζι αφορούν σε περίπτωση μη επίτευξης αποτελέσματος μέσω της υφιστάμενης διαδικασίας.
Αυτό που εκτιμούν οι τρίτοι, που εμπλέκονται ή παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στο Κυπριακό, είναι πως η τουρκική πλευρά θα πιέσει για αποτέλεσμα προς δύο κατευθύνσεις: Να εξασφαλίσει συμφωνία στο θέμα της πολιτικής ισότητας (όπως η ίδια την ερμηνεύει) και στη διατήρηση στρατευμάτων και μετά τη λύση του Κυπριακού. Δηλαδή τα θέματα εκείνα στα οποία δεν τα βρήκαν τα μέρη και στο Κραν Μοντανά. Οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν ότι η πρόταση για δύο κράτη θα παραμείνει στο πλάι μέχρι να συζητηθούν τα θέματα της πολιτικής ισότητας και των στρατευμάτων. Εάν δεν τα βρουν –δηλαδή δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της τουρκικής πλευράς– τότε θα ρίξει στο τραπέζι την πρόταση για λύση δύο κρατών.
Αυτό είναι εν πολλοίς το σκηνικό, όπως διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή σ’ ό,τι αφορά την πραγματοποίηση μιας άτυπης πενταμερούς διάσκεψης. Και καθώς η Τζέιν Χολ Λουτ ετοιμάζεται να ταξιδέψει στην Κύπρο από τη Νέα Υόρκη διαμηνύει προς κάθε πλευρά ότι ο ΓΓ θέλει να υπάρξει αποτέλεσμα στην άτυπη πενταμερή. Το ερώτημα είναι ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα. Για μεν την ελληνοκυπριακή πλευρά το αποτέλεσμα είναι να προχωρήσει η διαδικασία σε τελικές διαπραγματεύσεις για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Για δε την τουρκική πλευρά το αποτέλεσμα μπορεί να προκύψει μέσα από συζήτηση και άλλων μορφών λύσης.
Προσεγγίζοντας το θέμα από τη σκοπιά της ελληνοκυπριακής πλευράς, μπορεί να πει κάποιος ότι σε περίπτωση που οδηγηθεί η διαδικασία σε αδιέξοδο θα πρέπει ο ΓΓ του ΟΗΕ να φορτώσει την ευθύνη στην τουρκική πλευρά. Ξέρουν όλοι πως κάτι τέτοιο δεν θα γίνει εκτός εάν ο Αντόνιο Γκουτέρες αποφανθεί ότι θα πρέπει να κηρύξει οριστικό αδιέξοδο και να βάλει το Κυπριακό στο ράφι ως ένα ζήτημα που δεν μπορεί να υπάρξει λύση. Το πιο πιθανόν είναι να επιχειρήσει να βρεθεί διέξοδος και να αποφευχθεί ναυάγιο. Δηλαδή να αναζητηθεί μια μέση οδός.
Η ελληνοκυπριακή πλευρά επανέφερε αυτές τις ημέρες τη θέση περί αποκεντρωμένης ομοσπονδίας. Αυτή η θέση αποτελεί το σημείο εκκίνησης ή την κατάληξη των προσπαθειών στο Κυπριακό; Διότι σε μια διαπραγμάτευση η οποία μπορεί να οδηγείται σε αδιέξοδο, τότε μπορεί να αναζητηθεί διέξοδος ανοίγοντας τη βεντάλια της θεματολογίας ώστε να μπουν κι άλλες προτάσεις στο τραπέζι.
Και ανεξαρτήτως του τι υποστηρίζει η Λευκωσία, τα Ηνωμένα Έθνη και οι τρίτοι μπορεί να υποστηρίξουν (με καλές ή κακές προθέσεις) πως «από τη μια έχουμε την πρόταση των Ελληνοκυπρίων για αποκεντρωμένη ομοσπονδία και από την άλλη έχουμε την πρόταση των Τουρκοκυπρίων για κυρίαρχη ισότητα». Και ακολουθώντας την πάγια τακτική να αναζητηθεί διέξοδος από μια μέση οδό που να μπορεί να δώσει αποκεντρωμένη ομοσπονδία δυο ισότιμων κρατιδίων.
Τα Ηνωμένα Έθνη δεν θέλουν σε καμιά περίπτωση να οδηγηθεί η τρέχουσα διαδικασία στο Κυπριακό σε ένα αδιέξοδο. Γιατί μια ανάλογη εξέλιξη θα είναι ενδεχομένως και το οριστικό τέλος του Κυπριακού όπως το γνωρίζαμε όλα αυτά τα χρόνια. Και απ’ εκεί όλα θα μπουν σε μια νέα βάση.
Και σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα υπάρχει εμπόδιο ή πρόβλημα σε χώρες, που σήμερα δεν το τολμούν, να κάνουν την κίνηση και να αναγνωρίσουν τη χωριστή τουρκοκυπριακή οντότητα στην Κύπρο. Τα δεδομένα ως έχουν σήμερα λειτουργούν αποτρεπτικά και για την αναγνώριση του ψευδοκράτους. Ωστόσο σ’ ένα νέο ναυάγιο συνεπεία αδυναμίας επίτευξης άλλης λύσης χώρες που έχουν ήδη προσεγγιστεί από την Τουρκία και διστάζουν πιο εύκολα θα μπορεί να προχωρήσουν σε αναγνώριση του ψευδοκράτους. Γι’ αυτό δεν αποκλείεται το θέμα αυτό η Τουρκία να το κρατήσει μέχρι και την άτυπη πενταμερή. Οπόταν στη βάση των αποτελεσμάτων θα γίνουν και οι κινήσεις σε σχέση με την αναγνώριση του ψευδοκράτους.
Το ζήτημα της ελεύθερης διακίνησης
Τατάρ κατά τη συνέντευξή του στο κανάλι TRT World προσπάθησε να παραπλανήσει στο θέμα της λύσης κυρίαρχης ισότητας ή δύο κρατών, επικαλούμενος τις ευρωπαϊκές αρχές περί ελευθερίας διακίνησης προσώπων και αγαθών. Ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων υποστήριξε ότι εάν λυθεί το Κυπριακό με βάση την ομοσπονδία που προτείνει η ελληνοκυπριακή πλευρά τότε υπάρχουν κίνδυνοι: «ειδικά εντός της ΕΕ όπου υπάρχει ελεύθερη διακίνηση των πάντων, δεν θα μπορούμε να προστατευθούμε από τους Ελληνοκύπριους ή άλλους Ευρωπαίους ή Έλληνες από την Ελλάδα από του να έρθουν και να αγοράσουν περιουσίες από εμάς».
Ο Τατάρ κινείται στο πλαίσιο των πάγιων τουρκικών θέσεων για μόνιμες παρεκκλίσεις από εκείνες τις πτυχές του ευρωπαϊκού κεκτημένου που συμφέρουν στην τουρκική πλευρά. Στην προκειμένη περίπτωση επικαλείται μεν ότι στην ΕΕ υπάρχει ελεύθερη διακίνηση των πάντων, ζητά να μπουν φραγμοί στη διακίνηση προσώπων αλλά αποφεύγει να ζητήσει κάτι ανάλογο στη διακίνηση κεφαλαίων και αγαθών. Η τουρκική πλευρά συνεχίζει να θέτει εφαρμογή του κεκτημένου κατά 2/3: να υπάρχει ελεύθερη διακίνηση αγαθών και κεφαλαίων, όχι και προσώπων.
Θέλουν την «επιτροπή» να παράξει δίκαιο
Η σπουδή να υπάρξει άμεση αντίδραση σε δηλώσεις ή αναφορές της τουρκικής πλευράς, οδηγεί πολλές φορές σε τοποθετήσεις που μπορεί να μη στέκουν. Όπως εσχάτως με τις κινήσεις της τουρκικής πλευράς στο θέμα της Αμμοχώστου και το άνοιγμα της κλειστής περιοχής των Βαρωσίων.
Ο αυτοματισμός δηλώσεων εις απάντηση τουρκικών ενεργειών, οδήγησε σχεδόν όλους να καταγγέλλουν την τουρκική πλευρά και το κατοχικό καθεστώς ότι στοχεύει σε εποικισμό της κλειστής περιοχής των Βαρωσίων. Εάν κάνουμε μια πιο προσεκτική ανάγνωση των ενεργειών και δηλώσεων της τουρκικής πλευράς, θα δούμε ότι δεν γίνεται (στο παρόν στάδιο) αναφορά σε εποικισμό της πόλης κατά τον τρόπο που τίθετο στο παρελθόν και προκαλούσε αντιδράσεις.
Αυτό που προτείνει, εντέχνως, η τουρκική πλευρά είναι άνοιγμα της κλειστής περιοχής για επιστροφή των ιδιοκτητών περιουσιών στο Βαρώσι. Δεν μιλά για χρήση των περιουσιών από Τούρκους ή Τουρκοκύπριους. Γι’ αυτό και ο Τατάρ επιμένει ότι οι αποφάσεις τους είναι στα πλαίσια των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών.
Στόχος της τουρκικής στρατηγικής με την Αμμόχωστο είναι να οδηγηθούν οι Ελληνοκύπριοι ιδιοκτήτες περιουσιών στην «επιτροπή» για να τις διεκδικήσουν. Για τις ίδιες περιουσίες το ΕΒΚΑΦ υποστηρίζει ότι είναι βακουφικές και του ανήκουν.
Ουσιαστικά η «επιτροπή» μέσω αυτής της διαδικασίας θα κληθεί να αποφανθεί ποιος είναι ο ιδιοκτήτης των περιουσιών: ο Ελληνοκύπριος ή το ΕΒΚΑΦ;
Σύμφωνα με την προσέγγιση Τατάρ, οι αποφάσεις που θα λάβει η «επιτροπή» πρέπει να τύχουν σεβασμού από όλους, τονίζοντας πως το εν λόγω όργανο έχει συσταθεί στη βάση αποφάσεων διεθνών οργανισμών. Τονίζοντας παράλληλα ότι τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών όταν είχαν ληφθεί δεν υπήρχε η «επιτροπή» για να προσφέρει θεραπεία στους Ελληνοκύπριους που είχαν εγκαταλείψει τις περιουσίες. Εν ολίγοις, η τουρκική πλευρά θέλει να παράξει μιας μορφής δίκαιο μέσω της «επιτροπής», το οποίο βεβαίως θα αποτελέσει ένα προηγούμενο για όλες τις ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόμενα.
Πηγή: www.philenews.com
