Του ΑΝΤΩΝΗ ΦΩΣΚΟΛΟΥ
Η ιδέα της κατασκευής του αγωγού EastMed ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2012, όταν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Νετανιάχου επισκέφθηκε την Ελλάδα. Σε αυτό το ταξίδι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός συζήτησε την κατασκευή αγωγού που θα μετέφερε στην Ευρώπη το φυσικό αέριο, που είχε και που επρόκειτο να ανακαλυφθεί στην ΑΟΖ του Ισραήλ. Αυτή την περίοδο είχε ανακαλυφθεί το κοίτασμα του Λεβιάθαν που είχε 22 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου, ήτοι 623 δισ. m3 φυσικού αερίου.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ έστειλε ένα εξαιρετικό μήνυμα στην Ελλάδα λέγοντας «δεν θέλω το ισραηλινό φυσικό αέριο να πάει στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας«. Και βεβαίως, με αυτή την πράξη αναβαθμίζεται η γεωπολιτική αξία της Ελλάδας. Το μήνυμα αυτό όμως φαίνεται δεν το «έπιασαν» οι Έλληνες δημοσιογράφοι, με εξαίρεση εκείνους που καταπιάστηκαν, αρχίζοντας να διαδίδουν ότι δήθεν η κατασκευή του αγωγού είναι αντιοικονομική.
Έναν χρόνο πριν την επίσκεψη Νετανιάχου, τον Νοέμβριο του 2011, γίνεται στην Λευκωσία ένα συνέδριο του Economist, στο οποίο προκλήθηκα να μιλήσω. Το θέμα μου ήταν η κατασκευή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από την ΑΟΖ του Ισραήλ προς την Ευρώπη. Εκεί λοιπόν δέχτηκα αλλεπάλληλες επιθέσεις, στη βάση ότι ο αγωγός δεν μπορεί να γίνει διότι τα θαλάσσια βάθη είναι μεγάλα και η περιοχή γύρω από την Κρήτη είναι σεισμογενής.
Όταν μετά το συνέδριο έφθασα στο αεροδρόμιο της Λάρνακας για να γυρίσω στην Αθήνα, εκεί με συναντά ένα υψηλόβαθμο στέλεχος της ΔΕΠΑ, ο δρ. Καραγιαννάκος, μηχανικός με εξειδίκευση στις κατασκευές υποθαλασσίων αγωγών, και μου λέει: «κύριε Φώσκολε αυτός ο αγωγός μπορεί να γίνει. Εμείς στην ΔΕΠΑ θα μελετήσουμε την δυνατότητα κατασκευής του».
Πράγματι, τόσο ο δρ. Κιτσάκος, τέως πρόεδρος και τεχνικός διευθυντής της ΔΕΠΑ όσο και ο δρ. Καραγιαννάκος, εκτελεστικός διευθυντής Τροφοδοσίας Φυσικού Αερίου και Εμπορικών και Διεθνών Σχέσεων της ΔΕΠΑ, μελέτησαν, σε συνεργασία με την Poseidon Pipeline, το θέμα της κατασκευής και με την βοήθεια πρώτης κλάσεως κατασκευαστικών εταιρειών (Intecsea and C& M consortium και HIS-CERA). Από τη μελέτη επιβεβαίωσαν ότι η κατασκευή του αγωγού EastMed είναι τεχνικά εφικτή και σφαιρικά η πλέον συμφέρουσα από οιαδήποτε άλλη λύση.
Επιπροσθέτως, πήραν την γνώμη εταιρειών κατασκευής σωλήνων από την Ευρώπη, Ινδία και Ιαπωνία όπως και εταιρειών τοποθέτησης υποθαλάσσιων σωληνώσεων. Και αυτών των εταιρειών η γνώμη ήταν απόλυτα καταφατική ως προς δυνατότητα κατασκευής του αγωγού EastMed. Την κατασκευή του αγωγού δέχτηκαν οι κυβερνήσεις ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ και σχεδόν σύσσωμος ο ελληνικός λαός, πλην του ΚΚΕ και των Οικολόγων Πράσινων.
Άρα, όλα τα άρθρα που γράφτηκαν και δημοσιεύτηκαν στα ΜΜΕ εναντίον της κατασκευής του αγωγού που αναβαθμίζει γεωπολιτικά την Ελλάδα, που στηρίχτηκαν και ποιόν σκοπό υπηρετούσαν; Είναι δυνατόν άνθρωποι που δεν έχουν την παιδεία στο αντικείμενο, να έχουν γνώμη και μάλιστα κατηγορηματική για ένα τέτοιο εθνικής σημασίας έργο;
Φτάνουν και περισσεύουν!
Τελικά, το όνειρο του Νετανιάχου έγινε πραγματικότητα από την ελληνική ΔΕΠΑ κατά τη διάρκεια της υπουργίας Μανιάτη, γεγονός που οδηγεί στη γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας. Μετά από λίγα χρόνια, πριν πριν την τετραμερή συνάντηση Πομπέο, Νετανιάχου, Αναστασιάδη και Τσίπρα αυτές τις ημέρες στην Ιερουσαλήμ, συνέβη ένα γεγονός, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την κατασκευή του EastMed και τη σημασία του γεγονότος ελάχιστοι κατάλαβαν. Στο ανατολικό μέρος του Κώνου του Νείλου ανακαλύφθηκε από την ΕΝΙ το κοίτασμα Ελ Νούρ, (βλ. εικόνα 1), που έχει πυρολιτικό φυσικό αέριο. Η ποσότητα είναι 2,55 τρισ. m3 ήτοι 90 τρισ. κυβικά πόδια.
Αυτή η ποσότητα, μαζί με την ποσότητα του κοιτάσματος Ζόρ (30 τρισ. κ.π.) και τις τελευταίως ανακαλυφθείσες ποσότητες στα κοιτάσματα Salamat (5 τρισ. κ.π.) και Atoll (1,5 τρισ. κ.π. μας κάνουν σύνολο 130 τρισ. κ.π., δηλαδή 3,68 τρισ. m3, οδήγησαν τον πρόεδρο της Αιγύπτου Σίσι να δηλώσει ότι συμφωνεί με την κατασκευή του EastMed. Για να το πούμε αλλιώς, τον Αιγύπτιο ηγέτη δεν τον ενδιαφέρουν πλέον οι ποσότητες του κοιτάσματος της Αφροδίτης της Κύπρου που επρόκειτο να κατευθυνθούν προς την Αίγυπτο. Άρα, η Κύπρος έχει διαθέσιμα, 15 τρισ. κ.π. φυσικού αερίου μόνο από τα ανακαλυφθέντα κοιτάσματα της Αφροδίτης, Καλυψούς και Γλαύκου.
Αν σε αυτά τα αποθέματα προστεθούν το απόθεμα του Λεβιάθαν του Ισραήλ, 22 τρισ. κ.π. τότε μιλάμε για ένα σύνολο 37 τρισ. κ.π. φυσικού αερίου, ή 1,05 τρισ. m3. O αγωγός EastMed χρειάζεται (παροχή) 18 δισ. m3 φυσικού αερίου/έτος για 25 χρόνια, δηλαδή σύνολο 450 δισ m3. Συνεπώς τα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί όχι μόνο φθάνουν, αλλά και περισσεύουν περίπου 600 δισ. m3 φυσικού αερίου!
Αυτά μπορούν άνετα να στηρίξουν και ένα μεγάλο σταθμό υγροποίησης στην Κύπρο, που χρειάζεται 15 τρισ. m3 φυσικού αερίου για 30 χρόνια. Αυτό είναι το όνειρο της ExxonMobil και της QatarPetroleum. Το πώς θα χειριστούν τα αποθέματα φυσικού αερίου η Κύπρος και το Ισραήλ είναι θέμα δικό τους, αλλά πρέπει να γίνει ένα πράγμα κατανοητό: Ισραήλ και Κύπρος έχουν κοινή τύχη.
Θέλω εδώ να αναφέρω ένα άλλο εξίσου σημαντικό σημείο. Το 2010 η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ είχε κάνει μια τεχνική μελέτη, εκτιμώντας ότι πέραν των ήδη ανακαλυφθέντων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στον Κώνο του Νείλου (63,6 τρισ. κ.π.), θα πρέπει να υπάρχουν με βάση τις γεωλογικές και γεωφυσικές μελέτες, άλλα 220 τρισ. κ.π. φυσικού αερίου. Από το 2015 και μετά, ανακαλύφθηκαν 130 τρισ. κ.π. από τα 220 τρις κ.π. που είχε προβλέψει η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ.
Η Αίγυπτος τους τελευταίους 42 μήνες βρήκε τα διπλάσια αποθέματα φυσικού αερίου από εκείνα που ανακάλυψε το διάστημα 1980-2015, ήτοι με 35 χρόνια έρευνας. Αυτά τα αποθέματα αντιστοιχούν με 158 Πρίνους. Με βάση πλέον αυτές τις ανακαλύψεις οι πετρελαϊκές εταιρείες τρέχουν σαν τρελές να δώσουν προσφορές για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στο ανατολικό τμήμα της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου, ήτοι στην λεκάνη της Λεβαντίνης και στον Κώνο του Νείλου.
Πότε θα ενεργοποιηθεί η ελληνική κυβέρνηση
Απομένει να δούμε πότε θα ενεργοποιηθεί η ελληνική κυβέρνηση για να ξεκινήσει η έρευνα για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων που βρίσκονται στο δυτικό τμήμα της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου, ήτοι την περιοχή της Μεσογειακής Ράχης. Αυτή η περιοχή περιλαμβάνει τους στόχους δυτικά, νοτιοδυτικά και νότια της Κρήτης. Ευελπιστώ κάποια μέρα να ερευνηθούν οι στόχοι που βρίσκονται νότια των Δωδεκανήσων και επίσης οι υπεργιγαντιαίοι στόχοι που βρίσκονται στην ΑΟΖ της Λιβύης. Σε αυτή την περιοχή τα αποθέματα εκτιμάται να είναι υπερτριπλάσια των αποθεμάτων που υπάρχουν στον Κώνο του Νείλου και την λεκάνη της Λεβαντίνης.
Τελικά κάποιος θα πρέπει να απαντήσει στον Ερντογάν, όχι βέβαια ο υπουργός Εξωτερικών Κατρούγκαλος, ότι το 1912 η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε τα Βαλκάνια και ότι το 1916 με την συνθήκη της Δαμασκού έχασε τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής. Τους έδιωξαν οι πετρελαϊκές εταιρείες BP, TOTAL και SHELL, μέσω των κρατών που είχαν πίσω τους, όταν υπέγραψαν τη συμφωνία Sykes-Picot. Με αναλογίες 21ου αιώνα η περίπτωση των ενεργειακών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο καταδεικνύει και πάλι πως τα ενεργειακά αποθέματα θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό και τις γεωπολιτικές εξελίξεις.
Και ας ρωτήσει κάποιος τον κύριο Ερντογάν πότε θα αρχίσουν οι 130 γεωτρήσεις που υποσχέθηκε ότι θα γίνουν το 2019 στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Την τούρκικη σημαία στον βυθό του κόλπου της Σούδας την έδειξαν. Γεώτρηση, όμως, πότε θα κάνουν στην Ανατολική Μεσόγειο; Κλείνοντας, να σημειώσω βεβαίως ότι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Πομπέο, μετά το τέλος της συνόδου στα Ιεροσόλυμα είπε, χωρίς δυστυχώς να ρωτήσει τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου δεν θα πέσουν ποτέ στα χέρια των Ρώσων και των Ιρανών, υπονοώντας πως ούτε στα χέρια των Τούρκων.
