Οι υπερκορεσμένες δομές φιλοξενίας, τα συνεχή περιστατικά «εξεγέρσεων» και βιαιοπραγιών και η «ψυχολογία του γκέτο» σκιαγραφούν την εικόνα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, ενώ συνεχίζονται με σταθερούς ρυθμούς οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές. Ενδεικτικά, το Σάββατο 5 Αυγούστου, 47 άτομα έφθασαν στη Σάμο, 2 στη Χίο και άλλα 44 στα υπόλοιπα νησιά, την Κυριακή 82 στη Λέσβο και 47 στη Σάμο, την Τρίτη 128 στη Χίο και άλλοι 117 στη Σάμο, ενώ την Πέμπτη 117 στη Σάμο και στη Χίο άλλοι 26. Αρμοδίως επισημαίνεται ότι μεσοσταθμικά οι αφίξεις παραμένουν ίδιες, δηλαδή κατά μέσον όρο κυμαίνονται στα 80 με 90 άτομα την ημέρα. «Ωστόσο, η πραγματική εικόνα προκύπτει κάνοντας την εξίσωση μεταξύ όσων έρχονται και όσων φεύγουν από το νησί για την Αθήνα ή την ενδοχώρα», εξηγεί τοπικός παράγοντας της Λέσβου.
«Οι αναχωρήσεις είναι σαφώς λιγότερες», εξηγεί, «επιπλέον, η χωρητικότητα των δομών, που είναι οι ίδιες εδώ και δύο χρόνια, έχει προ πολλού ξεπεραστεί». Ενδεικτικά, στη Λέσβο η ονομαστική χωρητικότητα είναι 3.500 ατόμων, αλλά φιλοξενούνται 4.381. Η κατάσταση δεν διαφέρει στα γειτονικά νησιά. Στη Χίο με τη χωρητικότητα των 1.100 ατόμων, ζουν 2.204, στη Σάμο, όπου οι δομές προορίζονταν για 850, φιλοξενούνται 2.879, ενώ στην Κω από 1.000 που προβλέπονταν έχουν φθάσει τα 1.777. Εσχάτως, μάλιστα, η Σάμος, όπου μέχρι πρότινος ήταν ουραγός στις αφίξεις, εξελίσσεται σε πόλο έλξης, με βάρκες να φθάνουν ημερησίως στις ακτές της.
Όσοι, ωστόσο, ζουν από κοντά την κατάσταση επισημαίνουν ότι δεν είναι οι αριθμοί αλλά η άστοχη συχνά διαχείριση που προκαλεί ένθεν κακείθεν δυσαρέσκεια. «Περίπου μία φορά τον μήνα έχουμε εξέγερση στη Μόρια», περιγράφει άλλη πηγή στην «Κ», «ύστερα από κάθε έκρηξη βίας ακολουθούν εβδομάδες νηνεμίας μέχρι το επόμενο συμβάν». Το τελευταίο ξέσπασμα αλλά και η καταστολή χαρακτηρίζεται από όλους ως ιδιαίτερα βίαιο συμβάν. Στον καταυλισμό της Μόριας παραμένουν για μήνες, ακόμη και έναν χρόνο, κυρίως αφρικανικής προέλευσης πρόσφυγες και μετανάστες, που έχουν και τις λιγότερες πιθανότητες να λάβουν διεθνή προστασία. «Νιώθουν ότι έχουν ξεμείνει εκεί και δεν ξέρουν σε τι να ελπίζουν», διηγούνται όσοι εργάζονται στη δομή. Το ηθικό τους έχει κλονισθεί, όμως και οι αντοχές της τοπικής κοινωνίας λιγοστεύουν. «Δεν είναι ότι φοβόμαστε, αλλά νιώθουμε πλέον ανήμποροι να τους βοηθήσουμε, όπως ελπίζαμε πριν από δύο καλοκαίρια», αναφέρει ένας κάτοικος και «μόνο η κεντρική διοίκηση μπορεί να δώσει λύσεις και στους πρόσφυγες και εν συνεχεία στο νησί».
