Του Αλέκου Κρητικού*
Όταν ένας ένθερμος ευρωπαϊστής ηγέτης, όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αναγκάζεται να κηρύξει ένα «μικρό αντάρτικο» απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ανακοινώνοντας μονομερή μέτρα και κατηγορώντας την ευθέως για ανεπίτρεπτη αργοπορία, τότε αυτό δείχνει ότι κάτι δεν πάει καλά στα τωρινά ευρωπαϊκά πράγματα. Για να φτάσει στο σημείο αυτό ο Έλληνας πρωθυπουργός, φαίνεται ότι βρέθηκε, μαζί με πολλούς ομολόγους του, με την πλάτη στον τοίχο. Πράγματι, το ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών επιτελείων εξακολουθεί να μονοπωλείται από την αναζήτηση και επιβολή αποτελεσματικών κυρώσεων επί της Ρωσίας και από την παροχή στρατιωτικής και ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία, ενώ έχουν αφήσει κατά μέρος τα προβλήματα που σωρεύει πάνω στην καθημερινότητα του Ευρωπαίου πολίτη η ρωσική εισβολή, με κυριότερα αυτά που προκαλούνται από την ενεργειακή κρίση. Και δείχνουν να αγνοούν ότι η, λόγω αυτής της στάσης, μετακίνηση Ευρωπαίων πολιτών στα αντιευρωπαϊκά καταφύγια του λαϊκισμού μπορεί να πάρει μόνιμα και μη αντιστρέψιμα χαρακτηριστικά.
Τα σημάδια έχουν ήδη πληθύνει αλλά οι Βρυξέλλες τα παρακολουθούν με περίεργη αμεριμνησία. Στη Γαλλία, όπου η πανηγυρική επανεκλογή του Μακρόν συνοδεύτηκε από το πολύ ανησυχητικό 42% της Λεπέν, μαζεύονται και πάλι απειλητικά αντιευρωπαϊκά σύννεφα ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου. Η Ουγγαρία συνεχίζει τον γνωστό μοναχικό της δρόμο της μη συμμόρφωσης με τις αρχές του κράτους δικαίου. Το αντίστοιχο πρόβλημα της Πολωνίας έχει τεθεί προς το παρόν αναγκαστικά κάτω από το χαλί –ελέω των εκατομμυρίων Ουκρανών προσφύγων που φιλοξενεί– αλλά εξακολουθεί να υπάρχει. Οι νεοφασίστες «Fratelli d’ Italia» είναι πλέον πρώτο κόμμα στις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ενώ οι ακροδεξιοί της Vox είναι τρίτο κόμμα στην ισπανική Βουλή και συμμετέχουν για πρώτη φορά στην τοπική κυβέρνηση της μεγάλης περιφέρειας της Καστίλλης – Λεόν.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός έκρουσε ήδη τον κώδωνα του κινδύνου. Απέφυγε βεβαίως να ξεπεράσει κόκκινες γραμμές αλλά έστειλε ευθείες προειδοποιητικές βολές. Με τις δημοσκοπήσεις και το συνέδριο του κόμματός του να επιταχύνουν πιθανότατα την αντίδρασή του, στηλίτευσε την αργοπορία της Ευρώπης να δώσει απαντήσεις, την παρομοίασε –με ασυνήθιστη δηκτικότητα– με υπερωκεάνιο που καθυστερεί να πάρει τη σωστή πορεία, χωρίς όμως να εξαγγείλει μέτρα που θα συνιστούσαν ευθεία παραβίαση κανόνων της εσωτερικής αγοράς και ιδιαίτερα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ετσι, ανακοίνωσε μεν αποσύνδεση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας από το φυσικό αέριο, δεν προχώρησε όμως σε μονομερή θέσπιση πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, κάτι που θα απαιτούσε πρότερη έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως ήδη συνέβη με την Ισπανία και την Πορτογαλία. Τοποθέτησε δε προσεκτικά την έναρξη εφαρμογής αυτού του μέτρου τον ερχόμενο Ιούλιο, ελπίζοντας μάλλον ότι εν τω μεταξύ το «υπερωκεάνιο» θα έχει αλλάξει πορεία μετά το ερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 30ής – 31ης Μαΐου.
Η κοινή και αποφασιστική στάση των κρατών-μελών της Ε.Ε. απέναντι στην επιτιθέμενη Ρωσία, όπως και η προηγηθείσα αντιμετώπιση της κρίσης της πανδημίας αποτελούν αναμφισβητήτως σημαντικά βήματα προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Κινδυνεύουν όμως να μείνουν χωρίς συνέχεια –και μαζί τους κινδυνεύει και όλη η ευρωπαϊκή προοπτική– αν τώρα η ενωμένη Ευρώπη αρκεστεί μόνο στην αυτάρεσκη επανάπαυσή της πάνω σε αυτές τις επιτυχίες και δεν δώσει μια κοινή απάντηση στα διαρκώς οξυνόμενα προβλήματα των Ευρωπαίων πολιτών, μεγάλο μέρος των οποίων οφείλεται στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Το ερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να δείξει ότι το «υπερωκεάνιο» αλλάζει πορεία για να αποφύγει τα διάφορα παγόβουνα που παραμονεύουν.
*πρώην στέλεχος Ε.Ε., πρώην γενικός γραμματέας στα υπουργεία Ανάπτυξης και Εσωτερικών, ειδικός σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ
