Του Δρ. Στηβ Μπακάλη*
Η προτίμηση της φύσης για συμμετρία και απλότητα είναι καλά τεκμηριωμένη στη βιβλιογραφία. Η ανθρώπινη παρέμβαση σε αυτή την ισορροπία έχει παρουσιάσει προκλήσεις τώρα, και στο παρελθόν, με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής να γίνονται πιο έντονες και πιο απειλητικές τον τελευταίο καιρό. Ακραία καιρικά φαινόμενα στην Ελλάδα με καταστροφικές συνέπειες για τον άνθρωπο, την κοινωνία, το περιβάλλον και την οικονομία παρατηρούνται πλέον πιο συχνά και εμφανίζονται με μεγαλύτερο αντίκτυπο. Αυτό οδήγησε πρόσφατα στην άμεση ενεργοποίηση της κρατικής αρωγής στην Αττική με τις πυρκαγιές. Επίσης, στη γενέτειρά μου Βόλο, όπου η πρόσφατη μαζική συσσώρευση νεκρών ψαριών στον Παγασητικό Κόλπο ακολούθησε τις περσινές ιστορικές πλημμύρες, με αποτέλεσμα να επηρεάσουν αρνητικά τον τουρισμό που αποτελεί τον πυρήνα της περιφερειακής οικονομίας.
Στην Αυστραλία, το 2009, οι ανθρώπινες απώλειες, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών του Μαύρου Σαββάτου ήταν σημαντικές, με μεγάλες εκτάσεις γηγενούς βλάστησης, δάση και ενδιαιτήματα άγριας ζωής να καταστρέφονται . Οι πυρκαγιές οδήγησαν επίσης σε διάβρωση του εδάφους, μόλυνση του νερού και μακροχρόνιες οικολογικές ζημιές στις πληγείσες περιοχές. Στη συνέχεια, μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων (γνωστή ως « The Bushfires Royal Commission »), εξέτασε τον συντονισμό, την ετοιμότητα, την αντιμετώπιση και την ανάκαμψη από καταστροφές, καθώς και τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και την προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες, και τον μετριασμό των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.
Εδώ τονίζουμε με συγκριτική προσέγγιση την οικονομολογική διάσταση αυτών των φαινομένων. Σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου η κρατική αρωγή κυριαρχεί στην κάλυψη τέτοιων ζημιών, στην Αυστραλία (και σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες) είναι κυρίως οι πληρωμές ιδιωτικής ασφάλισης, μετά η κρατική βοήθεια και άλλα προγράμματα ανάκαμψης που παρέχουν οφέλη για την αντιστάθμιση των ζημιών. Για παράδειγμα, το εκτιμώμενο καθαρό κόστος των Black Saturday Fires ήταν τότε 942 εκατομμύρια δολάρια. Πάνω από τα μισά από τα οφέλη που ελήφθησαν χορηγήθηκαν από τον ασφαλιστικό κλάδο (55%), με κρατική βοήθεια, με τη μορφή οικονομικής βοήθειας και προγραμμάτων ανάκαμψης, επίσης να παρέχει σημαντικό ποσό, που αντιστοιχεί στο 26%, ακολουθούμενη από δωρεές στο 19%. Το ποσό των δωρεών που ελήφθησαν ήταν σημαντικό και έχει αναγνωριστεί ως η «μεγαλύτερη ενιαία φιλανθρωπική έκκληση στην ιστορία της Αυστραλίας» ( Victorian Bushfire Appeal Fund ).
Η σημασία της ιδιωτικής ασφάλισης ως αναπόσπαστο μέρος του οικοσυστήματος δεν μπορεί να υποτιμηθεί για τις υπηρεσίες της, ως τρόπος αποτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, διατήρησης των οργανισμών στη ζωή σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, και επίσης ώθησης των επιχειρήσεων προς τα εμπρός δίνοντας στους ηγέτες το θάρρος να καινοτομήσουν. Τα ασφαλιστικά συμβόλαια μετριάζουν τη διαδικασία δοκιμής και λάθους και το προστατευτικό τους χαρακτηριστικό γίνεται ιδιαίτερα πολύτιμο κατά τη διάρκεια οικονομικών κρίσεων που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές, με τη συνεργασία μεταξύ ασφαλιστών και κρατικών ενισχύσεων να είναι κρίσιμη για την ανάκαμψη από καταστροφές και την αναζωογόνηση των οικονομιών. Πράγματι, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι ασφαλιστές μπορούν να παρέχουν οικονομική σταθερότητα μοιράζοντας την τεχνογνωσία τους στη διαχείριση κινδύνων και επενδυτικές αποφάσεις με θετικά, μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Ποια είναι η κατάσταση της ιδιωτικής ασφάλισης στην Ελλάδα;
Το μέγεθος της Ασφαλιστικής Αγοράς Περιουσίας και Ατυχημάτων στην Ελλάδα (Τμηματοποιημένη κατά Τύπο: Οικία, Αυτοκίνητα και Άλλα είδη) ως προς την αξία των μεικτών εγγεγραμμένων ασφαλίστρων αναμένεται να αυξηθεί από 2,40 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2024 σε 2,84 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ έως το 2029. Το ίδιο έτος, η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη στην αγορά ασφάλισης ζημιών στην Ελλάδα εκτιμάται σε 215,40 δολάρια ΗΠΑ.
Η ασφάλιση αυτοκινήτων αντιπροσώπευε το υψηλότερο μερίδιο μεταξύ αυτών των τύπων, με την ασφάλιση περιουσιακών στοιχείων (πχ όπως ακίνητα, οικίες) να είναι πολύ χαμηλή για τον σκοπό της προστασίας της περιουσίας και τη μείωση των οικονομικών κινδύνων που προκαλούνται από απρόβλεπτες περιστάσεις, και με την κρατική ενίσχυση να είναι ο «σωτήρας» σε αυτές τις περιπτώσεις σύμφωνα με επίσημα στοιχεία σχετικά με τα ακαθάριστα εγγεγραμμένα ασφάλιστρα (Βλέπε Πηγή: Statista Market Insights).
Παρά ταύτα, η αγορά ασφάλισης ζημιών στην Ελλάδα γνωρίζει άνοδο της ζήτησης λόγω της αυξημένης συνειδητοποίησης της σημασίας της ασφαλιστικής κάλυψης ενόψει της οικονομικής αβεβαιότητας. Ο πρωταρχικός σκοπός της ασφάλισης είναι να παρέχει προστασία από μελλοντικούς κινδύνους, ατυχήματα και αβεβαιότητα. Αυτές οι ανάγκες εξυπηρετούνται καλύτερα από ένα συμμετρικό ιδιωτικό και κρατικό ίδρυμα που είναι πιο αποτελεσματικό στην αντιστάθμιση τέτοιων κινδύνων, οι οποίοι κίνδυνοι γίνονται πιο έντονοι με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Στην Ελλάδα υπάρχει μια αξιοσημείωτη ασυμμετρία σε αυτόν τον τομέα όπου οι άνθρωποι βασίζονται κυρίως σε προγράμματα κρατικών ενισχύσεων που πάντα δεν ανταποκρίνονται στο μέγεθος των υλικών ζημιών.
Συμπερασματικά, ακραία καιρικά φαινόμενα με καταστροφικές συνέπειες για τον άνθρωπο, την κοινωνία, το περιβάλλον και την οικονομία παρατηρούνται πλέον συχνότερα και συμβαίνουν με μεγαλύτερη βαρύτητα. Η σημασία των μακρο και μικρο συμμετριών στο ελληνικό οικοσύστημα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τις αρχές στην χάραξη μιας νέας πολιτικής. Η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Αυστραλίας (και άλλων εθνών), πέρα από την άμεση συνεργασία με βοήθεια για την κατάσβεση πυρκαγιών, θα πρέπει να επικεντρωθεί και σε αυτά τα θέματα καθώς και στην τεχνογνωσία της Αυστραλίας για την καταπολέμηση των πυρκαγιών για τον έλεγχο των ελληνικών δασικών πυρκαγιών όταν συμβαίνουν. Τον στόχο αυτό θα πρέπει να επιδιώκει και το Στρατηγικό Σχέδιο του Υπουργείου Εξωτερικών για τον Απόδημο Ελληνισμό 2024-2027, αναφορικά με την ενδυνάμωση του ελληνικού στοιχείου ανά τον κόσμο και την ανάπτυξη ουσιαστικής, παραγωγικής, αμφίδρομης σχέσης με τους Έλληνες της Διασποράς, η οποία και θα πρέπει να αναδεικνύει βέλτιστες πρακτικές στον τομέα της ανάπτυξης και εφαρμογής πολιτικών και διαδικασιών στην Ελλάδα.
*Ο Δρ. Στηβ Μπακάλης είναι ειδικός σε θέματα διεθνούς επιχειρηματικής εκπαίδευσης και διαχείρισης, έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, και σε διοικητικές θέσεις σε πανεπιστήμια της Ασίας-Ειρηνικού και τα Αραβικά Κράτη του Περσικού Κόλπου.
