Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Στις σύγχρονες μαζοποιημένες κοινωνίες του θεάματος κυριαρχούν και οριοθετούν την ατομική στάση τα διοχετευόμενα πρότυπα και όχι αξίες με ηθικό φορτίο, οι οποίες είναι προϊόν της συμβίωσης των ανθρώπων στις τοπικές κοινωνίες, ενώ καθρεπτίζουν και υπηρετούν τις ατομικές και συλλογικές ανάγκες.
Η επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής έχει ανάλογη οπτική, ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος της άσκησης λειτουργικής επιρροής στους πολίτες ως προς την ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας.
Στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες το θέαμα αποτελεί βασικό εργαλείο για την αυτοπαρουσίαση του ατόμου και την επίτευξη κοινωνικής αποδοχής μέσω της εντύπωσης, που προκαλεί. Παράλληλα λειτουργεί και ως μέσο για την πρόσδωση νοήματος και ταυτότητας στην ζωή του ατόμου.
Αυτές οι παράμετροι διαμόρφωσης της κοινωνικής παρουσίας των ατόμων είναι πολύ πιο έντονες στις νεότερες ηλικίες, διότι οι μεγαλύτερες βίωσαν διαφορετικές συνθήκες στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών, στις οποίες γινόταν παραγωγή αξιών στο πλαίσιο της συμβίωσης και των αναγκών της κοινής πορείας.
Στις σύγχρονες μαζοποιημένες κοινωνίες όμως οι κοινωνικές αξίες έχουν υποκατασταθεί από τα μαζικά διοχετευόμενα πρότυπα σχετικά με τον τρόπο ζωής και έκφρασης των νέων και γενικότερα των αστικών πληθυσμών. Όσο θα προχωρά δε η ανθρωπότητα προς το μέλλον θα αποκτά μεγαλύτερες διαστάσεις αυτό το φαινόμενο, διότι θα μειώνεται ο αριθμός αυτών, που βίωσαν διαφορετικές κοινωνικές συνθήκες στο παρελθόν, ενώ θα αυξάνονται οι κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων.
Στο πλαίσιο της κοινωνίας του θεάματος κυριαρχεί η οπτική της εικονικής προσέγγισης της πραγματικότητας, η οποία οριοθετεί και την ατομική στάση ως προς την βίωση και την κατανόηση της. Οι διαφημίσεις, που κυριολεκτικά «βομβαρδίζουν» τους απλούς πολίτες και καλλιεργούν πρότυπα (π.χ. σχετικά με την εμφάνιση της γυναίκας ή του άνδρα) είναι πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Αυτή η εικονική οπτική λειτουργεί και ως υπόστρωμα για την οικοδόμηση ανάλογης ποιότητας επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής, η οποία εδράζεται κυρίως στην εντύπωση και στην φαντασίωση, που μπορεί να προκαλέσει σε σχέση με την κοινωνική δυναμική και την προοπτική των πολιτικών επιλογών και αποφάσεων είτε στο επίπεδο της διακυβέρνησης είτε στο επίπεδο των προγραμμάτων των κομμάτων.
Η επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής έχει πολλές διαστάσεις. Με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της δημοσιοποιείται από τα κόμματα ο σχεδιασμός της πορείας των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων στο βραχυπρόθεσμο μέλλον και όχι της κοινωνίας. Σε αυτό το επίπεδο βασικό ρόλο για τον πολιτικό σχεδιασμό παίζει ο πραγματισμός, ο οποίος αντιμετωπίζει και διαχειρίζεται τους πολίτες ως εργαλεία για την επίτευξη υψηλού βαθμού λειτουργικότητας και οικονομικής απόδοσης στα κοινωνικά συστήματα (π.χ. οικονομικό, υγείας κ.λ.π.).
Σε σχέση με τους πολίτες η επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην εξιδανίκευση των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων του πολιτικού σχεδιασμού και στην ενεργοποίηση του συναισθήματος.
Επιδίωξη είναι ο εντυπωσιασμός των πολιτών. Για αυτό τον λόγο αξιοποιείται περισσότερο η εικονική επικοινωνιακή εκδοχή της πραγματικότητας και όχι ο αναλυτικός ορθολογικός λόγος, ο οποίος παρουσιάζει το γίγνεσθαι στο κοινωνικά συστήματα με ρεαλισμό και αντικειμενικότητα, ενώ παράλληλα το προσεγγίζει δυναμικά στην προβολή του στο μέλλον.
Η επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής στις σύγχρονες μαζοποιημένες κοινωνίες δεν εμπεριέχει και διάλογο με τους πολίτες και τα συλλογικά τους υποκείμενα, διότι δεν στοχεύει στην ενημέρωση και στην έκφραση της κοινωνικής πλειοψηφίας ως προς την λειτουργικότητα των προτεινόμενων πολιτικών. Ουσιαστικός διάλογος δεν γίνεται ούτε μεταξύ των κομμάτων.
Η οπτική της πολιτικής επικοινωνίας στην Ελλάδα καλλιεργεί κατά κύριο λόγο την αντιπαράθεση των κομμάτων και του πολιτικού προσωπικού σχετικά με την αξιοπιστία και τις ικανότητες των αντιπάλων. Δεν παρουσιάζει τις θέσεις των κομμάτων για την δυναμική της πολυδιάστατης παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας, ούτε τις αναγκαίες συγκλίσεις και συμβιβασμούς, που πρέπει να γίνονται στο πλαίσιο του δημοκρατικού διαλόγου με στόχο την έκφραση της κοινωνικής πλειοψηφίας στο επίπεδο λήψης αποφάσεων, οι οποίες δεσμεύουν το μέλλον της χώρας και του συνόλου των πολιτών.
Βέβαια στην σύγχρονη πολύπλοκη πραγματικότητα και την μεγάλη ταχύτητα της εξέλιξης δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για ουσιαστική πολιτική επικοινωνία στο κοινωνικό πεδίο, εάν δεν παρεμβάλλονται τεχνοκρατικοί μηχανισμοί ανάλυσης του γίγνεσθαι σε εθνικό, ευρωπαϊκό και πλανητικό επίπεδο, των οποίων οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα θα απλοποιούνται στον εκφερόμενο ενημερωτικό λόγο, ώστε οι πολίτες να έχουν στην διάθεση τους τις απαραίτητες πληροφορίες, που θα τους επιτρέπουν να διαμορφώνουν απόψεις και να παίρνουν αποφάσεις γνωρίζοντας τις επιπτώσεις τους.
Η επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής, όπως γίνεται τώρα χωρίς ολοκληρωμένη πολυδιάστατη ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών, οδηγεί στην εργαλειοποίηση τους και την μετατροπή τους σε ενεργούμενα, ενώ ταυτοχρόνως συρρικνώνει το δημοκρατικό πολίτευμα.
Βέβαια με αυτά τα δεδομένα τόσο σε σχέση με την οπτική του θεάματος στις σύγχρονες μαζοποιημένες μονοδιάστατα καταναλωτικές κοινωνίες για την πρόσδωση νοήματος στην ζωή και την επίτευξη κοινωνικής αποδοχής όσο και σε σχέση με την ανάλογων ποιοτικών χαρακτηριστικών επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής (π.χ. ενεργοποίηση του συναισθήματος ή του θυμικού, εντυπωσιασμός, εξιδανίκευση των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων του πολιτικού σχεδιασμού) δεν διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για μια λειτουργική, χωρίς αναταράξεις και συγκρουσιακό κοινωνικό κλίμα πορεία προς το μέλλον.
Όταν οι πολίτες δεν στηρίζουν την στάση και τις επιλογές τους στην ολοκληρωμένη ενημέρωση και στην ορθολογική αναφορά της επικοινωνιακής διαχείρισης της πολιτικής, εύκολα αντιδρούν με στόχο την ανατροπή των μη επιθυμητών συνθηκών, χωρίς να έχουν επεξεργασθεί τον οδικό χάρτη του επόμενου βήματος.
Σε αυτή την περίπτωση οι κοινωνικές αντιδράσεις οριοθετούνται σε μεγάλο βαθμό από το συναίσθημα και το θυμικό και συνήθως οδηγούν σε μη λειτουργικές και βιώσιμες λύσεις, ενώ δημιουργούνται χαοτικές και χωρίς προοπτική συνθήκες, διότι δεν στηρίζονται σε μακροπρόθεσμο πολιτικό σχεδιασμό, ο οποίος υπερβαίνει τα όρια του κατεστημένου τρόπου ζωής.
Εκτός και αν μπορεί να καλυφθεί η απουσία πολιτικής έκφρασης της κοινωνικής αντίδρασης από τα συλλογικά υποκείμενα, που ενεργοποιούνται στο χώρο της κοινωνίας πολιτών, τα οποία θα κάνουν διάλογο με το πολιτικό σύστημα.
Πηγή: metarithmisi.gr
