Του Αλέξανδρου Παντελίδη*
- 137 από τα 149 παράκτια κράτη του πλανήτη έχουν θεσπίσει ΑΟΖ και κανένα όμορο κράτος δεν τους κήρυξε πόλεμο. Αν η ΑΟΖ είναι κάτι δευτερεύον ή αχρείαστο τότε γιατί όλα αυτά τα κράτη την έχουν θεσπίσει;
- Η ανακήρυξη ΑΟΖ σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας όπως περιγράφεται στο UNCLOS (United Nations Convention on the Law of the Sea) στον ΟΗΕ, είναι μονομερής πράξη και αναφαίρετο δικαίωμα κάθε κράτους. Η Ελλάδα έχει υπογράψει το UNCLOS το 1982 και το έχει κυρώσει το 1995. Αφού το υπέγραψε και το κύρωσε γιατί να μην το υλοποιήσει προς συμφέρον της;
- Η Κύπρος το 2004 επί προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου, με πολύ λιγότερη στρατιωτική δύναμη απ’ ότι η Ελλάδα ανακήρυξε ΑΟΖ χωρίς να υπάρξει πολεμική διένεξη με την Τουρκία. Η Τουρκία απλώς δεν αναγνώρισε την ΑΟΖ της Κύπρου και από τότε προσπαθεί μάταια κυρίως για εσωτερική κατανάλωση αλλά και προώθηση της προπαγάνδας σε Κύπρο αλλά και Ελλάδα, να φοβίσει με λεονταρισμούς τους αφελείς που δεν γνωρίζουν το πώς λειτουργεί το δίκαιο της θάλασσας αλλά και οι πετρελαϊκές εταιρείες. Οι τελευταίες μάλιστα δείχνουν ξεκάθαρα τις προθέσεις τους με πράξεις και όχι λόγια αφού είδαμε και με την πάροδο του χρόνου πως ήρθαν χωρίς κανένα δισταγμό και εγκαταστάθηκαν στα οικόπεδα που έβγαλε σε διαγωνισμούς η Κύπρος.
- Εν αντιθέσει με την Τουρκία, η ΕΕ και οι ΗΠΑ αναγνώρισαν αμέσως την ΑΟΖ της Κύπρου.
- Οι πετρελαϊκές εταιρείες χρειάζονται σταθερότητα στην περιοχή όπου κάνουν τις επιχειρήσεις τους και ένας τρόπος που το Ελληνικό κράτος μπορεί να τους μειώσει το γεωπολιτικό ρίσκο είναι να θεσπίσει ΑΟΖ ούτως ώστε οι διμερείς συμφωνίες που συνάπτει με τα γειτονικά κράτη να είναι με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας (βλέπε και (11)).
- Η Τουρκία γίνεται όλο και περισσότερο μη αξιόπιστος σύμμαχος για το ΝΑΤΟ. Για του λόγου το αληθές βλέπε υπόθεση με τους S-400 και F-35. Συγκυριακά το παρόν έχει ωριμάσει την κατάσταση για την ανακήρυξη της ΑΟΖ όσο ποτέ αν αναλογιστούμε την ευρύτερη νατοϊκή πολιτική που αναζητά έναν σταθερό παίχτη (ή συμμαχία παικτών) στην περιοχή.
- Η Ελλάδα ανήκει στην ΕΕ η οποία στηρίζει κάθε τέτοια ενέργεια εφόσον η ΑΟΖ της Ελλάδας είναι και ΑΟΖ της ΕΕ και η ΕΕ έχει ανάγκη από εγχώριες πηγές ενέργειας για να μειώσει την εξάρτησή της από χώρες όπως η Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν.
- Για αυτούς που υποστηρίζουν την Υφαλοκρηπίδα (ακόμη) με την δικαιολογία πως είναι αρκετή για να υποστηρίξει τα δικαιώματα του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας, η ΑΟΖ προσφέρει και τα δικαιώματα στην στήλη ύδατος που εμπεριέχουν μεταξύ άλλων αυτό της αλιείας που αποτελεί εργαλείο αειφόρου ανάπτυξης ενώ δεν είναι πεπερασμένος πλουτοπαραγωγικός πόρος. Αν αυτό σε μερικούς φαίνεται λεπτομέρεια να αναφέρουμε πως είναι ζωτικής σημασίας και για ορισμένους από τους γείτονές μας όπως η Ιταλία και η Τουρκία. Βέβαια αν είναι κάποιοι που θα πρέπει να ενδιαφέρει διακαώς το θέμα αυτοί είναι οι Έλληνες ψαράδες.
- Η κατάσταση δεν θα είναι για πάντα θετική ως προς την ανακήρυξης της Ελληνικής ΑΟΖ. Είδαμε για παράδειγμα αυτό που συνέβη με την παράνομη και άκυρη οριοθέτηση μεταξύ Λιβύης-Τουρκίας. Ευτυχώς για εμάς η οριοθέτηση δεν ευσταθεί νομικά αλλά αν είχαμε προβεί προηγουμένως σε ανακήρυξη της ΑΟΖ θα είχαμε αποτρέψει τους Τούρκους να προβούν σε μία τέτοια ενέργεια.
- Για το επιχείρημα πως η ΑΟΖ επιφέρει εκτός από δικαιώματα και ευθύνες που δεν θα έχει η Ελλάδα με οριοθέτηση αποκλειστικά της Υφαλοκρηπίδας, να πούμε πως αυτές οι υποχρεώσεις συνοψίζονται σε ουσιαστικά ένα πράγμα: την προστασία και την διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Αν αυτό θεωρούν κάποιοι πως είναι κάτι που υπερβαίνει τις ικανότητες του Ελληνικού κράτους και θα μπορούσε να αποφευχθεί ενώ παράλληλα να συνεχίζονται κανονικά οι γεωτρήσεις για τους υδρογονάνθρακες και οι εγκαταστάσεις υποθαλάσσιων αγωγών, τότε καλύτερα να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με τα εθνικά θέματα, την οικονομία και την ανάπτυξη εν γένει…
- Η ΑΟΖ δεν είναι απλά ένα θέμα γεωοικονομίας αλλά ένα στρατηγικό εργαλείο που επηρεάζει και τη γεωπολιτική και τη γεωστρατηγική της περιοχής. Γι’ αυτό άλλωστε και στην περιοχή, εκτός από τους άμεσους παίκτες δηλαδή Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο το Ισραήλ, έχουν μπει δυναμικά και οι Αμερική, Ιταλία και Γαλλία μέσω των πετρελαϊκών εταιρειών τους, λόγω του ενεργειακού πλούτου της περιοχής, ενώ και όλες οι ανωτέρω χώρες αξιοποιούν το δίκαιο της θάλασσας ακόμη και αν δεν το έχουν υπογράψει (π.χ. Ισραήλ).
- Από το (11) & (5) συμπεραίνουμε πως η ΑΟΖ είναι σταθεροποιητικός παράγοντας για τα συνοριακά κράτη και όλη την περιοχή. Άρα είναι κάτι που χρειάζεται να έχει η Ελλάδα.
*MSc Τεχνολογία Πετρελαίου & Φυσικού Αερίου
