Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση ισχύει το περίφημο «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα». Και το ερώτημα είναι πως έφτασε η ΕΕ σε αυτή την κατάσταση, η οποία την αποσταθεροποιεί και βάζει σε μέτριο για την ώρα κίνδυνο σχεδόν 70 χρόνια ανάπτυξης και ευημερίας. Η απάντηση στο ερώτημα είναι πολυσύνθετη και σε κάποιο βαθμό θέτει ένα άλλο δίλημμα, μήπως η σημερινή Ευρώπη είναι θύμα του πολιτισμού της; Μήπως εν τέλει κινδυνεύει από τον εαυτό της; Διόλου απίθανο. Για την ώρα όμως, η σημερινή ΕΕ, κινείται σε έναν κόσμο υψηλών ταχυτήτων με ρυθμό χελώνας. Ακόμα χειρότερα δε, οι μεγάλοι εχθροί της δεν βρίσκονται τόσο έξω από αυτήν, αλλά στο βαθύ εσωτερικό της.
Τούτων λεχθέντων, σήμερα η Ευρώπη έχει εκ νέου έναν πόλεμο στο έδαφος της ο οποίος θα μπορούσε να πάρει εξαιρετικά επικίνδυνες και οδυνηρές διαστάσεις. Και απέναντι της βρίσκονται τρεις δυνάμεις με αυτοκρατορικές βλέψεις και επιδιώξεις, μια από τις οποίες, η Αμερική, είναι σύμμαχός της.
Μέσα λοιπόν σε ένα παιγνίδι πλανητικών συμμαχιών, ιδεολογικών γειτνιάσεων και πολιτιστικών διαφορών στον πλανήτη μας, κάθε χώρα βρίσκεται στη διαδικασία επιλογής της πλευράς της. Στην ουσία πρόκειται για μια νέα έκδοση ψυχρού πολέμου, όπου δυο μπλοκ, αυτό της δημοκρατίας με κράτος δικαίου και του αυταρχισμού, διεκδικούν παγκόσμια υπεροχή. Τόσο οικονομική όσο και πολιτική.
Είναι έτσι κατάδηλο ότι το ευρασιατικό μπλοκ, στο οποίο Ρωσία και Κίνα έχουν την πρωτοκαθεδρία, διεκδικεί σοβαρό μερίδιο, σε μια πίττα η οποία για πολλές δεκαετίες ήταν υπό τον έλεγχο του δυτικού κόσμου. Στο πλαίσιο αυτό, το δυτικό μοντέλο αντιμετωπίζει σκληρό γεωοικονομικό ανταγωνισμό, ο οποίος έχει και καίριες διανοητικές πτυχές. Το αντιδυτικό μέτωπο δεν επιδιώκει μόνον την υπονόμευση των ευρω-αμερικανικών οικονομιών, αλλά θέλει και την πνευματική καταστροφή του φιλελεύθερου κόσμου. Και το ρωσικό όραμα του πανσλαβισμού, είναι μια από τις επιδιώξεις της πάλαι ποτέ αυτοκρατορίας.
Από την άλλη, η ομάδα Brics (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάη(SCO) μπορεί να επικαλούνται οικονομικά κριτήρια στη δράση τους, δίνουν μεγάλη σημασία όμως και στην διανοητική αποδυνάμωση της Δύσης. Επωφελούνται δε τα μέγιστα από τη δημογραφική παρακμή της. Κύριο δε εργαλείο τους στο επίπεδο αυτό, είναι η προώθηση μεταναστών προς την Ευρώπη, με πολύ αποτελεσματικά προς τούτο μέσα.
Κατά τα λοιπά στον ευρασιατικό χώρο οι εξελίξεις είναι αξιοσημείωτες, ασχέτως αν ελάχιστη δημοσιότητα έχουν στην Ελλάδα, η οποία πάντως βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτών των εξελίξεων.
Τους τελευταίους μήνες, πέρα από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, κίνηση που εντάσσεται στο ευρασιατικό παίγνιο, ορισμένες άλλες γεωπολιτικές κινήσεις τείνουν να επιβεβαιώσουν το ευρασιατικό διακύβευμα. Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο έτσι,. ότι η στρατιωτική προσέγγιση του Ιράν και της Ρωσίας θα συμβάλει αναμφίβολα στο να τεθεί οριστικό τέλος στην αναβίωση της ιρανικής πυρηνικής συμφωνίας. Επιπλέον, είναι ένας έμμεσος τρόπος να κρατηθεί ενα αγκάθι στα πλευρά των Δυτικών, οι οποίοι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τους ιρανικούς υδρογονάνθρακες σε περίπτωση άρσης των κυρώσεων. Αντίθετα, η συντηρητική κυβέρνηση στην Τεχεράνη διατηρεί τον στρατηγικό της προσανατολισμό προς την Ανατολή και την Κεντρική Ασία,.
Επίσης, στο ίδιο πλαίσιο, η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να μειώσει τις ποσότητες παραγωγής πετρελαίου, κίνηση ευνοϊκή προς τη Ρωσία, θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως φιλική προς τις ρωσικές ευρασιατικές φιλοδοξίες.
Και από την άποψη αυτή, κάθε άλλο παρά υποτιμημένος είναι ο ρόλος της Τουρκίας. Η τελευταία, προσπαθεί να διατηρήσει μια θέση ισορροπίας μεταξύ της Ρωσίας και των Ευρωπαίων. Ωστόσο, ο ενθουσιασμός του Προέδρου Ερντογάν για την πρόταση του ομολόγου του Βλαντιμίρ Πούτιν, που στοχεύει να καταστήσει την Τουρκία κόμβο φυσικού αερίου για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, καταδεικνύει επίσης έναν ισχυρό πειρασμό για την Ασία, παρά την κριτική της τουρκικής αντιπολίτευσης και τους φόβους για κυρώσεις από τη Δύση.
Οι δυνατότητες του μελλοντικού TurkStream που υποστηρίζεται από τη Μόσχα, θα επιτρέψει στην Άγκυρα όχι μόνο να ελέγχει τη ροή των ρωσικών υδρογονανθράκων, αλλά και να είναι πραγματικά ένας ενεργειακός κόμβος, αφενός στην Κεντρική Ασία μέσω Ιράν και Αζερμπαϊτζάν, αλλά και τη Βόρεια Αφρική με την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της Λιβύης.
Οι εξελίξεις πάνε όμως ακόμα πιο μακριά. Η τριάδα Τουρκία, Σαουδική Αραβία και Ιράν, παρά τη λυκοφιλία που κυριαρχεί στους κόλπους της, έχει την επιθυμία να ενταχθεί στους BRICS στο SCO, ή ακόμα και στα δύο. Η Σαουδική Αραβία, φαίνεται, να είναι υποψήφια , αλλά δεν πρωτοπορεί σε αυτόν τον τομέα στη Μέση Ανατολή. Το Ιράν λέγεται ότι έχει ήδη λάβει μέτρα μέσω του Ιράκ, ενώ η Τουρκία, βιάζεται ιδιαίτερα να ενταχθεί επίσημα στην ομάδα, όπως και στη SCO όπου έχει ήδη μια εξέχουσα θέση παρατηρητή. Αυτές οι συμμετοχές, εάν υλοποιηθούν, θα συμβάλουν στην εμφάνιση αυτού που οι αναλυτές αποκαλούν “BRICS +”, μιας “επαυξημένης” μορφής της τρέχουσας ομάδας, που στοχεύει να συγκεντρώσει βασικές οικονομίες της G20 (όπως η Αργεντινή ή η Ινδονησία) και άλλες κορυφαίες περιφερειακές οικονομίες σε όλες τις ηπείρους, όπως το Καζακστάν, τη Σενεγάλη, τη Νιγηρία ή την Αίγυπτο.
Μια διαδικασία ένταξης στους BRICS που ξεκίνησε η Σαουδική Αραβία, θα έχει επομένως άμεσες συνέπειες στα πετροδολάρια (αυτά τα αμερικανικά δολάρια που αποκτούν οι χώρες εξαγωγής πετρελαίου με τα συμβόλαιά τους και στη συνέχεια επανεπενδύονται στην αμερικανική οικονομία) και επομένως στην οικονομική ισορροπία των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, οι Brics δεν κρύβουν την επιθυμία τους να δημιουργήσουν ένα νέο παγκόσμιο νόμισμα που θα υποστηρίζεται από πρώτες ύλες, και θα μπορούσε να παρακάμψει την υπεροχή του αμερικανικού δολαρίου, στόχο που μοιράζονται με τα μέλη της SCO.
Όσο για το ευρώ, μια παρόμοια εξέλιξη θα το αποδυνάμωνε, αν και αυτό ήδη συμβαίνει μετά την κρίση του 2009. Το αν οι παραπάνω αντιδυτικές γεωπολιτικές φιλοδοξίες θα πετύχουν, είναι βέβαια μια άλλη ιστορία, που μακάρι κάποιους να τους αφυπνίσει.
Πηγή: lykavitos.gr
