Του Κώστα Χριστίδη*
Ο εκ των κορυφαίων στελεχών του Σύριζα πρώην Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων αποκάλεσε τον για πολλοστή φορά συλληφθέντα (αλλ’ ουδέποτε τιμωρηθέντα) υιό του ‘’ημιπιτσιρικά ετών 35 που έριξε κάτι τρικάκια’’. Η τοποθέτηση αυτή είναι χαρακτηριστική μίας γενικότερης αντίληψης που διέπει μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Δεν αναφέρομαι τόσο στην παρατεταμένη χρονικά εξάρτηση των Ελλήνων, αγοριών και κοριτσιών, από τις οικογένειές τους όσο στην αντίληψη ότι παραμένουμε … ανήλικοι κατά το μεγαλύτερο διάστημα του βίου μας και, επομένως, είμαστε ανίκανοι προς πλήρη καταλογισμό, είμαστε μειωμένης ευθύνης, δηλ. ‘’ημιυπεύθυνοι’’ ή, άλλως, ‘’ανευθυνοϋπεύθυνοι’’.
Η μειωμένη ευθύνη και ο ανορθολογισμός χαρακτηρίζουν πολλές πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των Νεοελλήνων. Μία μικρή σταχυολόγηση από πρόσφατα γεγονότα θα επιβεβαιώσει του λόγου το ασφαλές. Η ανομία και η βία μαστίζουν επί δεκαετίες τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παρά την κατάργηση του διαβόητου ‘’ασύλου’’, από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, τα φαινόμενα αυτά εξακολουθούν να συμβαίνουν, όπως απέδειξε ο προ μηνών προπηλακισμός και η ταπείνωση του πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών μέσα στο γραφείο του. Και όμως, οι συνάδελφοί του πρυτάνεις τάχθηκαν κατά της παρουσίας ειδικών ‘’οργάνων της τάξης’’, δηλ. αστυνομικών στους πανεπιστημιακούς χώρους, γιατί ενοχλείται η αισθητική τους (ή και άλλα συμφέροντά τους) … Ο δε αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, κατά την συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου, ζήτησε να κλείσει η Βουλή για να επιβιώσει η δημοκρατία !
Μία υπολογίσιμη μερίδα του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού δεν προσήλθε να εμβολιασθεί για λόγους προσωπικών πεποιθήσεων. Πρόκειται για κλασική επίδειξη ανευθυνότητας, όχι μόνον έναντι του εαυτού τους, των οικογενειών τους και των ασθενών των εντός των νοσοκομείων ευρισκομένων για άλλες, πλην του κορωνοϊού, αιτίες, αλλά και έναντι της κοινωνίας γενικότερα, προς την οποία στέλνουν εντελώς λανθασμένο μήνυμα ως προς την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.
Οι χώροι του αθλητισμού και του θεάτρου, – αλλά και άλλοι χώροι, όπως της εκπαίδευσης και της εργασίας γενικότερα – συγκλονίζονται τις τελευταίες ημέρες από καταγγελίες για εγκληματική και κατάπτυστη συμπεριφορά σεξουαλικής και ψυχολογικής βίας από αρσενικά (ενίοτε και από θηλυκά) ‘’παλαιάς ή υπερσύγχρονης κοπής’’. ‘’Διπλοπιτσιρικάδες’’ στην ηλικία εκμεταλλεύονται ‘’ημιπιτσιρικάδες’’. Αλλά και οι τελευταίοι, συχνά, δεν έχουν το σθένος να καταγγείλουν με τεκμηριωμένο τρόπο και πριν παραγραφούν τις εγκληματικές εναντίον τους πράξεις.
Όπως έχω γράψει αναλυτικότερα στο βιβλίο μου ‘’Νηπιαγωγείον η Ελλάς’’ (εκδ. Παπαζήση, 2013), η ελληνική κοινωνία διάγει μία παρατεταμένη παιδική ηλικία. ‘’Παρότι ως σύγχρονο κράτος συμπληρώνουμε διακόσια χρόνια ζωής, διατηρούμε μία παιδική ανωριμότητα που εκφράζεται κυρίως με μειωμένο αίσθημα ευθύνης, έλλειψη εμπιστοσύνης, ανασφάλεια, υπερβολική προσκόλληση στην οικογένεια, τις τοπικές κοινωνίες και τους πολιτικούς πάτρωνες, εγωκεντρισμό, έλλειμμα ορθολογισμού και περίσσευμα συναισθηματισμού’’.
Με πιο εμβριθή τρόπο ο ανατόμος του Ελληνισμού Στέλιος Ράμφος, στο βιβλίο του ‘’Η Λογική της Παράνοιας’’, σημειώνει : ‘’Το ελληνικό πρόβλημα ξεκινάει από τον 11ο – 12ο αιώνα. Η κουλτούρα μας είναι μία κουλτούρα οικογενειοκεντρική, μία κουλτούρα η οποία δεν έχει εμπιστοσύνη στο άτομο αλλά στην ομάδα, στον τόπο και στο αίμα. Αυτό υποθάλπει και η έντονη θρησκευτικότητά της [ … ] Το γεγονός ότι επικρατεί ο νόμος της συγγένειας, του κουμπάρου, του μπατζανάκη, του συγχωριανού, διαμορφώνει στενές μονάδες συμφέροντος, τοπικού ή οικογενειακού, που επιβραδύνουν ή δυσκολεύουν αφάνταστα την κοινωνική συνοχή. Ενθαρρύνει έναν κοινωνικό κατακερματισμό και διαγκωνισμό, του οποίου στόχος είναι η κατάληψη και το άρμεγμα του κράτους και η κυριαρχία των τοπικών ή άλλων συμφερόντων’’.
Πραγματικά, δεν έχει νόημα ως ‘’ημιυπεύθυνοι’’ να ρίχνουμε την υπαιτιότητα για τα προβλήματα ή τις αποτυχίες μας σε κάποιους άλλους, εντός και εκτός Ελλάδος. Η βελτίωση μπορεί να προέλθει μόνον εκ των έσω. Είναι ανάγκη να εντοπίζουμε τα λάθη μας και να μην τα επαναλαμβάνουμε. Εάν ο καθένας και όλοι μας παίξουμε καλύτερα τους ρόλους μας ως γονείς, επιχειρηματίες, εργαζόμενοι, επιστήμονες, καταναλωτές, πρωτίστως, ως ώριμοι, ενεργοί πολίτες, τα φαινόμενα ‘’ημιπαραφροσύνης’’ γύρω μας θα περιορισθούν αισθητά.
*Νομικός -Οικονομολόγος
