Εκ πρώτης όψεως η συμφωνία που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση της Άνγκελα Μέρκελ στη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη θα μπορούσε να θεωρηθεί επιτυχία, έστω κι αν θα πρέπει να αποδειχθεί στην πράξη η ισχύς της.
Οι συμμετέχοντες στη σύνοδο για τη Λιβύη συμφώνησαν στην τήρηση του εμπάργκο όπλων και μια επανέναρξη της πολιτικής διαδικασίας για τη διευθέτηση της κρίσης. Συμφώνησαν ακόμη και σε μια κατάπαυση του πυρός, η οποία, ωστόσο, δεν είναι νομικά δεσμευτική όπως παραδέχθηκε και η Μέρκελ. Ως εκ τούτου το αποτέλεσμα της Διάσκεψης του Βερολίνου – ειδικά μετά την πρόσφατη αποτυχία της ρωσοτουρκικής πρωτοβουλίας στη Μόσχα – φαντάζει εκ πρώτης όψεως ως διπλωματική επιτυχία. Κατά πόσον όμως θα δημιουργήσει αυτή η «θολή και γενικόλογη«, όπως τη χαρακτηρίζουν αναλυτές συμφωνία, τις προϋποθέσεις για απτά αποτελέσματα ώστε να συνδράμει στην ειρήνευση στη Λιβύη θα εξαρτηθεί κυρίως από τη διάθεση της διεθνούς κοινότητας να διασφαλίσει και στρατιωτικά την εφαρμογή των κεντρικών σημείων της συμφωνίας.
Όταν ξεκίνησε η διάσκεψη του Βερολίνου με την παραδοσιακή οικογενειακή φωτογραφία απουσίαζαν οι δύο βασικοί παίκτες στη Λιβύη, ο επικεφαλής της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας Φαγέζ αλ Σάρατζ και ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ. Ο τελευταίος είχε συναντηθεί νωρίτερα κεκλεισμένων των θυρών με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Εμανουέλ Μακρόν, ενώ ο αλ Σάρατζ με την τουρκική αντιπροσωπεία. Ο Λίβυος πρωθυπουργός φάνηκε προς στιγμή να δυναμιτίζει τις προοπτικές επιτυχίας της συνόδου επιμένοντας στην υποχώρηση των δυνάμεων του Χαφτάρ στις θέσεις που είχαν πριν την επίθεση του περασμένου Απριλίου. Αλλά τελικά αυτό δεν εμπόδισε την Μέρκελ και τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ για τη Λιβύη Γασάν Σαλαμέ να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της Διάσκεψης.
Αλλά και η απροθυμία των δύο αντιπάλων στρατοπέδων να συναντηθούν προκάλεσε πονοκεφάλους. Ωστόσο, στο τέλος της Διάσκεψης του Βερολίνου παρουσιάστηκε η συμφωνία των 55 σημείων, που θα αποτελέσει την αφετηρία για περαιτέρω διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Λιβύης υπό την αιγίδα του Σαλαμέ και των συνεργατών του.
Η αρχή ενός δύσκολου δρόμου για την ειρήνευση στη Λιβύη
Η μεγαλύτερη επιτυχία της Διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη είναι, όπως εκτιμούν αναλυτές, η σύγκληση μιας στρατιωτικής επιτροπής που θα απαρτίζεται από πέντε μέλη από κάθε αντιμαχόμενη παράταξη στην Τρίπολη. Ήδη ο Χαφτάρ και ο αλ Σάρατζ κοινοποίησαν χθες τα ονόματα των υποψηφίων τους για την επιτροπή αυτή και συμφώνησαν έτσι σε άμεσες διαπραγματεύσεις με το αντίπαλον κέρας. Η επιτροπή 5+5 θα ξεκινήσει προσεχώς στη Γενεύη τις εργασίες της. Εξάλλου προβλέπεται η έναρξη ενός ενδολιβυκού πολιτικού διαλόγου με εκπροσώπους της Βουλής, του λεγόμενου κρατικού συμβουλίου και μέλη της κυβέρνησης αλ Σάρατζ. Η αρχή έγινε, τόνισε ο Γερμανός ΥΠ ΕΞ Χάικο Μάας, ομολογώντας, ωστόσο, ότι τίποτε δεν μπορεί να πετύχει αν δεν συνεχιστεί η πολιτική διαδικασία για τη διευθέτηση της κρίσης.
Τα ανοικτά ζητήματα της συμφωνίας για τη Λιβύη
Αλλά παρά τα θετικά σημεία της η συμφωνία για τη Λιβύη αφήνει και αρκετά ανοικτά ζητήματα, αφού όπως σημειώνουν ειδικοί, η πλειοψηφία των συμπερασμάτων συνιστούν ασαφείς δεσμεύσεις για τη διασφάλιση της ενότητας της χώρας και την έναρξη μιας πολιτικής διαδικασίας. Σε περίπτωση που δεν τηρηθούν τα υπεσχημένα δεν προβλέπονται κυρώσεις ούτε υπεγράφη το κείμενο. Και μπορεί σ’ αυτό να γίνεται λόγος την επείγουσα ανάγκη συγχώνευσης των δύο διαφορετικών κεντρικών τραπεζών στη Λιβύη, καθώς και για τις απαραίτητες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν αναφέρονται ρητά λεπτομέρειες του σχεδίου.
Ένα άλλο ανοικτό ζήτημα είναι η εφαρμογή του εμπάργκο όπλων σ’ ολόκληρη τη χώρα, που δεν θα είναι εφικτή χωρίς μια νέα στρατιωτική επιχείρηση στη Μεσόγειο και επιτήρηση του εναέριου χώρου της Λιβύης. Ήδη πριν τη Διάσκεψη του Βερολίνου Ιταλία και Βρετανία δήλωσαν πρόθυμες για στρατιωτική συνδρομή, ενώ το σκέφτεται και η γερμανική κυβέρνηση. Για την ΕΕ, που θα αναλάβει μεγάλος μέρος της ευθύνης για την εφαρμογή των συμφωνηθέντων στο Βερολίνο, οι οιωνοί για μια τέτοια αποστολή δεν είναι και οι καλύτεροι. Όπως θυμίζουν γερμανικά ΜΜΕ, η αποστολή “Sophia” στη Μεσόγειο – γνωστή στην κοινή γνώμη κυρίως για τη διάσωση προσφύγων – έλαβε εντολή για την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων, που είχε αποφασιστεί το 2011. Αλλά παρά τους ελέγχους που έκανε δεν στέφθηκε από ιδιαίτερη επιτυχία αφού ακόμη κα μέλη της ΕΕ, όπως η Ιταλία και η Γαλλία έστελναν οπλισμό σε συμμάχους τους στη Λιβύη. Πώς θα πετύχει τώρα μια τέτοια αποστολή είναι ανοικτό, έστω κι αν μοιράστηκε στους συμμετέχοντες στη Διάσκεψη του Βερολίνου ένα είδος επιχειρησιακού σχεδίου, που προβλέπει βελτίωση των ελέγχων, για να μη φθάνουν νέα όπλα στη Λιβύη.
Αγκάθι είναι και η αποστολή επί του εδάφους στη Λιβύη. Τουρκία και Ρωσία διαθέτουν κάποιες εκατοντάδες στρατιώτες εκεί, αλλά οι Ευρωπαίοι μέχρι τώρα φοβόντουσαν να στείλουν δικές τους δυνάμεις στη σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο χώρα με τις οπλισμένες μέχρι τα δόντια αντιμαχόμενες πολιτοφυλακές.
Οι πρώτες αντιδράσεις στη Λιβύη
Ο τρόπος που αντέδρασαν στη Λιβύη στο άκουσμα της συμφωνίας του Βερολίνου δείχνει πόσο διχασμένη είναι η χώρα των πέντε εκατομμυρίων κατοίκων. Μια συμμαχία φυλών που υποστηρίζουν τον στρατάρχη Χαφτάρ στην ανατολική Λιβύη θέλει να συνεχίσει τον αποκλεισμό των πετρελαϊκών λιμένων μέχρι να διαλυθούν οι πολιτοφυλακές στην Τρίπολη. Σε συνοικίες της πρωτεύουσας της Λιβύης ξέσπασαν λίγο πριν την έναρξη της Διάσκεψης του Βερολίνου νέες σφοδρές συγκρούσεις, ενώ κάτοικοι στα νότια περίχωρά της χαρακτηρίζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «ψευδαίσθηση» τη συμφωνία. Κι αυτό γιατί, όπως λένε, οι δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις συνεχίζουν να φέρνουν όπλα στα μέτωπα των συγκρούσεων πιστεύοντας ότι θα μπορούσαν να νικήσουν στον πόλεμο ακόμη και χωρίς εξωτερική βοήθεια…
Πηγή: iefimerida.gr
