Του Ηλία Κουσκουβέλη*
Ίσως υπάρχουν πολλοί άνθρωποι και από τις δύο πλευρές της γραμμής του Αττίλα που μπορεί να επιθυμούν την επανένωση του νησιού … Ίσως, επίσης, υπάρχουν μεγάλες δυνάμεις που μπορεί να εκτιμούν ότι είναι προς το συμφέρον τους η παράνομη τουρκική κατοχή να λάβει τέλος … Ωστόσο, παρά τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί!
Ο λόγος είναι ότι η Τουρκία δεν το θέλει ή ακόμη και αν το ήθελε, δεν είναι με όρους που οι ελεύθεροι Κύπριοι πρόκειται να δεχθούν ή η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ήθελε να δεχτεί … Αν κάποιος αγνοήσει την αυταρχική συμπεριφορά του Ερντογάν στο εσωτερικό και τις νεοοθωμανικές φιλοδοξίες στο εξωτερικό, η Τουρκία είναι τώρα ισχυρότερη από ότι στο παρελθόν.
Διαθέτει πληθυσμό περίπου 75 εκατομμυρίων και μια στρατιωτική μηχανή που σταθερά αυξάνει την ισχύ της. Ταυτόχρονα, με δεδομένη την αποτυχία της πολιτικής της στη Συρία, την εξέγερση των Κούρδων, τις επιθέσεις του ISIS και τις προστριβές της με τη Ρωσία, η Τουρκία «αισθάνεται» πως απειλείται και, ως ένα βαθμό, «πληγωμένη». Αυτό σημαίνει ότι η χρονική στιγμή δεν είναι πρόσφορη για να αποσύρει τις δυνάμεις κατοχής από Κύπρο.
Διότι, κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλλει ότι το κλειδί για οποιαδήποτε λύση είναι ακριβώς η αποχώρηση του τουρκικού στρατού κατοχής από το Νησί. Άλλωστε, και υποθέτοντας, χάριν συλλογισμού, ότι το τόσο το εσωτερικό όσο και το διεθνές πλαίσιο ήταν ευνοϊκά, το ερώτημα είναι αν η Τουρκία θέλει πραγματικά την επανένωση του νησιού. Η απάντηση είναι όχι, για δύο λόγους.
Ο πρώτος είναι ότι, για προφανείς λόγους, η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι έχουν δείξει ενδιαφέρον για τις διαπραγματεύσεις μετά την ανακάλυψη από την Κυπριακή Δημοκρατία των υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο. Και ο δεύτερος είναι το τι πραγματικά σκέπτονται οι τουρκικές ελίτ. Μπορεί ο Νταβούτογλου να αποχώρισε, αλλά η σκέψη του σφράγισε την εξωτερική πολιτική του κυβερνώντος κόμματος και της χώρας του.
Να τι έγραψε στο βιβλίο του Το στρατηγικό βάθος (Ποιότητα, 2010), που βάσιμα μπορεί κάποιος να θεωρήσει ότι απηχεί τη σκέψη των τούρκων πολιτικών: «Μια χώρα που παραμελεί την Κύπρο δεν είναι δυνατόν να έχει έναν αποφασιστικό λόγο στις παγκόσμιες και περιφερειακές πολιτικές.
Δεν μπορεί να είναι δραστήρια στις παγκόσμιες πολιτικές, διότι αυτό το μικρό νησί κατέχει μια θέση που μπορεί να επηρεάζει άμεσα τους στρατηγικούς συνδέσμους μεταξύ της Ασίας και της Αφρικής, της Ευρώπης και της Αφρικής και της Ευρώπης και της Ασίας.
Και δεν μπορεί να είναι δραστήρια στις περιφερειακές πολιτικές, διότι η Κύπρος, με την ανατολική της άκρη ομοιάζει με ένα βέλος στραμμένο προς τη Μέση Ανατολή και με τη δυτική της άκρη συγκροτεί τον θεμέλιο λίθο των στρατηγικών ισορροπιών της Ανατολικής Μεσογείου, των Βαλκανίων και της Βόρειας Αφρικής» (σελ. 274). Επίσης, «(…) ακόμη και αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος Τούρκος εκεί, η Τουρκία όφειλε να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα.
Καμία χώρα δεν μπορεί να μείνει αδιάφορη απέναντι σε ένα τέτοιο νησί, που βρίσκεται μέσα στην καρδιά του ίδιου του ζωτικού της χώρου. (…)» (σελ. 279). Και, «η Τουρκία πρέπει να βλέπει το στρατηγικό πλεονέκτημα που απέκτησε … τη δεκαετία του 1970, όχι ως στοιχείο μιας αμυντικής κυπριακής πολιτικής που προσανατολίζεται στη φύλαξη του ισχύοντος καθεστώτος, αλλά ως ένα από τα διπλωματικού χαρακτήρα βασικά στηρίγματα μίας επιθετικής ναυτικής στρατηγικής» (σελ. 280).
Με βάση τα παραπάνω είναι εύλογο να καταλήξει κανείς ότι μόνο αν υπάρξει μία σημαντική αλλαγή στα τουρκικά πολιτικά πράγματα ή στη διεθνή κατανομή ισχύος, τότε (και μόνο τότε) μπορεί η Τουρκία να αλλάξει τη στάση της προς τους πολίτες της, προς την Κύπρο, και προς τους Δυτικούς εν γένει. Μέχρι τότε, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί θα πρέπει να μάθουν να αντιμετωπίζουν ένα κράτος που δεν είναι τόσο εξευρωπαϊσμένο ή δυτικόστροφο, όπως το ίδιο θέλει να εμφανίζεται ή μερικοί, και στις δύο ηπείρους, θα ήθελαν ή και το παρουσιάζουν να είναι.
Ο Ηλίας Κουσκουβέλης είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, πρώην Πρύτανης, κάτοχος της Έδρας ΓΕΕΘΑ στις Στρατηγικές Σπουδές ‘Θουκυδίδης’. Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές. www.kouskouvelis.gr – t: @kouskouvelis
Πηγή: mignatiou.com
