Ελπιδοφόρες προτάσεις επαναφοράς στην κανονικότητα, σε μια εποχή κυριαρχίας της γνώσης
Του Νίκου Αναγνωστάτου
Για αρκετές μέχρι τώρα δεκαετίες, η Παιδεία παιδεύει όλες τις κυβερνήσεις και όλους τους Υπουργούς Παιδείας, προσπαθώντας ματαίως να βρουν τρόπο να αναστήσουν έναν λίγο πολύ νεκρό σύστημα εκπαίδευσης. Διότι για Παιδεία ούτε κατά διάνοια δεν πλησιάζεται το πρόβλημα. Με άλλα λόγια έχουμε μια νοσούσα βαριά Παιδεία και θέλω να πιστεύω πως κανείς δεν το αμφισβητεί.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο κάθε Κυβέρνηση δια του Υπουργού Παιδείας προσπαθεί να αποκαταστήσει. Δεν λέω να διορθώσει διότι η νόσος της Παιδείας μας, δεν είναι μια τόσο απλή ιάσιμη νόσος, αλλά, όπως θα αναλύσω πιο κάτω, είναι μια περίπλοκη και πάρα πολύ δύσκολη υπόθεση και μόνο ελπίδες μπορούν να εκφραστούν για μια βελτίωση, σε πρώτο στάδιο και πλήρη αποκατάσταση στη συνέχεια.
Λόγω των πολλών χρόνων που ασχολήθηκα με τα θέματα Παιδείας, ως Πρόεδρος της Ανωτάτης Συνομοσπονδίας Γονέων Μαθητών Ελλάδος (ΑΣΓΜΕ) και όχι μόνο, μια τέτοια προσπάθεια θα επιχειρήσω με το σημείωμα τούτο, μια προσπάθεια που μπορεί να χαρακτηριστεί από απέλπιδα μέχρι τολμηρή, άρα αμφιβόλου αποτελεσματικότητας. Λόγω όμως της σημαντικότητας του θέματος, θα το επιχειρήσω και ο Θεός βοηθός.
Όταν λέμε ότι η Παιδεία νοσεί, μεταφράζεται ως η κοινωνία νοσεί, διότι από την παιδεία την οποία ένας έκαστος πολίτης έχει διδαχθεί, ενεργεί, συμπεριφέρεται και εκφράζεται μέσα στην κοινωνία. Τα φαινόμενα της νοσούσης κοινωνίας είναι καθημερινά. Από την απαξίωση του σχολείου και του σχολικού χώρου, με τη συμμετοχή μερικών δασκάλων δυστυχώς και μαθητών, από τις καταλήψεις και τα «μπούλινγκ» μεταξύ μαθητών, μέχρι τους βανδαλισμούς στα πανεπιστήμια, αλλά και τα οικογενειακά δράματα και τόσα άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι θέμα οικογένειας και πώς διαπαιδαγωγούνται τα παιδιά τους από τους γονείς τους. Ασφαλώς η οικογένεια είναι ένας από τους κύριους στυλοβάτες της κοινωνίας, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι οι γονείς αυτοί προέρχονται από μια ελλιπή παιδεία, για να το πούμε ευγενικά και επομένως παράλληλα με την οικογένεια, χρειάζεται και ένα καλό σχολείο..
Το σχολείο λοιπόν είναι η κύρια πηγή της διαπαιδαγώγησης της νεολαίας, άρα έχει την αποκλειστική ευθύνη της διαμόρφωσης της κοινωνίας. Αν όμως οι δάσκαλοι, οι οποίοι είναι αυτοί που θα διαπαιδαγωγήσουν και διδάξουν την ιστορία της πατρίδος μας και όλα εκείνα που θα διαμορφώσουν τον υπεύθυνο και ολοκληρωμένο πολίτη, προέρχονται από αυτή τη νοσούσα παιδεία μας, είναι επόμενο οι δάσκαλοι αυτοί να μην δύναται να διδάξουν σωστά τους μαθητές τους, ποσώ δε μάλλον να τους διαπαιδαγωγήσουν υπεύθυνα και αποτελεσματικά.
Εκ πρώτης όψεως, το τεράστιο αυτό εθνικό και κοινωνικό πρόβλημα, φαίνεται άλυτο, ως μία ήδη μεγάλη χιονοστιβάδα που συνεχώς εξ αντικειμένου, κατερχόμενη τον κατήφορο, διογκώνεται συνεχώς και ζητάμε φόρμουλες και τρόπους να ξετυλιχθεί η χιονοστιβάδα αυτή προς τα πίσω, ώστε να γυρίσει στο βουνό και να γίνει πάλι απλό χιόνι και να επέλθει έτσι η κανονικότητα στα σχολεία μας.
Επειδή όμως η «Παιδεία καθάπερ ευδαίμων χώρα πάντα τα αγαθά φέρει», «τα πάντα μας προσφέρει η Παιδεία», μας είχε επισημάνει ο μέγιστος των σοφών Σωκράτης, πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια, αλλά και τη μεγάλη σημασία που έδιναν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι στην παιδεία και με βάση αυτήν την καλή παιδεία, δημιούργησαν πολιτισμό και σοφία που θαυμάζει όλος ο σύγχρονος κόσμος, στον οποίο μεταλαμπαδεύτηκε αυτός ο ξεχωριστός πολιτισμός και η φιλοσοφία την οποία όλοι επικαλούνται και επειδή όπως λέγεται, εμείς σήμερα καμαρώνουμε μεν για τους αρχαίους μας σοφούς δασκάλους, αγνοούμε δε τις διδαχές τους στην καθημερινή μας ζωή, έχουμε συμπληρωματική υποχρέωση, να προβληματιστούμε και να ψάξουμε πάση θυσία, να βρούμε μια κάποια διέξοδο, κάποια λύση αυτής της θλιβερής και αντεθνικής κοινωνικής κατάστασης, έστω και αν εκ πρώτης όψεως δεν δημιουργεί αισιοδοξία ή ακόμη και αν σε πρώτο στάδιο εφαρμογής της, δεν έχουμε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, υποχρεούμαστε να προσπαθήσουμε!
Θα αποτολμήσω μια δική μου πρόταση, με αίτημα στην αξιότιμη Υπουργό Παιδείας κ.Νίκη Κεραμέως, η οποία πράγματι αγωνίζεται να βελτιώσει με ειλικρινή θέληση και μεγάλη προσπάθεια, κάθε λανθασμένη πλευρά της Παιδείας και έχει κατορθώσει αρκετά, η πρότασή μου να μην αγνοηθεί, ποσώ δε μάλλον να μην απορριφθεί, πριν είτε δοκιμαστεί είτε προταθεί μια άλλη πρόταση, η οποία όμως να αποσκοπεί στην αποκατάσταση, αν όχι στην αποθεραπεία της νοσούσης παιδεία μας.
Α΄ Δημιουργία θεσμού Καθηγητή Συμβούλου.:
Επειδή η αμέσου αποτελέσματος προσπάθεια, είναι αδύνατη, όπως πιο πάνω εξήγησα, κατ΄ ανάγκη η πρόταση θα ακολουθήσει ένα πλάγιο δρόμο, μια έμμεση αντιμετώπιση, με την προσδοκία να καταστεί, όχι σε πολύ χρόνο, αποτελεσματική. Η προσπάθεια αυτή δεν θα είναι καθόλου εύκολη, και θα υπάρξουν πολλές αντιδράσεις στην εφαρμογή της, διότι θα χρειαστεί να περάσει συμπληγάδες για να υπερφαλαγγίσει χρόνιες ιδεοληψίες και καθιερωμένες στρεβλές καταστάσεις.
Η προσπάθεια αποσκοπεί στην δημιουργία εμπιστοσύνης και συνεννόησης μεταξύ καθηγητών και μαθητών, για να αποκατασταθεί η Σχολική Ατμόσφαιρα, το κύρος και ο σεβασμός του σχολείου, αλλά και οι καθηγητές να επανέλθουν στον λειτουργικό τους ρόλο, επιδεικνύοντας ενδιαφέρον και στοργή προς τους μαθητές τους.
Η πρόταση, λοιπόν είναι στο να δημιουργηθεί ο καθηγητής Σύμβουλος. Δηλαδή κάθε καθηγητής θα αναλάβει να είναι προσωπικός σύμβουλος δέκα μαθητών της τάξης του, με τους οποίους, έναν κάθε μέρα θα ασχολείται επί μία ώρα και θα συζητά με τον μαθητή, να τον διδάξει να έχει Αρχές και Αξίες, τα μαθήματα της ημέρας ασφαλώς, τον τρόπο πως να σκέφτεται και να αξιολογεί το κάθε θέμα, ως είδος ιδιαιτέρου μαθήματος, με έναν περισσότερο κοντινό, ακόμη και φιλικό τρόπο και έκφραση, έτσι ώστε όχι μόνο να μάθει τα μαθήματά του, αλλά να αντιληφθεί την μεγάλη αξία της γνώσης και τον τρόπο μαθήσεως. Πέραν των μαθημάτων, θα συζητούν και κάθε ιστορικό και κοινωνικό θέμα και κυρίως τα θέματα της επικαιρότητας. Αν ο καθηγητής κατορθώσει να εμπνεύσει εμπιστοσύνη και την καλώς εννοούμενη οικειότητα, θα μπορούσαν να συζητούν ακόμη και τα εξωσχολικά προσωπικά τους προβλήματα, αλλά και τα της οικογένειας, όταν οι σχέσεις καθηγητή μαθητή πλησιάσουν την σχέση καλού γονέα και τέκνου.
Αν όλα τα πιο πάνω, επιβλέπονται από ένα ψυχολόγο για όλο το σχολείο, ο οποίος θα παρακολουθεί και θα παρεμβαίνει με λεπτότητα, όταν και όπου χρειαστεί, αισθάνομαι ότι θα έχουμε καταπληκτικά αποτελέσματα. Το σκεπτικό συνίσταται στο γεγονός ότι, όσο και αν ο καθηγητής προέρχεται από την νοσούσα παιδεία, εν τούτοις έχει την γνώση και ικανότητα να προβληματιστεί και να διαμορφώσει τον κατάλληλο τρόπο στην επιτέλεση του τόσο σημαντικού αυτού ρόλου του. Αν όλα προετοιμαστούν σωστά και ολοκληρωμένα, με την απαραίτητη συζήτηση με τους καθηγητές, έτσι ώστε να αντιληφθούν το μεγαλείο αυτού του σκοπού, με την προσδοκία να ξυπνήσει μέσα του η ευθύνη και να αναβιώσει ο ιερός ρόλος του λειτουργού, δεν θα είναι έκπληξη να δούμε θεαματικά αποτελέσματα.
Ασφαλώς, στον καθηγητή θα υπάρξει μια επί πλέον αμοιβή για αυτή την επί πλέον των καθηκόντων του ασχολία και έτσι θα είναι όλοι ευχαριστημένοι. Η επιβάρυνση αυτή του προϋπολογισμού του σχολείου, δεν θα διαταράξει τον προϋπολογισμό του σχολείου, αλλά, έτσι κι αλλιώς, αξίζει τον κόπο αυτή η επί πλέον δαπάνη για έναν τόσο ιερό, θα έλεγα, σκοπό.
Β΄ Κατάργηση Πανελληνίων Εξετάσεων.
Οι πανελλήνιες εξετάσεις, πέραν του ότι καταργούν στην ουσία το Λύκειο, είναι ένας βραχνάς για την ελληνική κοινωνία, ένας εφιάλτης για κάθε μαθητή, αφού, πέραν των μακροχρόνιων αγώνων, μελετών, αποστηθίσεων και εξοδοφόρων προσπαθειών, το μέλλον του κρίνεται σε ένα δίωρο, ασχέτως αν αυτό το δίωρο ενδέχεται να είναι από κακοδιάθετος μέχρι άρρωστος, και σε κάθε περίπτωση, χωρίς όλη αυτή η εξαντλητική προσπάθεια να του προσφέρει ουσιαστικές γνώσεις για την παρά πέρα ζωή του.
Η αιτία που εμποδίζει την επιτυχία του όποιου εκπαιδευτικού συστήματος και την αναβάθμιση του χώρου της Παιδείας, είναι το γεγονός ότι όλοι ψάχνουν για κάποιο «αδιάβλητο» τρόπο εισαγωγής στα Πανεπιστήμια. Δεν τους απασχολεί ο τρόπος να είναι αξιοκρατικός, παιδαγωγικός, κοινωνικός ακόμη, αλλά αδιάβλητος. Ομολογούν δηλαδή και δυστυχώς το ανεχόμαστε αν δεν το παραδεχόμαστε όλοι, ότι όλοι οι «αρμόδιοι» περί την παιδεία είναι διαβλητοί. Έστω και αν κάτι τέτοιο έχει μεγάλη δόση αλήθειας, θα έπρεπε να διαγνώσουμε τις αιτίες του προβλήματος και να βρούμε μεθόδους θεραπείας του, από να το παρακάμπτουμε με «αδιάβλητες» εξετάσεις και στην κυριολεξία να στρουθοκαμηλίζουμε.
Κατά γενική ομολογία, οι Γενικές Εξετάσεις, με τον τρόπο που γίνονται στην Ελλάδα, αποτελούν μια παγκόσμια πρωτοτυπία. Μια πρωτοτυπία μεσαιωνικού χαρακτήρα, ντροπής και αισχύνης. Πρέπει να αποσυνδεθεί τελείως το Λύκειο από τον τρόπο εισαγωγής των μαθητών στα ΑΕΙ για να αποκατασταθεί ο ρόλος του, ως αυτόνομη βαθμίδα γενικής παιδείας και μόρφωσης.
– Έχει μετατρέψει το Λύκειο, από εκπαιδευτική βαθμίδα, σε διαδικασία προετοιμασίας για τις Γενικές Εξετάσεις.
– Επιβεβαιώνει την έλλειψη αξιοπιστίας και κύρους των καθηγητών, των βαθμολογητών και της ΚΕΔΕ, αφού προϋπόθεση τίθεται, “όλοι” οι υποψήφιοι να εξετάζονται “συγχρόνως” στο “ίδιο” θέμα.
– Ισοπεδωτική διαδικασία από εκπαιδευτικής πλευράς, αφού προάγει την αποστήθιση και την παντελή έλλειψη κρίσης.
– Οδύνη και πολλές φορές τραγικές διαδικασίες για τους γονείς και τα παιδιά.
– Συνεπάγεται υπέρογκα έξοδα για την προετοιμασία των μαθητών, που κατ’ ανάγκη τα έξοδα αυτά μεταφέρονται από τους μισθωτούς σε οικονομικά αιτήματα τουλάχιστον.
– Δημιουργεί αγχώδη ατμόσφαιρα στο σπίτι και στην οικογένεια, κατά την προετοιμασία, που κορυφώνεται στις μέρες των εξετάσεων, όχι πάντα χωρίς παραπέρα συνέπειες, αφού ΟΛΑ ΚΡΙΝΟΝΤΑΙ μέσα σε τρεις ώρες.
– Άρα οι Γενικές Εξετάσεις, είναι αναχρονιστικές, αντιπαιδαγωγικές, άδικες, εξοντωτικές, απάνθρωπες και πολυέξοδες.
Είναι απαράδεκτο !! Φθάνει πια !!
Δεν μπορούμε να προσβλέπουμε στην Ενωμένη Ευρώπη με τέτοια Παιδεία και τέτοιες εξετάσεις.
Θα πρέπει να καταργηθούν οι Πανελλαδικές/Γενικές Εξετάσεις, κάθε μορφής και κάθε διαδικασίας.
Η εισαγωγή στα ΑΕΙ και ΤΕΙ να γίνεται με βάση ένα όριο της βαθμολογίας αποφοιτήσεως από το Λύκειο, ας πούμε το 15 ή το 16. Ενδεχομένως θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια ετήσια βαθμίδα μετά το Λύκειο, από όπου θα δίνεται το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο, χωρίς να είναι απολύτως απαραίτητο, για τους λόγους που θα εξηγήσω πιο κάτω.
Μόνο μερικές συμπληρωματικές αίθουσες διδασκαλίας ίσως χρειασθούν. Όλες οι λεπτομέρειες που είναι αναγκαίες, θα βρεθούν από τους ειδικούς.
– Τα λεγόμενα Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών, δεν θα έχουν λόγο ύπαρξης.
– Δεν θα ξοδεύονται τεράστια συναλλαγματικά ποσά, από τους ξενιτεμένους φοιτητές, για Πανεπιστήμια της Αλλοδαπής.
– Δεν θα χάνουμε τα μεγάλα μυαλά των φοιτητών που τους κρατούν στα ξένα.
– Θα καταργηθεί εκ των πραγμάτων η παραπαιδεία.
Γ΄ Η τετραετής φοίτηση στα ΑΕΙ να χωριστεί στα δύο.
Η πατρίδα μας η Ελλάδα, μετά τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, δεν έφθασε ακόμη στη πολιτιστική και μορφωτική στάθμη των προηγμένων λαών, στους οποίους δεν θεωρείται το πανεπιστημιακό πτυχίο μέσο κοινωνικής καταξίωσης, όπως ακόμη θεωρείται εδώ. Έτσι λοιπόν θα μπορούσε η τετραετής φοίτηση να χωριστεί σε δύο και δύο χρόνια.
Τα πρώτα δύο χρόνια να θεωρείται πανεπιστημιακή μόρφωση και να δίνεται ένα Πανεπιστημιακό Πτυχίο γενικής μόρφωσης, ενδεχομένως και με κάποια κατεύθυνση, αλλά χωρίς επαγγελματικό δικαίωμα. Ας πούμε «Πτυχίο Κοινωνικών θεμάτων» ή «Ανθρωπιστικών θεμάτων», ή ό,τι άλλο προταθεί από τους επαΐοντες.
Τα επόμενα δύο χρόνια ή όσα απαιτούνται, θα εισέρχονται με αυστηρές εξετάσεις και ασφαλώς να έχουν περάσει όλα τα μαθήματα των δύο πρώτων ετών, για εξειδίκευσης με τα γνωστά πτυχία και ενδεχομένως κάθε έτος να περνούν όλα τα μαθήματα.
Με τον τρόπο αυτόν, θα απαλειφθεί το σύνδρομο της Πανεπιστημιακής μόρφωσης, θα αποκατασταθεί ο ρόλος του Λυκείου και θα ελαφρυνθεί η οικογένεια και ο μαθητής από το άγχος και τα έξοδα των πανελληνίων εξετάσεων, με όλα τα συμπαρομαρτούντα.
Η παράκλησή μου είναι να μελετηθεί η πρότασή μου αυτή, με την προσδοκία να εκτιμηθεί και να μελετηθεί ο βέλτιστος τρόπος εφαρμογή της. Σε περίπτωση που αποφασιστεί η απόρριψή της, νομίζω ότι θα πρέπει να αναλυθούν πλήρως οι λόγοι και να αιτιολογηθεί με πειστικό τρόπο η απόρριψή της.
Και ας μη ξεχνάμε:
«Παιδεία δε την εν υμίν μόνο εστί αθάνατον και θείον». Πλούταχος
«Στους αγράμματους δεν πρέπει να ζητάμε την αρετή». Σωκράτης
