Του Αντώνη Βενέτη
Πρόσφατα το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης φιλοξένησε έκθεση με τίτλο «Χαιρώνεια 2 Αυγούστου 338 π.Χ. Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο».
Η μάχη της Χαιρώνειας μεταξύ της ανερχόμενης δύναμης του βασιλείου των Μακεδόνων του Φιλίππου και του νεαρού γιού του Αλεξάνδρου και των ανεξαρτήτων πόλεων του νότου, με επικεφαλής την Αθηναϊκή Δημοκρατία, την οποία εξώθησε σε σύγκρουση ο ρήτορας Δημοσθένης, έχει μια σημαντική θέση στην Παγκόσμια Ιστορία. Σήμανε το τέλος του ιστορικού ρόλου των πόλεων-κρατών. Πρόλαβαν όμως στη σύντομη ιστορική τους διαδρομή, πλην άλλων, να κληροδοτήσουν στην ανθρωπότητα την επιστήμη, το βασικό συστατικό του δυτικού πολιτισμού.
Έτσι ένας επισκέπτης της Χαιρώνειας – γενέθλιας πόλης του αθάνατου Πλούταρχου – ο ένθερμος φιλέλληνας και δυο φορές Πρωθυπουργός της Γαλλίας, ένας οξυδερκής πολιτικός, που διέκρινε που ξεκινούν τα σημαντικά γεγονότα από τα εφήμερα περιστατικά, ο Ζώρζ Κλεμανσώ (+1929), σχολίασε τη μάχη της Χαιρώνειας, με κάποια μελαγχολική διάθεση, ειπών: Ήταν η μάχη της Χαιρώνειας «το τέλος μιας ασύγκριτης στιγμής».
Η κορύφωση αυτής της «στιγμής» είναι ο λεγόμενος Χρυσούς Αιώνας του Περικλέους. Αλλά τι ανέδειξε αυτή η «στιγμή» το περιγράφουν στο μνημειώδες βιβλίο τους «Ποιος σκότωσε τον Όμηρο;» με θέμα την αποκατάσταση της ελληνικής σοφίας, οι αμερικανοί καθηγητές των κλασσικών σπουδών Victor Davis Hanson και John Heath.
Έτσι παραθέτω αποσπάσματα από το παραπάνω βιβλίο, το οποίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, τη δεκαετία του 1990, το οποίο όμως πέρασε σχεδόν απαρατήρητο.
Γράφουν λοιπόν στον πρόλογο του βιβλίου τους οι αμερικανοί καθηγητές:
«Τούτο το βιβλίο ερευνά το γιατί οι Έλληνες είναι τόσο σπουδαίοι και το γιατί είναι τόσο λίγο γνωστοί ….. μας διδάσκουν ότι οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες της συντεταγμένης πολιτείας, του ελεύθερου λόγου, των ατομικών δικαιωμάτων, του ελέγχου των στρατιωτικών από τους πολίτες, του διαχωρισμού θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας, της ισοτιμίας της μεσαίας τάξης, της ατομικής ιδιοκτησίας, και της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης, που είναι ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη μας, προέρχονται από τους αρχαίους Έλληνες….
Η ελεύθερη αγορά, η δημοκρατία, η στρατιωτική δυναμοκρατία, η τεχνολογία, η ελευθερία λόγου και η ατομικότητα, καλώς ή κακώς, είναι ό,τι επιθυμούν οι περισσότεροι σε τούτη τη γη! Όλα αυτά όμως άρχισαν από τους Έλληνες και μόνο με τους Έλληνες».
Ακόμα θα μπορούσε να λεχθεί ότι στην ελληνική αντίληψη οι προλήψεις και η λογική δεν υπήρξαν ποτέ στενοί σύντροφοι.
Θα προσέθετα επίσης ότι μετά τη μάχη της Χαιρώνειας κυριάρχησε, σε κάποιους τομείς, η ασιατική υπέρβαση του αρχαίου ελληνικού μέτρου.
