Οι 27 ηγέτες των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης λατρεύουν να εκθειάζουν την αλληλεγγύη η οποία ενώνει τις χώρες τους. Ακόμη και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται σηματοδοτούν την ύπαρξη ενός πεπρωμένου. Η λέξη “union” (“ένωση”) προέρχεται μέσω γαλλικών από το λατινικό unus, που σημαίνει “ένα”, ενώ και η λέξη solidarity (αλληλεγγύη) από το solidus, το οποίο σημαίνει “σταθερός, ενιαίος και αδιαίρετος”. Όπως και ένας καλός γάμος, το μπλοκ προορίζεται να αποτελεί μια ένωση αλληλεγγύης.
Στην πραγματικότητα, δεν αποτελεί κάτι τέτοιο – και οι εχθροί της Ευρώπης το γνωρίζουν. Σε αυτούς περιλαμβάνεται ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και απολυταρχικοί ηγέτες όπως εκείνοι στην Κίνα – και όχι μόνο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της ΕΕ είναι η αδυναμία της στο να αναγνωρίζει τις απειλές, τις ευθύνες και τις θυσίες ως κοινές.
Αγωνία
Αυτή τη στιγμή, το αγωνιώδες δάγκωμα των νυχιών αφορά τον Πούτιν – τόσο τον πραγματικό του πόλεμο κατά της Ουκρανίας, όσο και τον υβριδικό του πόλεμο κατά της ΕΕ. Το όπλο επιλογής του είναι η ενέργεια.
Ο Πούτιν πέρασε δύο δεκαετίες καθιστώντας την ΕΕ ευάλωτη – δηλαδή εξαρτώντας την από το ρωσικό φυσικό αέριο και άλλους υδρογονάνθρακες – κατασκευάζοντας ένα δίκτυο αγωγών προς αφελείς χώρες όπως η Γερμανία. Φέτος, μετά την εισβολή του στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, όπλισε τα συγκεκριμένα όπλα του και έβαλε το δάχτυλο στη σκανδάλη.
Στις αρχές του καλοκαιριού, περιόρισε το φυσικό αέριο το οποίο ρέει μέσω του Nord Stream 1, ενός μεγάλου αγωγού από τη Ρωσία προς τη Γερμανία κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα, στο 60% της χωρητικότητάς του. Αυτή την εβδομάδα, το μείωσε περαιτέρω στο 20%.
Θα μπορούσε να το μειώσει περισσότερο ή να κλείσει τελείως τη στρόφιγγα. Ως αποτέλεσμα, οι δεξαμενές αποθήκευσης της Ευρώπης θα είναι πιο άδειες απ’ ό,τι θα έπρεπε για τον χειμώνα. Ο Πούτιν απειλεί να κάνει τους Ευρωπαίους να τουρτουρίσουν μέσα σε σπίτια χωρίς θέρμανση και να αναγκάσει τμήματα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας να κλείσουν.
Αλληλεγγύη;
Όπως σε οποιαδήποτε από τις κρίσεις της, το ερώτημα για την ΕΕ είναι τι να κάνει γι’ αυτό το χάος. Έτσι, οι χώρες οι οποίες πλήττονται περισσότερο – με επικεφαλής τη Γερμανία σε αυτή την περίπτωση – επικαλούνται αυτό το περίφημο αίσθημα αλληλεγγύης.
Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σε ολόκληρο το μπλοκ να μειώσει οικειοθελώς την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 15%, με υποχρεωτικές περικοπές να ακολουθούν εάν χρειαστεί. Η αντίδραση ήταν αναπόφευκτη, κατανοητή – και ελάχιστα καθησυχαστική.
Η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ελλάδα και πολλά άλλα κράτη-μέλη δεν βασίζονται στο ρωσικό φυσικό αέριο και επομένως δεν διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο. Επιπλέον, οποιαδήποτε εξοικονόμηση φυσικού αερίου με την οποία θα επιβάρυναν τις δικές τους εταιρείες και καταναλωτές δεν θα βοηθούσε τους Γερμανούς, καθώς δεν υπάρχουν αγωγοί για τη μεταφορά εφεδρικού αερίου από τη Μαδρίτη ή τη Μάλτα π,χ. στη Βαυαρία ή στο Βερολίνο. Γιατί λοιπόν να πουν “ναι” στο εξαναγκαστικό δελτίο;
Η γερμανική ευθύνη
Και επιπλέον, η Γερμανία δεν φέρει άραγε ευθύνη; Πολλοί Ευρωπαίοι πέρασαν χρόνια προειδοποιώντας το Βερολίνο να μην κατασκευάσει δύο αγωγούς κάτω από τη Βαλτική που να συνδέουν τη Γερμανία με τη Ρωσία και να μην εγκαταλείψει ταυτόχρονα και την πυρηνική ενέργεια.
Με αυταρέσκεια, η Γερμανία αγνοούσε τους εταίρους της και υποβάθμιζε την απειλή την οποία συνιστούσε το Κρεμλίνο. Το να ζητούν σήμερα οι Γερμανοί από τους Ισπανούς να κάνουν πιο σύντομα ντους φαντάζει τώρα κάπως υπερφίαλο.
Και υποκριτικό. Πριν από μια δεκαετία, κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ, οι ρόλοι ήταν αντίστροφοι. Η χρηματοοικονομική αναταραχή η οποία είχε ξεκινήσει από τις ΗΠΑ προκάλεσε εκποιήσεις σε χρεόγραφα κρατών μελών-όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία – απειλώντας ακόμη και με ένα ατύχημα τύπου Grexit. Όταν όμως οι συγκεκριμένες χώρες ζήτησαν αλληλεγγύη από τη Γερμανία και άλλες βόρειες χώρες, έλαβαν αντ’ αυτού διαλέξεις για τα κακά της ασυδοσίας τους επειδή είχαν αρχικά δανειστεί πάρα πολύ.
Η ΕΕ δεν ήταν πιο ενθουσιώδης στην επίδειξη αλληλεγγύης το 2015-16, όταν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες πέρασαν από την Τουρκία στην Ελλάδα, ενώ η χώρα εξακολουθούσε να βιώνει “κραδασμούς” από την κρίση του ευρώ. Κάποια κράτη μέλη – συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας – πρόσφεραν βοήθεια, όμως άλλα – με επικεφαλής την Πολωνία και την Ουγγαρία – αρνήθηκαν.
Το ίδιο το 2020, όταν εμφανίστηκε ο SARS-CoV-2. Το ενστικτώδες αντανακλαστικό των κρατών μελών ήταν να κλείσουν τα σύνορά τους – ακόμη και για μάσκες και ιατρικό εξοπλισμό – μετατρέποντας την περίφημη “ενιαία αγορά” της ΕΕ σε παρωδία. Οι Ευρωπαίοι έφτασαν τότε επικίνδυνα κοντά στο να έρθουν σε ανοικτή ρήξη μεταξύ τους για τα εμβόλια. Τελικά, οι Βρυξέλλες συνήλθαν και ισορρόπησαν τα πράμγατα, ωστόσο η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παραδέχτηκε ότι “ρίξαμε μια ματιά στην άβυσσο” – δηλαδή, σε μια διαλυτική παράλυση της ΕΕ.
Τι θα γινόταν άραγε εάν οι εισβολείς ήταν Ρώσοι στρατιώτες αντί για έναν ιό; Δεδομένου του ιστορικού της ΕΕ, τα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή είναι εντελώς λογικό να βρίσκουν γελοία τη συζήτηση για έναν “Ευρωπαϊκό Στρατό”. Θα έστελναν οι Ολλανδοί, οι Ιταλοί και οι Γερμανοί τους γιους και τις κόρες τους να πεθάνουν υπερασπιζόμενοι τους Εσθονούς, τους Λετονούς ή τους Πολωνούς; Ναι, είναι η απάντηση. Αυτό όμως συμβαίνει επειδή είναι στο ΝΑΤΟ και υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ, όχι επειδή είναι στην ΕΕ και έχουν υψηλό αίσθημα αλληλεγγύης.
Ο Πούτιν δεν ανησυχεί καθόλου
Οι μεγάλες δυνάμεις του κόσμου κατανοούν αυτή την αδυναμία της ΕΕ. Οι φίλοι της Ευρώπης στην Ουάσιγκτον ανησυχούν γι’ αυτήν. Οι εχθροί της στη Μόσχα και το Πεκίνο προσπαθούν να την εκμεταλλευτούν. Για να εντείνουν την εσωτερική διαμάχη στην ΕΕ, η Τουρκία και η Λευκορωσία, για παράδειγμα, προσπάθησαν να δημιουργήσουν εκ του μηδενός τεχνητές προσφυγικές κρίσεις.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν πλήρη επίγνωση της κατάστασης και, ως εκ τούτου, θέλουν να υποβαθμίσουν τη συγκεκριμένη ευπάθεια. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Επαινώντας στα λόγια την “ενότητα” της Ευρώπης, διαμαρτύρεται έντονα – προδίδοντας το πόσο επίπλαστη τη θεωρεί – και απαιτεί τον τερματισμό των εθνικών βέτο και της πρακτικής “μεμονωμένα κράτη μέλη να μπλοκάρουν εγωιστικά τις ευρωπαϊκές αποφάσεις”.
Στο μυαλό του εκείνη τη στιγμή είχε την Ουγγαρία, ωστόσο άλλες χώρες νιώθουν έτσι σε άλλες περιπτώσεις για τη Γερμανία.
Όπως συνηθίζουν, οι 27 της ΕΕ αυτή την εβδομάδα διευθέτησαν την τελευταία τους διαμάχη σχετικά με την εξοικονόμηση φυσικού αερίου με τον συνήθη τρόπο: συγκεντρώθηκαν όλοι μαζί και προχώρησαν σε έναν συμβιβασμό. Το φυσικό αέριο θα εξοικονομηθεί – κάπου, με κάποιο τρόπο – αλλά τόσο πολλές χώρες έλαβαν εξαιρέσεις και παραθυράκια, που χρειάζεται κανείς μεγεθυντικό φακό για να βρει την αλληλεγγύη.
Ο Πούτιν δεν είδε τίποτα στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα που να μπορούσε να τον κάνει να νιώσει ανήσυχος.
Πηγή: www.capital.gr
