Του Ηλία Καραβόλια
Ζούμε παγκοσμίως σε μια διαρκή συνθήκη με «συγκεχυμένη δυναμική» προσφοράς και ζήτησης σε διάφορους κλάδους, με υψηλά επιτόκια αλλά και υψηλές τιμές, πχ στην ενέργεια, στα τρόφιμα αλλά και στην αγορά κατοικιών σε ΗΠΑ, εσχάτως και στην Κίνα.
Να θυμίσω ότι κάτι ανάλογο – δηλαδή ανισορροπία σε συσχετίσεις – είχε συμβεί ( χωρίς την συνθήκη επιτοκίων-πληθωρισμού και χωρίς την υπεραφθονία του φθηνού χρήματος όπως προηγήθηκε τώρα) με τα ενυπόθηκα ομόλογα και τα ασφάλιστρα κινδύνου όταν ξεκίνησε η στάση πληρωμών στα στεγαστικά δάνεια το 2007 στις ΗΠΑ, την κατάρρευση των ακινήτων και φυσικά την μεγάλη διεθνή κρίση του 2008.
Αυτή η ασταθής ισορροπία των συσχετίσεων, ένα είδος δυναμικών από-συσχετίσεων, αυτό το αντιφατικό δυναμικό τάσεων και τιμών, εδράζεται μεταξύ άλλων και στην υψηλή διαθεσιμότητα περιουσιακών στοιχείων (πχ νέων κατοικιών) ή νέων πρώτων υλών) στην πλεονάζουσα ρευστότητα στις αγορές, και φυσικά στα συνεχώς ανερχόμενα χρέη που εύκολα αντικαθιστούν ένα περιουσιακό στοιχείο( πχ το ακίνητο που γίνεται χρέος ως υποθήκη του απλήρωτου στεγαστικού δανείου)
Η θεωρία πολλών σχολών αναφέρεται για αυτές τις περιπτώσεις σε βαθύτερες δομικές αιτίες ενώ μπορεί να καταλήξει σε συμπεράσματα μονόπλευρης επίδρασης ( μιλάμε πχ για «πληθωρισμό προσφοράς»).
Εδώ όμως αντιμετωπίζουμε κάτι πιο ισχυρό μέσα στο θόρυβο των αγορών και των συναλλαγών, κάτι πιο επιδραστικό σε εμπόριο, εφοδιαστικές αλυσίδες αλλά και στα υπερτιμημένα πλέον διεθνή χρηματιστήρια.
Πρόκειται για την ιδιαίτερη στοιχηματική κερδοσκοπία που ασκείται με παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα αλλά με υποκείμενες αξίες τις μεταβλητότητες των τιμών.
Οι κερδοσκόποι δηλαδή ποντάρουν στην «αλλοίωση» των συσχετίσεων, στις απότομες αντιστροφές των τιμών, στις παλινδρομήσεις και στο εύρος των μεταβολών τους.
Και αυτοί οι κερδοσκόποι είναι μεγάλοι παίχτες που μοχλεύουν κεφάλαια και εκτοξεύουν την απόκλιση πραγματικής και χρηματιστηριακής αποτίμησης των διαπραγματεύσιμων αξιών.
Δομείται έτσι μια «αγορά στρατόσφαιρας» αυτών των πονταρισμάτων στην μεταβλητότητα και στα προθεσμιακά συμβόλαια, ενώ ερευνάται από επιστημονικές μελέτες αν αυτό ενισχύει τελικά την απόκλιση προσφοράς και ζήτησης, δηλαδή αν τροφοδοτεί την «συγκεχυμένη δυναμική».
Ουσιαστικά, ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός έχει μετατοπίσει το όριο των στοιχηματικών πηγών κερδοφορίας του πλασματικού κεφαλαίου, όχι μόνο σε μια επικράτεια με μέλλουσες τιμολογήσεις αξιών αλλά και σε ένα χωροχρονικό σύμπαν με τις παρούσες μεταβλητότητες των τιμών τους.
Αυτό προφανώς θα συνεπάγεται τελικά μια «μετατόπιση» των κεφαλαιακών αποδόσεων στην πραγματική οικονομία και μια ταυτόχρονη στρέβλωση στο καναλιζάρισμα του κεφαλαίου και στην διάχυση του κόστους, του κέρδους και των εισοδήματων.
Άμεσες συνέπειες αυτών των νέων από-συσχετίσεων είναι μεταβολές στην αξία της απασχόλησης, στην διάχυση της γνώσης, στον βαθμό πρόσβασης των επιχειρηματιών σε χρηματοδότηση.
Και τελική συνέπεια είναι η διεύρυνση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, φαινόμενο άμεσης συσχέτισης και με την διαρκώς αυξανόμενη επίδραση της τεχνολογικής καινοτομίας, κυρίως με την τεχνητή νοημοσύνη.
