Των Γεώργιο Κ. Μπήτρο – Κωνσταντίνο Σαραβάκο
Σχολιασμός από τον Καθηγητή Ελευθέριο Θαλασσινό
Το δοκίμιο με τίτλο «Η ΛΑΡΚΟ και οι φορολογούμενοι» του Ομότιμου Καθηγητή Γεωργίου Μπήτρου και Κωνσταντίνου Σαραβάκου που είχα την τιμή να μελετήσω διεξοδικά με πήγε πίσω στην εποχή των προβληματικών επιχειρήσεων που έπρεπε να παραμείνουν σε λειτουργία για πολιτικούς και μόνο λόγους. Το κόστος της λειτουργίας τους επιβάρυνε τον δημόσιο προϋπολογισμό χωρίς καμία πιθανότητα οι επιχειρήσεις αυτές να επανέλθουν σε κερδοφορία. Το ποσό της στήριξης της κάθε μιας από αυτές ήταν υπέρογκο, όπως αναφέρεται στην εισαγωγή του δοκιμίου για την περίπτωση της ΛΑΡΚΟ, όμως δεν ήταν το μοναδικό αρνητικό στοιχείο για την οικονομία και την κοινωνία γενικότερα. Στις επιχειρήσεις αυτές δημιουργήθηκαν και ποικίλα σκάνδαλα, ηθελημένα ή άθελα, με καταχρήσεις και αδικίες ενώ ταυτόχρονα γιγάντωσαν τον άνομο συνδικαλισμό με εκβιαστικά διλλήματα προς τις εκάστοτε κυβερνήσεις σε βάρος των οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Δεν αναφέρομαι στον υγιή συνδικαλισμό που όλοι επιζητούμε αλλά στον άνομο συνδικαλισμό που κάποιοι εκμεταλλεύονται για πολιτικούς και άλλους λόγους.
Πράγματι η δεκαετία του 70 απετέλεσε την αρχή της αποβιομηχάνισης της χώρας, αν θεωρήσουμε ότι υπήρξε υγιής βιομηχανικός τομέας πριν από τη δεκαετία αυτή. Το σύνδρομο της ΕΟΚ, η επάνοδος της χώρας στη Δημοκρατία μετά την 7χρονη χούντα το 1974, το έντονο κύμα αμφισβήτησης της εξουσίας και η πλειοδοσία των πολιτικών κομμάτων σε παροχές, συνδικαλιστικές ελευθερίες που όμοιές τους δεν συναντάμε ούτε στις Σκανδιναβικές χώρες, μείωσαν σημαντικά το κυριαρχικό δικαίωμα των Διοικητικών Συμβουλίων των επιχειρήσεων να εφαρμόσουν το απαιτούμενο επιχειρηματικό σχέδιο ανάπτυξης των επιχειρήσεων. Όπως αναφέρεται στο δοκίμιο του Ομότιμου Καθηγητή Γεωργίου Μπήτρου και Κωνσταντίνου Σαραβάκου οι βιομηχανικές επενδύσεις συρρικνώθηκαν θεαματικά, οι μακροοικονομικοί δείκτες της οικονομίας χειροτέρευσαν το πολιτικό κλίμα μετά την ανάδειξη του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981 κατέστη αβέβαιο τουλάχιστον στη διάρκεια της πρώτης κυβερνητικής θητείας.
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ που προέκυψε το 1981 δημιούργησε τον ΟΑΕ (Οργανισμός Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων) ως το μοναδικό εργαλείο που, θεωρητικά πάντοτε, θα επανάφερε τις προβληματικές επιχειρήσεις στο σωστό δρόμο. Δυστυχώς οι εξωτερικοί παράγοντες (οι αδυναμίες και οι κίνδυνοι από τη θεωρία ανάπτυξης επιχειρήσεων SWOT) δεν ήταν οι κατάλληλες. Ο στόχος μεγαλόπνοος, πλην όμως αναφέρεται και εφαρμόζεται κυρίως σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με περιθώρια επανασύνδεσης με την παραγωγή και όχι σε μεγάλες βιομηχανικές μονάδες. Αυτός ήταν ο λόγος που μέσα σε λίγα χρόνια από την ίδρυσή του ο ΟΑΕ έπαψε να υπάρχει. Αν επιχειρήσουμε να απαριθμήσουμε τις επιτυχίες του στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες θα περιοριστούμε στα δάκτυλα του ενός χεριού.
Όπως αναφέρεται επακριβώς στο δοκίμιο υπήρχαν περισσότεροι και συγκεκριμένοι λόγοι αποτυχίας παρά επιτυχίας παρά το γεγονός ότι την ιδέα επεξεργάστηκαν δύο διακεκριμένα μέλη της τότε κυβέρνησης. Οι συνθήκες της εποχής εκείνης επέβαλαν την υιοθέτηση μεγαλόπνοων σχεδίων, ακόμα και ανεφάρμοστων, σε απόλυτη εναρμόνιση με τις αρχές και τις διακηρύξεις της κυβέρνησης και τις προσδοκίες της κοινωνίας. Η περίπτωση της ΛΑΡΚΟ ήταν μία από αυτές.
Ο απολογισμός λειτουργίας του ΟΑΕ δεν είναι θετικός, ενδεχομένως να υπάρχουν σημεία περαιτέρω ανάλυσης ή και επιβολής κυρώσεων όπως αναφέρεται στο δοκίμιο. Από την άλλη αν επιχειρούσαμε να βρούμε άλλη εναλλακτική ίσως να μην υπήρχε χωρίς δυναμικές κοινωνικές εξεγέρσεις. Η περίοδος της μεταπολίτευσης, η διακυβέρνηση της χώρας από το ΠΑΣΟΚ, η στροφή της κοινωνίας στο Σοσιαλισμό, η δημιουργία υπέρμετρου δημόσιου τομέα και η ανομία σε πολλές δραστηριότητες (φοροδιαφυγή, αυθαίρετη δόμηση, ατιμωρησία, τρομοκρατία, πολιτικά σκάνδαλα κλπ) συνέβαλαν ουσιαστικά στην καθυστέρηση ευθυγράμμισης με το Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Στο δεύτερο μέρος του δοκιμίου οι συγγραφείς παρουσιάζουν με ακρίβεια την εξελικτική πορεία της ΛΑΡΚΟ ανά χρονικές περιόδους 1963-1982, 1983-1989, 1990-2019 με αναφορές στα θετικά και αρνητικά στοιχεία σε κάθε μια από αυτές.
Ακόμα και στην σημερινή περίοδο παραμένουν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ της ΛΑΡΚΟ σε τράπεζες, πιστωτές, ΔΕΗ, ΕΦΚΑ, Δημόσιο με το ερώτημα να παραμένει αναλλοίωτο. Γιατί πρέπει οι φορολογούμενοι να στηρίζουν ακόμα την επιχείρηση;
Το δοκίμιο ολοκληρώνεται με αναλυτική παρουσίαση στοιχείων σε πίνακες και γραφήματα που δημιουργούν ίλιγγο ακόμα και στους Σοσιαλιστές για το τεράστιο κόστος που έχει επιβαρυνθεί το δημόσιο από την προβληματική λειτουργία της επιχείρησης.
Στα συμπεράσματα οι συγγραφείς παρουσιάζουν τις απόψεις τους αναφορικά με μια επιτυχή οικονομική και βιομηχανική πολιτική με γνώμονα τις εμπειρίες του παρελθόντος και τη σύγχρονη οικονομική και βιομηχανική θεωρία της ανάπτυξης.
Κλείνοντας το σημείωμά μου θα ήθελα να συγχαρώ τους συγγραφείς για την εξαιρετική παρουσίαση του θέματος με στοιχεία και αναφορές, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη στα σημαντικά σημεία παρέχοντας τη δυνατότητα και στους νέους που δεν έζησαν την συγκεκριμένη εποχή να αποκομίσουν τεράστια οφέλη και γνώση στο θέμα της ανασυγκρότησης επιχειρήσεων και στην οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη.
Με τιμή και εκτίμηση,
Ε. Θαλασσινός
