Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
CIHEAM – International Center for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, France, Greece
Υποψήφια Δρ Μαριάννα Εσκαντάρ
Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering
Πολυτεχνείο Κρήτης
Ο όρος επινοήθηκε στις ΗΠΑ για να περιγράψει μια προσέγγιση που αναπτύχθηκε αρχικά στη Σιγκαπούρη, για τη διδασκαλία των μαθηματικών χρησιμοποιώντας τρεις θεμελιώδεις έννοιες: μοντελοποίηση, η προσέγγιση «συγκεκριμένη εικόνα – αφηρημένη» και η διατύπωση με τη γλώσσα (λεκτικοποίηση).
Είναι μια διεθνής σύνθεση πολλών διδακτικών και παιδαγωγικών πρακτικών. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η μικρή χώρα που βρισκόταν στα νότια της Μαλαισίας, φιλοδοξούσε να γίνει παγκόσμιος ηγέτης σε πολλούς τομείς, αλλά καθώς δεν είχε τοπικούς πόρους, οι ηγέτες της κοίταζαν τους καλύτερους στο εξωτερικό. Το συμπερασμά τους: η ηγεσία της χώρας τους θα περάσει από την εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων των μαθηματικών, ειδικά στην αυγή ενός αιώνα επιστήμης και τεχνολογίας.
Προέλευση
Σχεδιασμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1980 από μια ομάδα καθηγητών μαθηματικών που ανατέθηκε από το Υπουργείο Παιδείας της Σιγκαπούρης, με βάση την έρευνα που διεξήχθη από παιδαγωγούς σε όλο τον κόσμο (ιδίως Jerome Brumer, Jean Piaget, George Polya και Maria Montessori), η μέθοδος εφαρμόστηκε στη συνέχεια στα σχολεία της Σιγκαπούρης για μια μακρά περίοδο δεκαπέντε ετών, κάθε καθηγητής έχοντας εκπαιδευτεί, στην αρχική και συνεχή επιμόρφωση, σε αυτό το νέο πρόγραμμα σπουδών.
Η φήμη της έγινε παγκόσμια όταν, το 1995, η Σιγκαπούρη κατέλαβε την πρώτη θέση στις αξιολογήσεις ΤΙMSS (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, 2022, Οικονομικός Ταχυδρόμος) για πρώτη φορά και στη συνέχεια το 2008 στις αξιολογήσεις PISA ( Programme for International Student Assessment). Έκτοτε, η Σιγκαπούρη κατέχει σταθερά την πρώτη ή δεύτερη θέση σε όλες τις νέες αξιολογήσεις. Το 2002, η μέθοδος της Σιγκαπούρης χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από το Ισραήλ, το 2008 από τις ΗΠΑ και μέχρι το 2016 τα μισά σχολεία στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν εξοπλισμένα για αυτή τη μέθοδο. Το 2013 περισσότερες από 60 χώρες σε όλο τον κόσμο τη χρησιμοποιούν.
Διαδικασία
Η υλοποίηση του έργου διαρκεί περίπου δέκα χρόνια, αλλά η Σιγκαπούρη δημιουργεί μια ακριβή και αποτελεσματική στρατηγική. Στην αρχή του προγράμματος οι καθηγητές εξηγούν στους μαθητές που βρίσκονται στη μάθησή τους, ποιον στόχο πρέπει να επιτύχουν και πως. Η μέθοδος της Σιγκαπούρης προτείνει να διδάξουμε λιγότερο, αλλά σε βάθος. Οι μαθητές του δημοτικού ξεκινούν για παράδειγμα να πραγματοποιούν μόνο προσθέσεις και αφαιρέσεις για τρεις εβδομάδες, χωρίς γεωμετρία ή μετρήσεις, αλλά με αναφορά σε εικόνες και αντικείμενα (συγκεκριμένο, εικονοποιημένο, αφηρημένο). Οι καθηγητές ζητούν επίσης από τους μαθητές να παρουσιάσουν ένα πρόβλημα μέσω διαγραμμάτων πριν καν περάσουν στον υπολογισμό. Επιλύουν έτσι όλο και πιο περίπλοκα προβλήματα με τη μορφή συγκεκριμένων και διασκεδαστικών παιχνιδιών, που συνδυάζουν σχέδια, διαγράμματα και υπολογισμούς. Για να κατανοήσουν καλύτερα τις δεκάδες και γενικότερα τη δεκαδική κατασκευή των ζυγών αριθμών, κατασκευάζουν πολυώροφα λεωφορεία με συμπλεγμένους κύβους. Οι καθηγητές χρησιμοποιούν φορτηγά που μεταφέρουν δύο ή τέσσερα αυτοκίνητα με σκοπό την εισαγωγή ζυγών και περιττών αριθμών. Αυτό τους χορηγεί μια νοητική εικόνα και τους επιτρέπει να καταλάβουν ότι το άθροισμα δύο περιττών αριθμών δίνει ένα ζυγό αριθμό και να καλλιεργήσουν τη δημιουργικότητα τους.
Η μέθοδος της Σιγκαπούρης στοχεύει, ευρύτερα, να δώσει στους μαθητές εργαλεία για να λύσουν τα προβλήματα μόνοι τους. Για να το πετύχει αυτό, στηρίζεται στη θετική στάση της μάθησης, τη σημασία της δημιουργικής ευχαρίστησης και χαράς, άρα και ενδιαφέροντος και επιμονής. Πρέπει να δείξουμε την ομορφιά των μαθηματικών, να θυμόμαστε ότι αποτελούν μέρος των καλύτερων και ευγενέστερων παραδόσεων όλων των πολιτισμών, ότι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, όπως ακριβώς οι τέχνες και η λογοτεχνία. Μια άλλη θεμελιώδης έννοια: η αυτοπεποίθηση. Σε ορισμένες χώρες, το σφάλμα στιγματίζεται. Στην προσέγγιση της Σιγκαπούρης, το λάθος είναι απαραίτητο. Αν ήταν απαραίτητο να εκφράσουμε την εμπιστοσύνη του παιδιού χάρη σε ένα μαθηματικό τύπο, θα έπαιρνε την εξής μορφή: «ΕΠ = (Εμπιστοσύνη του ενήλικα στο παιδί). Τέλος, η μεταγνώση, ένας άλλος βασικός πυλώνας, στοχεύει στο να διασφαλίσει ότι κάθε παιδί ακούει τη σκέψη του και αποκτά επίγνωση του τρόπου συμπεριφοράς του και επομένως είναι πιο αυτόνομο και ανεξάρτητο στην επίλυση προβλημάτων.
Συμπερασματικά, πρέπει να προσέξουμε να μην εξιδανικεύουμε την περίπτωση της Σιγκαπούρης, όπου η πίεση στους μαθητές είναι τεράστια, αν και αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να μάθουμε από τις επιτυχίες των άλλων. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η αξιολόγηση TIMSS, για παράδειγμα, επέστησε την προσοχή της διεθνούς κοινότητας σε ένα σύστημα επαγγελματικής ανάπτυξης για τους εκπαιδευτικούς που υπήρχε στην Ιαπωνία για περισσότερα από 150 χρόνια: Ονομάζεται Lesson Studies και βασίζεται σε συλλογική εργασία. Αλλά τα Lesson Studies προσαρμόζονται στους περιορισμούς του πλαισίου κάθε χώρας. Τα ξένα μοντέλα πρέπει να εξετάζονται με προσοχή γιατί αποτελούν μέρος μιας συστημικής πραγματικότητας της οποίας μόνο μερικές παραμέτρους μπορούν να διακρίνουν.
Εάν δεν υπάρχει θαυματουργή μέθοδος, οι ειδικοί συμφωνούν σε ένα σημείο: υπάρχει ένα σύνολο προϋποθέσεων που επιτρέπουν την εγκαθίδρυση μιας γόνιμης παιδαγωγικής, όπως η απαίτηση για προοδευτική οικοδόμηση της γνώσης. Χώρες όπως η Φινλανδία, η Ιρλανδία ή η Πολωνία έχουν εφαρμόσει με επιτυχία μεταρρυθμίσεις στη διδασκαλία των μαθηματικών τα τελευταία χρόνια. Οι μέθοδοί τους διαφέρουν ως προς τη μορφή, αλλά όλες έχουν τα ίδια συστατικά, την επιθυμία να περάσουν από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο μέσω εικόνων, τη «βήμα προς βήμα» μάθηση καθώς και έναν εξαιρετικά αυστηρό σχεδιασμό μακροπρόθεσμων στόχων.
Τέλος, όπως αναφέρει και ο Αθανάσιος Παπανδρόπουλος πριν τέσσερα περίπου χρόνια για τη μέθοδο της Σιγκαπούρης στα Σχολεία (15/01/2018), «Το μεγάλο διακύβευμα είναι το σχολείο και η επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτή τη διάσταση της εποχής μας πρώτοι και καλύτερα από όλους την κατάλαβαν οι ηγέτες της Σιγκαπούρης – μία πόλη-κράτος όπου οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι οι πιο καλοπληρωμένοι στον κόσμο. Και αυτό είναι πολύ σωστό».
