Του Γιάννη Ρούντου*
Αυτό το κείμενο γράφτηκε λίγες ώρες πριν ο τυφώνας Μίλτον φθάσει στη Φλόριντα των Ηνωμένων Πολιτειών, με την ανησυχία για τις καταστροφικές συνέπειες να κορυφώνεται για κάθε άνθρωπο που δεν αντιμετωπίζει το φαινόμενο σαν ένα θέαμα τηλεοπτικής κατανάλωσης στη μονοδιάστατη καθημερινότητα του δωματίου του.
Διάβαζα πρόσφατα για ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα διεθνούς συνεργασίας γεωφυσικών και άλλων επιστημόνων, στην Ανταρκτική (https://www.ertnews.gr/eidiseis/epistimi/antarktiki-o-pagetonas-tis-apokalypsis-tha-mporouse-na-katarreysei-mesa-se-200-xronia/). Αφορά στον Παγετώνα της Αποκάλυψης, που φθείρεται με αυξανόμενη επιτάχυνση. Ο παγετώνας που έχει έκταση μεγαλύτερη από την Ελλάδα, περίπου όση η πληττόμενη Φλόριντα, συγκρατεί και όλο το υπόστρωμα πάγου της Ανταρκτικής στην έκθεσή του προς τη θάλασσα.
Ο παγετώνας περιέχει εγκλωβισμένο νερό που θα μπορούσε να αυξήσει, στα επόμενα 200 χρόνια, τη στάθμη της θάλασσας κατά 60 εκατοστά, ενώ η υγροποίηση όλης της Ανταρκτικής θα σήμαινε άνοδο κατά 3 μέτρα. Μόλις σε δύο εκατονταετίες – σχεδόν δύο διαδοχικές ζωές! Αντιλαμβανόμαστε τί σημαίνει αυτό για τις παράκτιες εκτάσεις. Αρκεί να σκεφτούμε ότι η χώρα μας έχει μια τεράστια ακτογραμμή 13.676 χιλιομέτρων, τη μεγαλύτερη στη λεκάνη της Μεσογείου.
Ζούμε πλέον σε ολόκληρο τον πλανήτη τις ολέθριες επιπτώσεις επαναλαμβανομένων καταστροφικών φαινομένων της κλιματικής αλλαγής – αυτής της βασανιστικά εξελισσόμενης κρίσης: πλημμύρες, πυρκαγιές, λειψυδρία και ξηρασίες, επισιτιστικούς συναγερμούς και απειλές για την υγεία – επιδημίες, ερημοποίηση, μετανάστευση αλλά και απώλειες ανθρώπων. Μόνο στην Ευρώπη, από το 1980 έως και το 2022, έχουν χαθεί 5.582 ζωές, ενώ το 12% του πληθυσμού της (53 εκατ.) κατοικούν σε περιοχές επιρρεπείς σε ακραίο κίνδυνο πλημμυρών (πηγή στοιχείων: ομάδα εργασίας καθηγητή Γ. Μανιάτη). Ο τρόμος παγιώνεται.
Όμως, νομίζω πως το πιο τρομακτικό είναι πως όλα αυτά τα φαινόμενα τα χαρακτηρίζουμε, σχεδόν εξωρραϊστικά, ως “νέα κανονικότητα”. Είναι χαρακτηρισμός που περιέχει σε μεγάλο βαθμό την ελαφρότητα της συνείδησης, τη συνήθεια μιας παθητικής αποδοχής της κατάστασης με ζητούμενο την “προσαρμογή”: “Δεν έγινε και τίποτα… Θα επιζήσουμε κι έτσι”.
Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι να αρνηθούμε τη συνήθεια και την αμαχητί παράδοση στη “νέα κανονικότητα”, καθώς και να μην περιοριστούμε αφελώς στην ψευδαίσθηση της επάρκειας κάποιας ασφαλιστικής κάλυψης (που και αυτή είναι αδύναμη σε εύρος και αποκατάσταση). Μόνο στην Ελλάδα, κατά την τριακονταετία 1993-2023 για 51 μεγάλα καταστροφικά γεγονότα -με τελευταίο το Ντάνιελ- οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν καταβάλει ποσόν που αγγίζει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Και λοιπόν; Τί έχει αλλάξει στην πρόληψη; Στο “διά ταύτα”: είναι προφανές πως δεν μπορούμε να αντιστρέψουμε δραστικά τη φορά της κλιματικής αλλαγής, αλλά τουλάχιστον δεν έχουμε παρά να προσπαθούμε με αδιάλειπτη επιμονή προς την ίδια κατεύθυνση, ώστε να την επιβραδύνουμε και να περιορίσουμε τις συνέπειες.
Τούτο, ακόμη φαίνεται εφικτό και μπορούμε να το πλησιάσουμε μόνο με αλλαγή νοοτροπίας, με διαφορετική κουλτούρα καθημερινής αντίστασης στην περιβαλλοντική απορρύθμιση και υποβάθμιση. Ατομικά και συλλογικά – στην οικογένεια, στην εργασία, στην κοινότητα που ζούμε, από τα πιο μικρά – από τις πιο ήπιες επιδράσεις μας στο κλίμα, απαιτείται να έχουμε ανοικτό έναν διάλογο συμφιλίωσης με το φυσικό περιβάλλον, με ανάληψη της περιβαλλοντικής ευθύνης που μας αναλογεί – στη στεριά και στη θάλασσα. Οι διαπιστώσεις δεν είναι αρκετές για να αλλάξει η κλιματική κουλτούρα, εντός μιας ευρύτερης κρίσης πολιτισμού για τη βιωσιμότητα – διότι περί περιβαλλοντικού πολιτισμού πρόκειται.
Οι επτά περιβαλλοντικοί Sustainable Development Goals (SDGs) δεν είναι μεμονωμένοι Στόχοι, είναι αλληλοεξαρτώμενοι. Ειδικότερα από την τεχνική πλευρά στα πολυσυζητημένα κριτήρια ESG που απασχολούν τις επιχειρήσεις, οι Στόχοι 7 για φθηνή και καθαρή Ενέργεια, 13 των δράσεων για το Κλίμα, 14 για τη ζωή στο Νερό, 15 για τη ζωή στη Στεριά, που ανήκουν στο πεδίο [E]-Environment, οι 6 για καθαρό Νερό και Αποχέτευση, 11 για βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες που αφορούν και στο πεδίο [S]-Social και ο 12 για υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή που αφορά και στο [G]-Governance – μαζί και ο 17 των Συνεργασιών που περιλαμβάνεται και στα τρία πεδία ESG, συνθέτουν το πράσινο πλέγμα Βιωσιμότητας. Επηρεάζουν και καθορίζουν τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και σε κάθε περιοχή της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, σε αμφίδρομη συνάρτηση με τους υπόλοιπους Στόχους.
Η ολοκληρωτική κατανόηση της Βιωσιμότητας υπαγορεύει την αναγνώριση των φυσικών περιορισμών που επιβάλλονται από τη βιόσφαιρα. Κατά συνέπεια, οι παραπάνω Στόχοι που σχετίζονται με τη βιόσφαιρα καθορίζουν ένα πλαίσιο εντός του οποίου πρέπει να λειτουργούν όλοι οι Στόχοι για την κοινωνία και την οικονομία. Εδώ, χρειάζεται να συντρέξουν οργανωμένα, συνδυασμένα και με ένταση πολιτικές, πρακτικές και δράσεις.
Ο μετριασμός των επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος και μια νέα περιβαλλοντική συνείδηση στην πράξη είναι η επιτακτική “νέα κανονικότητα” που θα πρέπει να απασχολήσει την ανθρωπότητα, ως στοίχημα ζωής για τον πλανήτη.
Πηγή: epixeiro.gr
*Στέλεχος σε θέσεις διευθυντικής ευθύνης του ιδιωτικού τομέα έως τον Ιανουάριο του 2022. Στον όμιλο Interamerican, από το 1994 σύμβουλος δημιουργικής Επικοινωνίας και από το 2002 διευθυντής των Εταιρικών Υποθέσεων, της Επικοινωνίας και Υπευθυνότητας & Βιωσιμότητας, συμβάλλοντας στη θεμελίωση της σύγχρονης Διακυβέρνησης και της στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο σχεδιασμός και οι πρωτοβουλίες που ανέπτυξε για την Επιχειρηματική Υπευθυνότητα, ειδικότερα και παράλληλα με τη δημόσια εικόνα του brand και της ηγεσίας, δημιούργησε ένα πρότυπο για την ασφαλιστική αγορά, με ιδιαίτερη δραστηριότητα στον Πολιτισμό. Στην επαγγελματική του διαδρομή, έχει εργαστεί και ως δημιουργικός της Εικόνας και του Λόγου στην Επικοινωνία και Διαφήμιση (1980-1994).
Μετά την ολοκλήρωση της επαγγελματικής διαδρομής του, δραστηριοποιείται με πρωτοβουλίες στον τομέα του Πολιτισμού, των Γραμμάτων – Τεχνών και της Βιωσιμότητας, ως πρεσβευτής καλών ιδεών και πράξεων.
