Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η ανάλυση της σύγχρονης πραγματικότητας δείχνει, ότι έχουν διαμορφωθεί συνθήκες παρακμής σε πλανητικό επίπεδο. Η φθορά της ακμής, του αξιακού βάρους και του ηθικού φορτίου της πορείας της παγκόσμιας κοινότητας στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης της όχι μόνο είναι ορατή, αλλά αποτελεί ζωτικής σημασίας απειλή για την βιωσιμότητα της δυναμικής της εξέλιξης.
Οι επιπτώσεις δε της παρακμιακής πορείας σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης αποκτούν πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις, διότι η αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση των κοινωνιών λειτουργεί πολλαπλασιαστικά ως προς το εύρος και τον βαθμό διακινδύνευσης των ανισορροπιών, που δημιουργούνται.
Είναι πλέον εμφανές, ότι οι πολιτικές ηγεσίες των μελών της παγκόσμιας κοινότητας δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις διαχειριστικές ανάγκες της πραγματικότητας, οι οποίες διαμορφώθηκαν σε συνθήκες ταχύτατης ροής του χρόνου με ταυτόχρονη αδυναμία έγκαιρης επεξεργασίας και κατανόησης της παραγόμενης πολυπλοκότητας, ώστε να συρρικνώνεται η προοπτική λήψης μη λειτουργικών αποφάσεων.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι συνθήκες, που διαμορφώνονται στην Ινδία αυτή την περίοδο της πανδημικής κρίσης σε συνδυασμό με τις επιλογές της κυβέρνησης αυτής της χώρας ως προς τον γεωπολιτικό ρόλο της περιφερειακής δύναμης, που μπορεί να διεκπεραιώσει.
Στο τέλος Απριλίου τα κρούσματα του Covid-19 σε αυτή την χώρα ήταν σε ημερήσια βάση πάνω από 300.000. Επίσης οι νεκροί λόγω του κορωνοϊού στις 26.4.2021 ήταν 2.812, ενώ στις 28.4.2021 αυξήθηκαν σε 3.645.
Τα νοσοκομεία στο Δελχί είναι γεμάτα και οι άνθρωποι πεθαίνουν στους δρόμους ή είναι βαριά άρρωστοι και περιμένουν να εισαχθούν σε νοσοκομεία, ενώ οι ελλείψεις σε οξυγόνο είναι τεράστιες. Το σύστημα υγείας καταρρέει.
Το 2020 όμως η Ινδία ήταν τρίτη σε εξοπλιστικές δαπάνες σε παγκόσμιο επίπεδο με 72,9 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με το σουηδικό Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη (SIPRI). Οι κυβερνητικές προτεραιότητες είναι εμφανείς.
Δεν είναι βέβαια η μόνη χώρα, που επιλέγει την στρατιωτική ισχύ ως εργαλείο για την προώθηση των συμφερόντων της και ως βασική συνιστώσα της βιωσιμότητας της και της αποκατάστασης συνθηκών ειρήνης. Σύμφωνα με το SIPRI το 2020 καταγράφεται άνοδος των εξοπλιστικών δαπανών σε παγκόσμιο επίπεδο 2,6%, δηλαδή αύξηση κατά 1,981 τρισεκατομμύρια δολάρια (1,65 τρισεκατομμύρια ευρώ).
Το 39% της εξοπλιστικής ανόδου καταγράφεται στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (επί προεδρίας Donald Trump). Δεύτερη χώρα είναι η Κίνα με 252 δισεκατ. δολάρια, τρίτη η Ινδία με 72,9 δισεκατ. δολάρια και ακολουθούν η Ρωσία με 61,7 δισεκατ. δολάρια, η Μεγάλη Βρετανία με 59,2 δισεκατ. δολάρια και η Σαουδική Αραβία με 57,5 δισεκατ. δολάρια.
Είναι εμφανές, ότι η προτεραιότητα στο γεωπολιτικό πεδίο είναι η στρατιωτική ισχύς. Ένα πολύ μεγάλο τμήμα του παραγόμενου πλούτου σε πλανητικό επίπεδο, αντί να αξιοποιείται για την βελτίωση των συνθηκών ζωής της ανθρώπινης οντότητας, μετατρέπεται σε εργαλείο για την αποτροπή συγκρούσεων και την οικοδόμηση ισχύος. Δεν λαμβάνεται δε υπόψη, ότι τα οπλικά συστήματα συμβάλλουν στην επιβάρυνση της ρύπανσης του περιβάλλοντος, διότι μακροπρόθεσμα μετατρέπονται σε σκουπίδια με πολύ οδυνηρές επιπτώσεις στην φύση.
Η συνέχιση της κυριαρχίας του εθνικισμού σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και υψηλού βαθμού αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης των κοινωνιών της παγκόσμιας κοινότητας σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της (π.χ. μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών και πρόκληση επικίνδυνων ανισορροπιών τόσο στις χώρες προέλευσης όσο και στις χώρες υποδοχής) θα λειτουργήσει ως καταλύτης για την πρόκληση αναταράξεων και την όξυνση του ρατσισμού και του δημογραφικού προβλήματος, που αντιμετωπίζουν οι γηράσκουσες ανεπτυγμένες κοινωνίες λόγω υπογεννητικότητας.
Έχει πολύ ενδιαφέρον η διαπίστωση της Ylva Johanson, μέλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ότι μόνο το ένα τρίτο των προσφύγων, που δεν πήραν άσυλο, επέστρεψε στην πατρίδα του. Από αυτούς το 30% επέστρεψε με την θέληση του, ενώ οι υπόλοιποι έπρεπε να απελαθούν.
Σύμφωνα με στοιχεία της Επιστημονικής Επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου η απέλαση κοστίζει 3.414 ευρώ, ενώ η οικειοθελής επιστροφή μόνο 560 ευρώ. Για αυτό τον λόγο η προτεραιότητα είναι η προώθηση της οικειοθελούς επαναπροώθησης στις χώρες προέλευσης, στις οποίες όμως οι συνθήκες ζωής τους οδήγησαν στην φυγή.
Με την ίδια λογική διαχειρίζονται το προσφυγικό και τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα η Δανία και η Γερμανία σχεδιάζουν την επαναπροώθηση προσφύγων από την Συρία. Στην Δανία ζουν 44.000 και στην Γερμανία 654.000, από τους οποίους το 90% έχει πάρει άσυλο.
Παρά ταύτα η γερμανική κυβέρνηση προτείνει στην ελληνική να δεχθεί την επιστροφή προσφύγων, οι οποίοι έχουν πάρει άσυλο στην Ελλάδα, μετακινήθηκαν στην Γερμανία και ζητούν και εκεί άσυλο. Αναλαμβάνει μάλιστα η γερμανική κυβέρνηση και την παροχή οικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα για την διαχείριση των επιπτώσεων της επιστροφής.
Αυτομάτως τίθεται το ερώτημα, εάν το πολιτικό σύστημα και οι πολίτες των ανεπτυγμένων κοινωνιών έχουν συνειδητοποιήσει την όξυνση του φαινομένου της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών στην προοπτική του χρόνου, διότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (π.χ. ακραία καιρικά φαινόμενα όπως ξηρασίες ή πλημύρες και οι παρενέργειες τους στην αγροτική παραγωγή κ.λ.π.) και οι μεγάλες αναπτυξιακές ανισορροπίες μεταξύ των χωρών προέλευσης των προσφύγων και των χωρών υποδοχής τους διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό και απάνθρωπο μίγμα, το οποίο μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο στις χώρες προέλευσης.
Βέβαια η αποκατάσταση βιώσιμων συνθηκών ζωής σε αυτές τις χώρες δεν είναι εύκολη, διότι από την εποχή της αποικιοκρατίας καλλιεργήθηκαν από τις πλούσιες χώρες η μη διαμόρφωση ισχυρών και υγιών κρατικών οντοτήτων καθώς και η διαφθορά στο χώρο της πολιτικής.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Κένυα, στην οποία η διαφθορά διαπερνά την κυβέρνηση και την δημόσια διοίκηση, ενώ η οικονομική κατάσταση της χώρας είναι οικτρή. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εμφανίζεται ως «διασώστης» και προτίθεται να παράσχει δάνειο στη χώρα ύψους 2,34 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, κατά την διάρκεια της οποίας οδηγήθηκαν στην ανεργία 1,7 εκατομμύρια άτομα.
Όμως οι απλοί πολίτες αντιδρούν στην δανειοδότηση λόγω της διαφθοράς της κυβέρνησης, η οποία δεν εγγυάται την αξιοποίηση του δανείου για την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία.
Αυτές οι συνθήκες, οι οποίες δεν περιορίζονται μόνο στην Κένυα, θα λειτουργήσουν ως καταλύτης για την όξυνση της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών. Αντί οι πρόσφυγες να επαναπροωθούνται, είναι πολύ πιο λειτουργικό να αποκατασταθούν βιώσιμες συνθήκες στις χώρες προέλευσης τους. Ειδάλλως και να επαναπροωθούνται οικειοθελώς ή μη, οι προσφυγικές ροές θα ακολουθούν ανοδική πορεία σε βάθος χρόνου.
Ήδη αυτή η προοπτική είναι ορατή. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, που κοινοποίησε ο διευθυντής της Ron Jarmin, από το 2000 έως το 2010 ο πληθυσμός αυτής της χώρας αυξήθηκε κατά 9,7%. Από το 2010 έως το 2020 η αύξηση κυμάνθηκε στο 7,4%, δηλαδή από 308,7 εκατομμύρια σε 331 εκατομμύρια κατοίκους. Κατά την διάρκεια της απογραφής δεν κατεγράφη η προέλευση των κατοίκων, ώστε να αποτυπώνεται η πολύ πιθανή προσφυγική τους ταυτότητα.
Έχει όμως ενδιαφέρον, ότι η κυβέρνηση Biden σκοπεύει την επόμενη χρονιά να αυξήσει το όριο υποδοχής προσφύγων στις ΗΠΑ στα 125.000 άτομα. Με αυτό τον τρόπο βέβαια δεν αντιμετωπίζεται το φαινόμενο της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών, ούτε η πείνα και ο θάνατος εκατομμυρίων ανθρώπων στις φτωχές χώρες του Νότου εξαιτίας του υποσιτισμού.
Η οσμή της παρακμής είναι έντονη σε πλανητικό επίπεδο και ιδιαιτέρως στο ανεπτυγμένο τμήμα του. Σε πολλές περιπτώσεις δε η παρακμή απειλεί την βιωσιμότητα των κοινωνιών στην προοπτική του χρόνου.
Η ζωτικής σημασίας ανάγκη για την προστασία του κλίματος είναι πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα, ιδιαιτέρως όταν η διαχείριση της αναφέρεται σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία είναι μέλος και η Ελλάδα.
Συγκεκριμένα η Γερμανία έχει αναλάβει την υποχρέωση να είναι κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, δηλαδή να μην εκπέμπει αέρια του θερμοκηπίου με την χρησιμοποίηση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας.
Σύμφωνα με έκθεση του Prognos AG, του Öko-Institut και του Ινστιτούτου για το Κλίμα, το Περιβάλλον και την Ενέργεια στο Wuppertal η κλιματική ουδετερότητα θα μπορούσε να επιτευχθεί το 2045. Αυτό είναι εφικτό, εάν η Γερμανία προσανατολίσει ανάλογα το 12% των ετήσιων επενδύσεων εκτιμά ο Patrick Graichen, διευθυντής του Agora Energiewende. Με άλλα λόγια θα πρέπει να επενδυθούν με μεγαλύτερη ένταση αρκετά κεφάλαια στην αιολική και στην ηλιακή ενέργεια.
Για αυτό τον λόγο έγιναν τέσσερες αγωγές στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο στο Karlsruhe, τις οποίες στήριξαν πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις (π.χ. BUND, Deutsche Umwelthilfe, Fridays for Future, Greenpeace).
Το δικαστήριο απεφάνθη, ότι όσο περισσότερο καθυστερεί η λήψη μέτρων για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τόσο μεγαλύτεροι θα είναι οι περιορισμοί της ελευθερίας των μελλοντικών γενεών για την επίτευξη της προστασίας του κλίματος.
Αυτή η διαπίστωση θα έπρεπε να ενεργοποιήσει άμεσα το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα και τους ευρωπαίους πολίτες στο πλαίσιο των δομών της κοινωνίας πολιτών. Ειδάλλως η παρακμή θα έχει καταστροφικές συνέπειες. Η γερμανική κυβέρνηση, έστω και καθυστερημένα, αποφάσισε να σεβασθεί την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου και να εκφράσει την πρόθεση για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας το 2045. Ο χρόνος θα δείξει την αξιοπιστία της πρόθεσης της, διότι το φθινόπωρο γίνονται εκλογές και το Κόμμα των Πρασίνων διεκδικεί την ανάθεση της διακυβέρνησης.
Συνεχώς θα αναδύονται επικίνδυνες ανισορροπίες, οι οποίες οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα, όταν η πορεία της δεν οριοθετείται από ηθικές αξίες με σημείο αναφοράς τον άνθρωπο και την βιωσιμότητα της βιοποικιλότητας.
Πρόσφατα έγινε μια τραγική ανακάλυψη στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Στις ακτές της Καλιφόρνιας βρέθηκαν στη θάλασσα σε βάθος 900 μέτρων τουλάχιστον 27.000 βαρέλια με το εντομοκτόνο DTT, το οποίο έχει απαγορευθεί στις ΗΠΑ από το 1972.
Οι επιπτώσεις στα ψάρια και τα θαλάσσια φυτά θα είναι ανυπολόγιστες επεσήμανε η Clara Field, διευθύντρια του Ινστιτούτου Έρευνας του Θαλάσσιου Βυθού (π.χ. το 25% από τις φώκιες έχει καρκίνο). Η περιβαλλοντική καταστροφή θα είναι τραγική.
Τέλος η εξάντληση των φυσικών πόρων, όπως είναι η μείωση των αποθεμάτων νερού, ήδη άρχισε να προκαλεί συγκρούσεις μεταξύ των κρατών. Η αντιπαράθεση Κιργιστάν και Τατζικιστάν έχει προκαλέσει μέχρι τώρα 41 θανάτους και 200 τραυματισμούς. Τα αποθέματα νερού θα μειώνονται γενικότερα στον πλανήτη, αν δεν αντιμετωπισθεί το πρόβλημα έγκαιρα με την συνεργασία των χωρών της παγκόσμιας κοινότητας.
Η παγκόσμια κοινότητα οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες της. Το μοντέλο οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης πραγματικότητας στην δυναμική προβολή της στο χρόνο, ενώ παράλληλα διαμορφώνει συνθήκες παρακμής και υψηλού βαθμού διακινδύνευσης.
Τα χρονικά περιθώρια δεν επιτρέπουν ακόμη περισσότερες καθυστερήσεις. Άμεσα πρέπει να δρομολογηθεί η μετάβαση σε μια βιώσιμη εποχή ευημερίας. Επείγει να συνειδητοποιηθεί από τους πολίτες ως άτομα, ότι η προοπτική της ανθρώπινης οντότητας υπερβαίνει τον ατομικό βιολογικό χρόνο και είναι αναγκαία η οικοδόμηση ανάλογης οπτικής, η οποία θα εκφράζει την κοινωνική πλειοψηφία και το πολιτικό σύστημα σε πλανητικό επίπεδο. Ο κόσμος είναι ενιαίος.
Πηγή: metarithmisi.gr
