Της Βενετίας Κουσία*
Η ισότητα των φύλων ή η ανισότητα που βιώνουν διάφορες ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, που περιλαμβάνουν και τις γυναίκες, δεν είναι ένα απλό θεωρητικό θέμα που επιρρεάζει μόνο τη ζωή των γυναικών ή των άλλων ευάλωτων ομάδων. Είναι θέμα τόσο δημοκρατίας όσο και οικονομίας, το οποίο είναι ευθέως ανάλογο με την παραγωγή του οικονομικού αποτελέσματος της κάθε χώρας. Όλες οι ανισότητες περιορίζουν την παραγωγικότητα και άρα τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας και άρα μειώνουν το ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ, και άρα όλες οι ανισότητες μας επιρρεάζουν όλους.
Οι εκθέσεις διεθνών οργανισμών τοποθετούν την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες, και οπωσδήποτε κάτω από τον μέσο όρο που θα δικαιολογούσε το ΑΕΠ μας, λόγω και του χαμηλότερου ποσοστού απασχόλησης των γυναικών (49%).
Επιπροσθέτως, οι ανισότητες επιδρούν αρνητικά στο Κοινωνικό Κεφάλαιο της χώρας. Το 2014 η Ελλάδα βρισκόταν στην 140η θέση καιτο 2019 ανέβηκε στην 114η από τις 167 χώρες του δείκτη. Γιατί είναι τόσο σοβαρό το χαμηλό κοινωνικό κεφάλαιο;
- Η κοινωνική συνοχή που συνδέει τους ανθρώπους μεταξύ τους μειώνεται,
- Οι τοπικές κοινωνίες και τα οικογενειακά δίκτυα χαλαρώνουν, και κατά συνέπεια
- Η συμμετοχή στα κοινά και την πολιτική γιατί η εμπιστοσύνη στους θεσμούς αποδυναμώνεται.
Επίσης οι ανισότητες δημιουργούν αρνητικές, μπορώ να πω τοξικές, αντιλήψεις στους πολίτες σχετικά με την Ευτυχία στη ζωή τους. Για παράδειγμα, στην Διεθνή Έκθεση Ευτυχίας η Αθήνα βρίσκεται στην 121η από τις 186 πόλεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ευτυχία δεν είναι μόνο το υψηλό ΑΕΠ. Είναι κυρίως οι αντιλήψεις, τα βιώματα, τα συναισθήματα. Η μνήμη είναι επιλεκτική και καταφέρνει να διαμορφώνει τις αντιλήψεις μας ανάλογα με την θετική ή αρνητική μας ματιά απέναντι στα πράγματα. Είναι τρόπος σκέψης και αυτός καλλιεργείται. Ο Νομπελίστας Daniel Kahneman το ανέλυσε εξαιρετικά. Είναι καιρός να το αντιληφθούμε καλύτερα και όλοι όσοι ασχολούμεθα με την Διοίκηση. Ως πολίτης θέλω να νοιώθω μέσα από συγκεκριμένα βιώματα ότι με σέβονται, ότι οι θεσμοί και οι νόμοι λειτουργούν, ότι η φωνή μου ακούγεται και μετράει, ότι υπάρχει ένα όραμα και ένα σύστημα διακυβέρνησης που προσαρμόζεται σ’έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει (τόσο στην τεχνολογία όσο και στην πανδημία) κι έτσι το κατανοώ, το εμπιστεύομαι και δεν μένω φοβικός αρνητής.
Στην Ελλάδα, παρά την ύπαρξη αξιόλογων πρωτοβουλιών, δεν μπορούμε ακόμη να υπερηφανευτούμε για τα αποτελέσματά μας ως προς την ενίσχυση των γυναικών και την παρουσία τους στην Πολιτική, γιατί αυτές οι πρωτοβουλίες ήταν σκόρπιες, δεν μοιραστήκαμε τα μαθήματα, δεν καταφέραμε να τις αξιοποιήσουμε για να εμπνεύσουν, δεν μετρήσαμε συστηματικά το αποτέλεσμα τους και πολλές φορές δεν δώσαμε συνέχεια.
Μπορούμε όμως να αισιοδοξούμε γιατί υπάρχει πλέον πολιτική βούληση να συνοδεύσει τις προτάσεις και τις δράσεις, να μεταρρυθμίσει και να εκσυγχρονίσει, να συνεργαστεί, επί της αρχής, και με τους διαφωνούντες τηρώντας τους κανόνες της διαφάνειας και του κράτους δικαίου. Έχουμε αναγνωρίσει πολλά από τα προβλήματα και βρισκόμαστε στο στάδιο του σχεδιασμού. Και αυτό είναι πρόοδος. Αν δεν υπάρχει πρόληψη, τότε η καλή θεραπεία ξεκινάει από την σωστή διάγνωση.
Έχουμε κατανοήσει ότι η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι ένα μεγάλο εμπόδιο στην εξέλιξή τους. Και δεν μιλάμε μόνο για την αριθμητική συμμετοχή αλλά για την ικανότητα των γυναικών να επιρρεάζουν και να ελέγχουν τις πολιτικές. Και σ’ αυτό η ευθύνη είναι όλων. Και Ανδρών και Γυναικών.
Μήπως όμως συνεχίζει να λείπει η θεσμοθετημένη και ξεκάθαρη συνεργασία ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς π.χ. δημόσιο, ιδιωτικό, ακαδημαϊκή κοινότητα, 3ος τομέας; Μήπως λείπει και η συστηματική μεθοδολογία ώστε να καταγράφεται η πρόοδος και να λαμβάνονται διορθωτικές δράσεις;
Οι χώρες που έχουν επιτύχει καλύτερα αποτελέσματα δεν ακολουθούν κάποια εντελώς διαφορετική στρατηγική. Η διαφορά βρίσκεται στους ανθρώπους και στον ρυθμό υλοποίησης της στρατηγικής. Και αυτός ο ρυθμός εξαρτάται από το πόσο ψηλά βρίσκεται στην ατζέντα της κάθε χώρας η κάθε πρωτοβουλία.
Αυτό είναι ένα μάθημα που η Ελλάδα φαίνεται ότι το έχει καταλάβει. Όχι μόνο οι δηλώσεις αλλά και οι μέχρι σήμερα δράσεις, όπως εκφράστηκαν και δια στόματος του Υπουργού Εσωτερικών στο Συμβούλιο της Ευρώπης, έχουν θέσει ως προτεραιότητα την αναβάθμιση του ρόλου των γυναικών στην τοπική αυτοδιοίκηση. Μέσα από συγκεκριμένες προτάσεις που αναφέρονται κατωτέρω, σκοπεύουν να δώσουν έμφαση στην ενδυνάμωση των γυναικών, όλων των ηλικιών, είτε είναι εργαζόμενες είτε είναι αιρετές:
- Μεταρρυθμίσεις στο σύστημα με το οποίο λειτουργεί η τοπική αυτοδιοίκηση ώστε να διευκολυνθεί η καθημερινότητα των γυναικών,
- Υλοποίηση και εξασφάλιση τήρησης όσων αναφέρονται στο κανονιστικό πλαίσιο,
- Εκπαίδευση και Κατάρτιση με σύγχρονους τρόπους, με μότο «Γνώση Αντίδοτο στο Φόβο» ώστε να καταπολεμηθούν τα στερεότυπα και οι ιδεοληψίες που απομακρύνουν τις γυναίκες από την συμμετοχή στα κοινά.
- Διαχρονική προσήλωση στο στόχο που θα ενισχύσει και την κοινωνική κινητικότητα. Η Ελλάδα είναι 3η από το τέλος ανάμεσα στις χώρες με υψηλό ΑΕΠ και 48η παγκοσμίως).
Η κύρια προϋπόθεση,που αφορά στην επιτυχία των προσπαθειών μας για διαφορετικότητα, είναι η ηγεσία χωρίς αποκλεισμούς και χαρακτηρίζεται από:
- Εντιμη συνεργασία με βάση την εμπιστοσύνη στον άλλον
- Εποικοδομητική κριτική κι όχι απλώς έναν πολιτικά ορθό διάλογο
- Σαφήνεια στις τελικές αποφάσεις
- Θαρραλέα λογοδοσία του εαυτού και των άλλων
- Προσήλωση στο Αποτέλεσμα
Αλήθεια πόσοι πιστεύουμε ότι ο AlvinToffler,πολλές δεκαετίες πριν,είχε δίκιο όταν έλεγε ότι ο αναλφάβητος του 21ου αιώνα δεν θα είναι εκείνος που δεν θα γνωρίζει γραφή και ανάγνωση, ή ψηφιακές δεξιότητες, αλλά εκείνος που δεν θα είναι διατεθιμένος να ξεμάθει αυτά που ξέρει και να ξαναμάθει, και να συνεχίζει έτσι δια βίου.
Οι πράξεις μας θα αποδεικνύουν καθημερινά την αποφασιστικότητά μας ως προς τους στόχους μας και οι θέσεις μας στις διεθνείς κατατάξεις θα μας αποζημιώνουν για την συστηματική μας προσπάθεια για περισσότερη ισοτιμία ανάμεσα στα φύλλα. ‘Αλλωστε οι αριθμοί λένε ότι οι ευτυχισμένοι λαοί γίνονται και επιτυχημένοι. Τι λέτε;
* Γενική διευθύντρια Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας
