Του Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη*
Δέκα μέρες μετά το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, οι σχέσεις Ευρώπης και Τουρκίας φαίνεται να εντάσσονται σε ένα νέο πλαίσιο. Το τελικό κείμενο συμπερασμάτων ήταν αποτέλεσμα σκληρών διαπραγματεύσεων που έδωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και όλοι όσοι συμμετείχαμε στην ελληνική αποστολή. Άλλωστε, οι αντιδράσεις της Τουρκικής πλευράς δείχνουν πως η ελληνική πλευρά πέτυχε τον στόχο της.
Η Τουρκία δεν μπόρεσε να διχάσει την Ευρώπη. Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέδειξε ενότητα, αλληλεγγύη και αποφασιστικότητα, στέλνοντας ξεκάθαρα μηνύματα προς στην Τουρκία, που πλέον δεν μπορεί να τα αγνοεί χωρίς κόστος.
Η Ε.Ε έκανε σαφές ότι δεν αντιμετωπίζει πια τις ελληνο-τουρκικές διαφορές σαν ένα επαναλαμβανόμενο διμερές πρόβλημα, αλλά σαν ένα ευρύτερο ζήτημα περιφερειακής ασφάλειας και γεωπολιτικής στρατηγικής στα νοτιοανατολικά σύνορά της. Ότι προτιμά να διαχειριστεί το πρόβλημα αυτό ειρηνικά και με διάλογο, ωστόσο είναι διατεθειμένη να χρησιμοποιήσει και τις άλλες επιλογές αντίδρασης, αν συνεχιστεί η προκλητικότητα κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Και μάλιστα εντός συγκεκριμένου χρονικού ορίζοντα.
Οι εταίροι μας έδειξαν στον Ερντογάν και το “καρότο” και το “μαστίγιο”. Η Τουρκία έχει πλέον δύο δρόμους να ακολουθήσει: Ή αυτόν της συνεργασίας, μέσα από την εξομάλυνση των σχέσεων της με Ελλάδα και Κύπρο, που θα φέρει μία νέα ατζέντα στις σχέσεις με την ΕΕ. Ή αυτόν της παραβατικότητας, που θα οδηγήσει σε απομάκρυνση από το ευρωπαϊκό πλαίσιο και σε οικονομικές κυρώσεις. Η Τουρκία, λοιπόν, ας επιλέξει και ας αναλάβει το κόστος των επιλογών της.
Πέρα από τις ευρω-τουρκικές σχέσεις, όμως, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τοποθετήθηκε ρητά- και μάλιστα δύο φορές- και για το πλαίσιο των ελληνο-τουρκικών σχέσεων. Χωρίς υποσημειώσεις ή αστερίσκους, αναγνώρισε ότι δεν υπάρχουν πολλές διαφορές προς επίλυση, αλλά η εξής μία: η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Το αφήγημα Ερντογάν πλέον δεν πείθει. Ούτε η Ελλάδα ούτε η Ένωση βλέπουν άλλη διαφορά πάνω στο τραπέζι του διαλόγου.
Αναφορικά με την Κύπρο, τα ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για το Βαρώσι αποτελούν για πρώτη φορά κομμάτι ευρωπαϊκής απόφασης. Κι αυτή η ρητή παραπομπή στα ψηφίσματα αποκτά ιδιαίτερη αξία μετά τις τελευταίες προκλητικές τουρκικές ενέργειες για το άνοιγμα των Βαρωσίων. Με αυτές, πλέον, η Τουρκία βάζει απέναντί της έναν ακόμη διεθνή οργανισμό, αγνοεί στην πράξη τις ευρωπαϊκές και διεθνείς παραινέσεις για αποκλιμάκωση και, τελικά, κάθε άλλο παρά βελτιώνει τις σχέσεις της με την Ένωση.
Κι αυτό είναι κάτι που η Άγκυρα οφείλει να αντιληφθεί, και στο θέμα των διερευνητικών επαφών. Αν η Τουρκία αποφασίσει να μας ακολουθήσει, καλώς. Πρέπει να αποδείξει ότι η διάθεσή της για διάλογο είναι ειλικρινής κι όχι προσχηματική. Αλλιώς, να μη θεωρεί τίποτα δεδομένο για το μέλλον της με την Ελλάδα και την Ένωση.
*αναπληρωτής υπουργός εξωτερικών
