Του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου
Η τραγωδία των Τεμπών πρέπει να αποτελέσει σημείο επανεκκίνησης με στόχο την επιτάχυνση του μείγματος των μεταρρυθμίσεων που υπαγορεύει η νικηφόρα στρατηγική της «τριγωνοποίησης», η οποία συνθέτει στοιχεία και «δεξιάς» και «αριστερής» απόχρωσης.
Η σιδηροδρομική γραμμή Αθήνα – Θεσσαλονίκη υπήρξε για δεκαετίες η πιο ασφαλής μετακίνηση. Στις 28 Φεβρουαρίου 2023 συνέβη το αδιανόητο. Συγκρούστηκαν δυο τρένα που κινούνταν με αντίθετη κατεύθυνση στην ίδια γραμμή. Τραγικό αποτέλεσμα, 57 επιβάτες, νέα παιδιά οι περισσότεροι, έχασαν τη ζωή τους και 180 τραυματίστηκαν. Η συναισθηματική φόρτιση της ελληνικής κοινωνίας, λόγω της ισχυρής ταύτισης με τους γονείς και συγγενείς των θυμάτων, προσέδωσε στο σιδηροδρομικό δυστύχημα διαστάσεις εθνικής τραγωδίας.
Ο μοιραίος σταθμάρχης της Λάρισας που από λάθος του έβαλε τα δύο τρένα στην ίδια γραμμή προφυλακίστηκε. Ο αρμόδιος Υπουργός Μεταφορών υπέβαλε την παραίτησή του, αναλαμβάνοντας, ως όφειλε την πολιτική ευθύνη. Η δικαιοσύνη διερευνά τις συνθήκες του δυστυχήματος με την επιβαλλόμενη επιμέλεια και ταχύτητα.
Μια δεκαετία νωρίτερα, στις 24 Ιουλίου 2013, στην Ισπανία, μια υπερταχεία αμαξοστοιχία, καμάρι της σύγχρονης τεχνολογίας, εκτροχιάστηκε προκαλώντας το θάνατο σε 79 επιβάτες και τραυματίζοντας όλους τους υπόλοιπους. Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας, Μάριο Ραχόι, δήλωσε συντετριμμένος και κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος. Διεξήχθη έρευνα από τη Δικαιοσύνη και από επιτροπή του αρμόδιου Υπουργείου. Η έρευνα απέδειξε ότι τη στιγμή του δυστυχήματος το τρένο έτρεχε με διπλάσια ταχύτητα του ορίου στο συγκεκριμένο σημείο, ο μηχανοδηγός μιλούσε στο τηλέφωνο και τα φρένα δεν ενεργοποιήθηκαν εγκαίρως. Ακόμη και στα πιο προηγμένα τεχνολογικά μεταφορικά μέσα το ανθρώπινο λάθος καραδοκεί.
Πολιτικοποίηση
Η έρευνα της δικαιοσύνης είναι αυτή που θα αποκαλύψει όλη την αλήθεια για τα αίτια του δυστυχήματος των Τεμπών και η ετυμηγορία της θα αποδώσει τις ευθύνες εκεί όπου ανήκουν. Αυτά ισχύουν σε μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα. Όχι όμως στην Ελλάδα. Το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα πολιτικοποιήθηκε. Τα κόμματα της Αντιπολίτευσης ανέλαβαν αυτά τα ίδια να αποκαλύψουν την αλήθεια και να απονείμουν τη δικαιοσύνη. Η πολιτική ευθύνη έγινε ποινική ευθύνη. Το δυστύχημα «έγκλημα». Ένοχος με ενδεχόμενο δόλο ο Υπουργός. Το προσωπικό λάθος του σταθμάρχη «θεωρία προσωπικού λάθους». Η εν εξελίξει δικαστική έρευνα αγνοείται. Αρχηγοί των κομμάτων επιδίδονται προσωπικώς σε έρευνες και πραγματογνωμοσύνες για την αποκάλυψη της «συγκάλυψης» και του «μπαζώματος» των ευθυνών. Σε μια έκρηξη δημαγωγίας, ακραίου λαϊκισμού και συνωμοσιολογίας, η Αντιπολίτευση από το δεξιό μέχρι το αριστερό άκρο επιδόθηκε σε μια πρωτοφανή εργαλειοποίηση της τραγωδίας.
Οι αντιδράσεις μιας χαροκαμένης μάνας και κατανοούνται και συγχωρούνται. Αναφέρομαι σε πρόσφατη συνέντευξή της στην οποία δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται την ελληνική δικαιοσύνη, γιατί η ηγεσία της διορίζεται από την Κυβέρνηση και γι’ αυτό προσφεύγει στην Ευρώπη. Η υιοθέτηση όμως από κόμματα της αμφισβήτησης του Κράτους Δικαίου πλήττει τον πυρήνα της Δημοκρατίας και δίνει τροφή στον αντισυστημισμό. Η πρόσφατη ομόφωνη απόφαση του ΣτΕ στο ζήτημα των υποκλοπών υποχρέωσε τους αμφισβητίες της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης να αναγνωρίσουν ότι «υπάρχουν δικασταί εις τας Αθήνας». Η εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη δεν παρέχεται αλακάρτ.
Παθογένειες
Η ακτινογραφία του ΟΣΕ, μετά την τραγωδία αποκάλυψε τις χρόνιες παθογένειες του βαθέως κράτους. Δίπλα στον ψηφιακό μετασχηματισμό κρατικών λειτουργιών που πραγματοποιούνται με άλματα από το 2019, το βαθύ κράτος αντιστέκεται. Δίνει μάχες οπισθοφυλακής κατά της αξιολόγησης, προϋπόθεση αξιοκρατίας και αποτελεσματικότητας. Όπως όλες οι ΔΕΚΟ, ο ΟΣΕ έγινε φέουδο του ομογενοποιημένου κομματικού συνδικαλισμού και λάφυρο όλων των κομμάτων που ανήλθαν στην εξουσία. Η αμαρτωλή σύμβαση 717 αποτελεί μνημείο διαφθοράς και η δικαιοσύνη πρέπει να διερευνήσει όλες τις πτυχές της. Δεν έχει όμως αιτιώδη συνάφεια με το τραγικό δυστύχημα. Η καθυστέρηση των αντιπλημμυρικών έργων στην Μάνδρα, όπου έχασαν τη ζωή τους 27 άτομα, δεν κρίθηκε από τη δικαιοσύνη ως αιτία των θανάτων. Η τότε αρμόδια Περιφερειάρχης απηλλάγη. Στον ΟΣΕ δεν έφτασε το Επιτελικό Κράτος, συστατικό στοιχείο του οποίου είναι η χρησιμοποίηση σε θέσεις κλειδιά στελέχη με αξιοκρατικά και όχι κομματικά κριτήρια. Παρέμεινε στα χέρια του κομματικού κράτους. Αυτή είναι η πραγματική πολιτική ευθύνη του παραιτηθέντος Υπουργού.
Η Κυβέρνηση υποτίμησε τη συναισθηματική φόρτιση και ταύτιση του μέσου πολίτη με τους γονείς των θυμάτων. Οι δημόσιες παρεμβάσεις της χαροκαμένης μάνας αναζωπύρωσαν την κοινωνική συναισθηματική φόρτιση. Με τους αδέξιους χειρισμούς του Προέδρου της Εξεταστικής Επιτροπής ενισχύθηκε η θεωρία της «συγκάλυψης». Στη συζήτηση της πρότασης μομφής ο Πρωθυπουργός σήκωσε το βάρος αντιστροφής του αρνητικού κλίματος. Ο παραιτηθής Υπουργός δεν έδωσε μια αποστομωτική απάντηση στους κατήγορούς του δηλώνοντας ότι θα ζητήσει από την κυβερνητική πλειοψηφία την άρση της ασυλίας του, εφόσον η δικαιοσύνη διαπιστώσει την παραμικρή ένδειξη ενοχής του. Τότε το χειροκρότημα θα ήταν δικαιολογημένο.
Τίποτα δεν έμαθαν, τίποτα δεν ξέχασαν
Η τριήμερη συζήτηση στη Βουλή ανέδειξε τις ανεπάρκειες των κομμάτων της Αντιπολίτευσης. Αδυνατώντας να κατακτήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών, επιδιώκουν να προκαλέσουν φθορά στον Μητσοτάκη. Επιστρατεύοντας τα υλικά της χρεοκοπίας, εχθροπάθεια, συνωμοσιολογία, ανορθολογισμός, τοξικότητα, επιχειρούν να αναβιώσουν το κλίμα της δεκαετίας της κρίσης. Χωρίς εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης στόχος δεν μπορεί να είναι άλλος παρά η αποσταθεροποίηση. Όπως οι Βουρβόνοι «τίποτα δεν έμαθαν, τίποτα δεν ξέχασαν».
Προφανής στόχος η κατάληψη, εν όψει των ευρωεκλογών της καλύτερης pole position (θέσης εκκίνησης). Συναγωνισμός, μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ για τη δεύτερη θέση, μεταξύ ΚΚΕ και Βελόπουλου για την τέταρτη.
Ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αδυνατώντας να αρθρώσει πειστικό πολιτικό λόγο καταφεύγει σε ένα πολιτικό ακτιβισμό επιπέδου φοιτητικού αμφιθεάτρου στο οποίο είχε διακριθεί. Έσπευσε να καταθέσει πρόταση μομφής αξιοποιώντας δημοσίευμα για παραποίηση ηχητικών συνομιλιών μεταξύ σταθμάρχη και μηχανοδηγού το βράδυ του δυστυχήματος. Αγνόησε το γεγονός ότι το γνήσιο ηχητικό ντοκουμέντο βρίσκεται από την πρώτη στιγμή στα χέρια του ανακριτή.
Σε αντιπερισπασμό, ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, καλεί τον Πρωθυπουργό να παραιτηθεί με… αξιοπρέπεια και ζητά πρόωρες εκλογές με ξένους παρατηρητές. Η άγνοια της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας τον οδηγεί στο ατόπημα να επιχειρήσει να πλήξει τη μεγαλύτερη κατάκτηση της Μεταπολίτευσης που είναι οι αδιάβλητες εκλογικές αναμετρήσεις και η υποδειγματική εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Συνεχίζει να περιφέρεται ως πολιτικός τουρίστας έχοντας εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για μια Airbnb μίσθωση του Μεγάρου Μαξίμου.
Επανεκκίνηση
Η πολιτική κυριαρχία του Κυρ. Μητσοτάκη εξακολουθεί να μην αμφισβητείται. Στην πρόθεση ψήφου η ΝΔ υπερβαίνει το άθροισμα ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ. Στην κυβερνησιμότητα ο Πρωθυπουργός συγκεντρώνει ποσοστό σχεδόν ίσο με το άθροισμα των ποσοστών όλων των ηγετών της Αντιπολίτευσης. Πραγματική απειλή είναι η αίσθηση της κυριαρχίας να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας και τον κίνδυνο διολίσθησης στην αλαζονεία.
Αντίπαλος του Κυρ. Μητσοτάκη με τον οποίο καλείται να αναμετρηθεί είναι οι προσδοκίες που δημιουργεί η κυριαρχία, αλλά και το μέγεθος των επιτυχιών της πρώτης τετραετίας. Τα επιτεύγματα της περιόδου εκείνης υπερέβησαν τις προσδοκίες. Τα αποτελέσματα του πρώτου χρόνου της νέας τετραετίας υπολείπονται. Είναι ευθύνη του Πρωθυπουργού να εντοπίσει τις αιτίες και να τις θεραπεύσει.
Η τραγωδία των Τεμπών πρέπει να αποτελέσει σημείο επανεκκίνησης με στόχο την επιτάχυνση του μείγματος των μεταρρυθμίσεων που υπαγορεύει η νικηφόρα στρατηγική της «τριγωνοποίησης», η οποία συνθέτει στοιχεία και «δεξιάς» και «αριστερής» απόχρωσης. Η κοινωνική πλειοψηφία που τον εμπιστεύτηκε στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2019 και 2023 προσδοκά την υλοποίηση της δέσμευσης «Θέλω να αλλάξω τη χώρα. Να την κάνω πραγματικά Ευρώπη».
Για να γίνει η Ελλάδα κανονική ευρωπαϊκή χώρα απαιτούνται τρεις βαθιές τομές:
- Αναθέσμιση της Γ’ ελληνικής δημοκρατίας σε πολιτικό, διοικητικό και κοινωνικό επίπεδο. Η συνταγματική αναθεώρηση οφείλει να αποτελέσει προτεραιότητα.
- Αποκομματικοποίηση του κράτους και αποκατάσταση των θεμελιωδών αρών της αξιολόγησης, της αξιοκρατίας και της ιεραρχίας.
- Επανίδρυση του πολιτικού συστήματος με στόχο την επανασύνδεση του με την κοινωνία και την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών.
