Του Κώστα Χριστίδη*
Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις στις οποίες ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα μπορεί να επέλθει από τις προσπάθειες ενός μόνον ανθρώπου, π.χ. ένας υπέροχος ζωγραφικός πίνακας. Σχεδόν παντού, και ειδικά στις οικονομικές δραστηριότητες τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα η επιτυχία έρχεται ως αποτέλεσμα ενός συμμετοχικού μοντέλου διοίκησης, που ενθαρρύνει τη συνεργασία, την αλληλεξάρτηση, την ελεύθερη ροή των πληροφοριών, την υπευθυνότητα όλων και του καθενός για το συνολικό αποτέλεσμα. Ο πραγματικός ηγέτης κατορθώνει να επιτυγχάνει εξαιρετικά αποτελέσματα από συνηθισμένους ανθρώπους (extraordinary results from ordinary people). Το κλειδί στην αποτελεσματικότητα αυτή είναι η ικανότητα συγκρότησης ομάδων που συνεργάζονται σε πνεύμα εμπιστοσύνης και αλληλοεκτίμησης. Ιδιαίτερα οι μεγάλοι οργανισμοί πρέπει να αποτελούνται από πολλές αλληλοεμπλεκόμενες ομάδες και κάθε μέλος του οργανισμού να ανήκει σε μία ή περισσότερες ομάδες (μάλιστα, κάποιος μπορεί να είναι ηγέτης μίας ομάδας και μέλος μίας άλλης). Γιατί, όμως, είναι τόσο σημαντική η ύπαρξη ομάδων που λειτουργούν αποδοτικά για τη συνολική αποτελεσματικότητα του οργανισμού;
Ο Αμερικανός γκουρού του μάνατζμεντ Thomas Gordon συνοψίζει ως εξής τα πλεονεκτήματα :
- Κάθε μέλος ταυτίζεται περισσότερο με τους στόχους του οργανισμού και δεσμεύεται για την επίτευξή τους.
- Η συμμετοχή στην ομάδα δίνει στα μέλη μία αίσθηση μεγαλύτερου ελέγχου της ζωής τους και τα απελευθερώνει από τον φόβο αυθαίρετης άσκησης της εξουσίας εκ μέρους του ηγέτη.
- Μέσω των ομάδων τα μέλη συμμετέχουν στην επίλυση των προβλημάτων, μαθαίνουν περισσότερα για τις τεχνικές δυσκολίες κάθε προβλήματος που καλούνται να επιλύσουν, μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο καθώς και από τον ηγέτη, αποκτώντας έτσι διαρκή επιμόρφωση στον χώρο εργασίας.
- Οι πιο καινοτόμες λύσεις και οι πιο αποτελεσματικές αποφάσεις συχνά προκύπτουν από τον συνδυασμό των δυνατοτήτων και των γνώσεων όλων των μελών της κάθε ομάδας εργασίας.
- Η συμμετοχή σε μίαν ομάδα προσφέρει στα μέλη ευκαιρίες για την ικανοποίηση αναγκών των ανώτερων επιπέδων της πυραμίδας αναγκών του A. Maslow, όπως για αυτοεκτίμηση, αποδοχή και αυτοπραγμάτωση.
- Μέσω των ομάδων η αποτελεσματική ηγεσία επεκτείνεται και στις κατώτερες ιεραρχικά βαθμίδες του οργανισμού. Τα “εξαιρετικά αποτελέσματα” που προαναφέραμε επέρχονται όταν και τα χαμηλόβαθμα στελέχη του οργανισμού ενστερνίζονται και εφαρμόζουν μία διευθυντική προσέγγιση (a managerial approach).
Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος του ηγέτη παραμένει καθοριστικός. Αντίθετα, πάντως, από την κοινή πεποίθηση ότι “οι ηγέτες γεννιούνται, δεν γίνονται”, η ηγεσία είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο από το να γεννηθεί κανείς με τα “σωστά” γονίδια. Ο επιδραστικός ηγέτης δεν είναι αυτός που βασίζεται στην άσκηση της εξουσίας του και στον φόβο που μπορεί να εμπνέει αλλά αυτός που συνειδητοποιεί ότι τα μέλη της ομάδας και όλου του οργανισμού αποδέχονται την επιρροή του γιατί τον αντιλαμβάνονται ως το πρόσωπο που συμβάλλει κατ’ εξοχήν στην ικανοποίηση των αναγκών τους. Είναι αυτός που κατορθώνει να υλοποιεί τους στόχους του οργανισμού εξασφαλίζοντας ανοικτή και ειλικρινή επικοινωνία στο εσωτερικό του, επιλύοντας συγκρούσεις ώστε κανείς να μην αισθάνεται ηττημένος.
Τηρουμένων των αναλογιών, τα παραπάνω ισχύουν και για ένα πολιτικό κόμμα. Ο ηγέτης συγκροτεί αποτελεσματικές ομάδες, τις οποίες εμπνέει και καθοδηγεί με το παράδειγμα, τη συμπεριφορά και την όλη προσωπικότητά του.
*Νομικός – Οικονομολόγος
