Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
Υποψήφια Δρ Μαριάννα Εσκαντάρ
Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering
Πολυτεχνείο Κρήτης
Η κλιματική υπερθέρμανση σε όλο τον κόσμο, στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, στις δύο πλευρές της Μεσογείου, από τη Σκανδιναβία στα Βαλκάνια και από τη Σιβηρία έως τις βόρειες παρυφές της Σαχάρας, έχει προκαλέσει μεγάλες πυρκαγιές. Σε χώρες, τόσο πλούσιες όσο και φτωχιές, σε διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη και κλίματα, ολόκληρα οικοσυστήματα καταστρέφονται από μεγάλες φωτιές. Με τη μόνη κοινή αιτία για τον παγκόσμιο πολλαπλασιασμό των μεγάλων πυρκαγιών, τη ξηρασία και την εκτίναξη του πλανητικού θερμόμετρου, σύμφωνα με τη ΝΑSA, ο μήνας Ιούλιος ήταν ο πιο ζεστός κατά μέσο όρο παγκοσμίως, που παρατηρήθηκε από την αρχή των μετρήσεων στα μέσα του 19ου αιώνα. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Είναι από καιρό γνωστό ότι η υπερθέρμανση θα αυξήσει τη συχνότητα και την έκταση των πυρκαγιών.
Μερικά στατιστικά στοιχεία
Με βάση τα στατιστικά στοιχεία των ΗΠΑ, οι οποίες διαθέτουν αξιόπιστα δεδομένα, δείχνουν ότι ο αριθμός των μεγάλων πυρκαγιών αυξάνεται από τη δεκαετία του 1980. Αυτή η αύξηση σχετίζεται με την έντονη ξήρανση της βλάστησης και η υπερθέρμανση επιμηκύνει τις περιόδους του έτους που η βλάστηση αποξηραίνεται.
Σε ότι αφορά τις πυρκαγιές της Καλιφόρνιας, από τις δέκα μεγαλύτερες που καταγράφηκαν από το 1932 από την Cal Fire, την πυροσβεστική υπηρεσία της Καλιφόρνια, όλες είναι μετά το 2000 και έξι έχουν σημειωθεί από τον Αύγουστο του 2020. Η μεγαλύτερη από αυτές, κατέστρεψε τη βλάστηση σε περισσότερα από 415.000 εκτάρια (4.150.000 στρέματα), μια περιοχή ισοδύναμη με εκείνη του γαλλικού διαμερίσματος των Pyrenees-Orientales).
Σε ότι αφορά τις φωτιές που έχουν καταστρέψει μέρος της Σιβηρίας από τις αρχές του καλοκαιριού είναι λιγότερο συζητημένες, αλλά παρόλα αυτά είναι συγκρίσιμες με τις αμερικανικές πυρκαγιές. Στις 16 Αυγούστου, η ρωσική υπηρεσία παρακολούθησης των δασών, υπολόγισε σε 16 εκατομμύρια εκτάρια την περιοχή που κάηκε από τις αρχές του έτους. Ήτοι μια έκταση μεγαλύτερη από την Ελλάδα. Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από το ευρωπαϊκό σύστημα Copernicus τους επιτρέπουν να εκτιμήσουν ότι αυτές οι πυρκαγιές έχουν απελευθερώσει μάζες ρεκόρ διοξειδίου του άνθρακα, 505 εκατομμύρια τόνους για τη μοναδική περιοχή της Γιακουτίας, που έχει πληγεί περισσότερο. Επιπλέον, περίπου 25.000 εκτάρια κάηκαν στη Στοκχόλμη, η οποία ζήτησε τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συντόνισε τη μεγαλύτερη επέμβαση κατάσβεσης πυρκαγιάς σε δάσος (7 αεροπλάνα, 6 ελικόπτερα και 67 πυροσβεστικά αυτοκίνητα από την Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Λιθουανία, Δανία, Πορτογαλία και Πολωνία).
Η υπερθέρμανση έχει πλέον αντίκτυπο παντού, αλλά είναι πολύ δύσκολο να αναδειχθεί, γιατί ανάλογα με την περιοχή, επηρεάζουν και άλλοι παράγοντες. Αρκετές μεγάλες πυρκαγιές έχουν ξεκινήσει τις τελευταίες εβδομάδες στη Νότια Ευρώπη και στη Μεσόγειο, στην Ελλάδα, την Τουρκία την Πορτογαλία, την Αλγερία και τη Γαλλία.
Αλγερία
Την εβδομάδα της 9ης Αυγούστου, οι φωτιές καταστρέφουν το βόρειο τμήμα της χώρας και προκαλούν πάνω από 90 νεκρούς.
Ιταλία
Τέλη Ιουλίου, οι πυροσβέστες επεμβαίνουν σε πάνω από 800 φωτιές. Η μέγιστη θερμοκρασία που συνδέεται με τον αντικυκλώνα Lucifer προκαλεί στη Σικελία ένα ρεκόρ Ευρώπης.
Ελλάδα
Η χώρα καταγράφει τον πιο ζεστό καύσωνα από το 1987. Περίπου 108.000 εκτάρια καίγονται ως το τέλος Ιουλίου, από τα οποία τα μισά στη νήσο Εύβοια. Οι φωτιές προκάλεσαν δύο θανάτους.
Τουρκία
Οι πυρκαγιές κατέστρεψαν περίπου 170.000 εκτάρια τέλος Ιουλίου και προκάλεσαν το θάνατο οκτώ προσώπων. Οι παραθαλάσσιες περιοχές ήταν πιο χτυπημένες από την πυρκαγιά.
Πανδημία
Ο κορωνοιός έχει προκαλέσει περίπου 4,5 εκατομμύρια θύματα, αλλά και η ατμοσφαιρική μόλυνση προκαλεί σχεδόν τον ίδιο αριθμό θυμάτων κάθε χρόνο.
Θα πρέπει τα κράτη να συνεισφέρουν σε μια ισόρροπη ανάπτυξη τόσο του βορρά όσο και του νότου. Το ποσοστό του πληθυσμού που έχει λάβει δύο δόσεις εμβολίου υπερβαίνει το 50% στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Και ετοιμάζεται ήδη η χορήγηση της τρίτης δόσης. Αλλά, σε πολλές χώρες χαμηλού εισοδήματος, ιδιαίτερα στην Αφρική, οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις αφορούν μόλις το 10% του αφρικανικού πληθυσμού που θα εμβολιαστεί μέχρι το τέλος αυτής της χρονιάς. Ο Covid έχει γίνει μια πανδημία δύο ταχυτήτων. Η θνησιμότητα πέφτει σε πλούσιες χώρες που έχουν εμβολιαστεί, αλλά εξακολουθεί να είναι υψηλή στο Νότο. Το ίδιο είχε συμβεί και με το Aids μεταξύ 1996 και 2006.
Η ανισότητα στην κατανομή των εμβολίων κατά του Covid δεν είναι μόνο ένα ηθικό σκάνδαλό αλλά ταυτόχρονα ένα πολιτικό λάθος και ένα υγειονομικό πρόβλημα. Μερικοί λόγοι που συντελούν στα παραπάνω είναι οι εξής.
1. Η πανδημία που μαίνεται ανεμπόδιστα στον Νότο μπορεί να προωθήσει μεταλλάξεις του ιού και την εμφάνιση επικίνδυνων παραλλαγών που τα υπάρχοντα εμβόλια δεν θα μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά.
2. Το «εμείς πρώτα» από τις χώρες του Βορρά τροφοδοτεί τη δυσαρέσκεια στις χώρες του Νότου, το οποίο είναι πιθανό να εμποδίσει την παγκόσμια κινητοποίηση ενάντια σε άλλες απειλές όπως η κλιματική αλλαγή.
3. Μια μελέτη του Διεθνούς Επιμελητηρίου που δημοσιεύθηκε αυτό το έτος, δείχνει μια ζημιά 1.500 δισεκατομμύρια δολάρια της παγκόσμιας οικονομίας που οφείλεται στην άνιση πρόσβαση των εμοβλίων.
Είμαστε αντιμέτωποι με το δίλημμα του κλασικού φυλακισμένου που περιγράφεται από τη θεωρία παιγνίων. Κάθε κράτος έχει ένα ισχυρό κίνητρο να προχωρήσει μόνο του, προκειμένου να προστατεύσει τον πληθυσμό του, αλλά το αποτέλεσμα της έλλειψης συνεργασίας, είναι ότι όλοι χάνουν. Η καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και της πανδημίας είναι κοινή για όλα τα κράτη να συμμετέχουν σε ένα θέμα πλανητικής μάχης και να απαιτούν, για να είναι αποτελεσματική, μια υποδειγματική διεθνή συνεργασία. Το ένα δεν είναι λιγότερο επικίνδυνο από το άλλο.
Συμπερασματικά, η κλιματική κρίση και η πανδημία είναι δύο αλληλένδετα προβλήματα που επιζητούν κοινή λύση. Η λύση βρίσκεται στη διεθνή συνεργασία Βορρά-Νότου, πλούσιων και χαμηλού εισοδήματος χωρών σε πολλά επίπεδα: βιομηχανικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό, πολιτιστικό, υγειονομικό. Και όπως αναφέρουν οι ηγέτες των χωρών του Δυτικού κόσμου, το εμβόλιο κατά του Covid είναι «Παγκόσμιο Δημόσιο Αγαθό» που πρέπει να είναι διαθέσιμο και προσβάσιμο από όλους.
