Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, κλείνοντας την άτυπη πενταμερή στη Γενεύη, τοποθέτησε το επόμενο ραντεβού με τους πέντε του Κυπριακού σε δύο με τρεις μήνες. Επέλεξε το πιο αισιόδοξο σενάρια θέλοντας, ενδεχομένως, να καταδείξει πως κατ’ αυτόν τρόπο η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη, δεν παραιτείται κανένας στο να προσπαθεί και σύντομα θα επανέλθουν. Η πραγματικότητα, και σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, δεν δείχνουν ότι είναι εύκολη η σύγκληση μιας νέας πενταμερούς εντός του τριμήνου.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες έχει ενώπιον του μια πολύ πιο ξεκάθαρη εικόνα ως προς την άρνηση της τουρκικής πλευράς να συμβάλει στην επανέναρξη των συνομιλιών:
-Η θέση που παρουσίασε ο Ερσίν Τατάρ, μετά από τις σχετικές οδηγίες της Άγκυρας, με την οποία ουσιαστικά ζητούσε ακύρωση όλων των αποφάσεων του ΟΗΕ για το Κυπριακό, αναγνώριση κυριαρχίας και έναρξη συνομιλιών για λύση δύο κρατών. Ο ίδιος ο ΓΓ ΟΗΕ παραδέχθηκε πως αυτό που ζητά ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων είναι εκτός παραμέτρων και των δικών του όρων εντολής.
-Η απόρριψη από τουρκικής πλευράς της πρότασης που κατάθεσε ο ΓΓ ΟΗΕ για διορισμό ενός ειδικού απεσταλμένου, ο οποίος θα αναλάμβανε να προετοιμάσει την επόμενη πενταμερή αλλά και την επανέναρξη των συνομιλιών. Η Τουρκία απέρριψε τον διορισμό αυτό που θα γινόταν κάτω από την ομπρέλα των Καλών Υπηρεσιών, καθώς θεωρούσε πως θα αποτελούσε αναβάθμιση της τρέχουσας διαδικασίας. Και ο Τσαβούσογλου δεν είχε οδηγίες να δεχθεί κάτι ανάλογο στη Γενεύη.
Για όσους εμπλέκονται στη διαδικασία του Κυπριακού, κυρίως στην ελληνοκυπριακή και ελλαδική πλευρά, ήταν από νωρίς ξεκάθαρο πως η έγνοια της Τουρκίας είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το ήξεραν πολύ πριν ταξιδέψουν προς τη Γενεύη και την άτυπη πενταμερή, πως η Τουρκία πάει εκεί έχοντας ως μόνη έγνοια να μην φύγει με αρνητικό πρόσημο προκειμένου να μπορεί να ζητά από τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτός ήταν ένας από τους βασικούς λόγους πως όλοι (με εξαίρεση κάποιους κύκλους που κινούνται στη λογική της όποιας λύσης) ήταν εκ προοιμίου προσγειωμένοι ως προς το αποτέλεσμα που θα έβγαινε από τη Γενεύη.
Από τις αρχές Απριλίου ήταν ξεκάθαρο πως η Τουρκία κοίταζε προς το επόμενο ραντεβού της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι για τη Γενεύη. Η πενταμερής της Γενεύης ήταν περισσότερο ένας ενδιάμεσος σταθμός τον οποίο θα χρησιμοποιούσε ως πάσο με θετικό πρόσημο για να περιμένει ανταλλάγματα από την ΕΕ.
Χρειάζεται κίνηση από ψηλά
Ενδεχομένως αυτό το θετικό πρόσημο στο πάσο για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να λειτούργησε ως ένα βαθμό υποβοηθητικά στο να αποδώσουν οι παρεμβάσεις που έγιναν από το διεθνή παράγοντα προς την Τουρκία προκειμένου να διασωθεί η διαδικασία από πλήρη κατάρρευση. Οι κινήσεις, κυρίως από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών μπορεί να μην οδήγησαν το Κυπριακό πίσω σε μια σωστή πορεία, αλλά υπό τις περιστάσεις πέτυχαν το μίνιμουμ δυνατό, να μην υπάρχει πλήρης κατάρρευση της προσπάθειας των Ηνωμένων Εθνών.
Η κίνηση αυτή δίνει ένα μήνυμα ως προς τη συνέχεια των προσπαθειών για αναβίωση των συνομιλιών στο Κυπριακό. Δηλαδή ποιες κινήσεις και από ποιους μπορεί να γίνουν ώστε, πρώτα και κύρια, να πειστεί η Τουρκία. Για να γίνει κάτι ανάλογο θα πρέπει να το επιδιώξει ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών. Δηλαδή, να ζητήσει την παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών σε ανώτατο επίπεδο.
Η πραγματοποίηση μιας άτυπης πενταμερούς, όπως είδαμε και στη Γενεύη, δεν μπορεί από μόνη της να επαναφέρει στο Κυπριακό σε τροχιά διαπραγματεύσεων. Χρειάζεται να γίνουν παράλληλες κινήσεις. Και προς αυτή την κατεύθυνση μόνο ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών μπορεί να τα καταφέρει, όχι στοχεύοντας χαμηλά προς τους δύο ηγέτες, αλλά στοχεύοντας ψηλά. Θα πρέπει ο ΓΓ ΟΗΕ να σηκώσει το τηλέφωνο και να ζητήσει τη βοήθεια του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν.
Εάν ο Αντόνιο Γκουτέρες ζητήσει από τον Τζο Μπάιντεν να παρέμβει προς την κατεύθυνση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τότε μπορεί τα δεδομένα να διαφοροποιηθούν προς το θετικότερο. Σε διαφορετική περίπτωση, δηλαδή εάν αυτό το αίτημα προέλθει, για παράδειγμα, από τον Κύπριο Πρόεδρο, στην καλύτερη των περιπτώσεων είναι να λάβει μια απάντηση του στιλ «οι ΗΠΑ στηρίζουν τις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού…». Αλλά δεν είναι αυτό που θέλει τώρα το Κυπριακό για να σωθεί, χρειάζεται ουσιαστική και αποτελεσματική παρέμβαση.
More-for-more
Η Τουρκία ακολουθεί πάντοτε μία συγκεκριμένη τακτική: καταγράφει δέκα αιτήματα, ζητά να ικανοποιηθούν, και μόλις ικανοποιηθούν ένα ή δύο τότε στη λίστα προστίθενται άλλα ένα ή δύο και μονίμως η λίστα αυτή περιέχει δέκα αιτήματα. Με αυτή την τακτική προσεγγίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλα τα επίπεδα, είτε σε θεσμικό επίπεδο είτε σε επίπεδο κρατών μελών. Στις πλείστες των περιπτώσεων αυτή η τακτική αποδίδει καρπούς και φροντίζει η τουρκική πλευρά να εξασφαλίζει οφέλη από τις διάφορες συνόδους.
Η τουρκική τακτική αποδίδει καθώς πείθει αν όχι όλους τη συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων ηγετών να τις δίνουν κάτι απ’ αυτά που ζητά πριν κάνει την όποια κίνηση η Άγκυρα. Πάντοτε υπάρχει πρόθυμη μια Άνγκελα Μέρκελ να κινήσει τα νήματα μέσα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Κυριαρχεί η λογική του «εξαγοράζουμε τον μπελά». Πλην όμως αυτό φαίνεται πως δεν είναι αποδοτικό.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος μέλος της ΕΕ μαζί με άλλους εταίρους της ενδεχομένως θα πρέπει να προχωρήσουν πάνω σε μια άλλη βάση αντιστρέφοντας την υφιστάμενη λογική στους κυρίαρχους κύκλους της Ευρώπης. Αντί να επιμένουν στη μη αποδοτική της εκ των προτέρων ικανοποίησης των τουρκικών αιτημάτων να υιοθετήσουν τη λογική του more-for-more, δηλαδή όσα περισσότερα κάνει η Τουρκία τόσο περισσότερα θα είναι τα οφέλη της από την ΕΕ. Για κάθε θετικό βήμα που θα κάνει η Άγκυρα ανάλογα θα είναι και τα ευρωπαϊκά της οφέλη.
Ως προς το επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το μόνο στο οποίο ενδεχομένως θα μπορεί να έχει όφελος η Τουρκία, ακόμα και με τη συγκατάθεση της Κύπρου είναι στο μεταναστευτικό. Η ίδια η Άγκυρα βάζει τον πήχη στο ύψος της Τελωνειακής Ένωσης, αλλά ξέρει πως αυτό είναι δύσκολο να το πετύχει, ακόμα και με την ολόθερμη στήριξη της Γερμανίας. Όχι γιατί μπορεί η Κύπρος να χρησιμοποιήσει κάποιο βέτο (που δεν θα το πράξει) αλλά γιατί παίζονται πολύ μεγαλύτερα συμφέροντα τα οποία επηρεάζουν πολλές χώρες οι οποίες δεν βιάζονται να δώσουν στην Άγκυρα όλα όσα ζητά. Εξάλλου, για τους περισσότερους Ευρωπαίους αυτό που έχει σημασία είναι να μείνουν οι μετανάστες στην Τουρκία, έναντι του όποιου κόστους, και όχι να ανοίξουν τα σύνορα για ελεύθερη διακίνηση Τούρκων στις χώρες τους.
Πέντε δεδομένα που δείχνουν τη διαδικασία να σέρνεται μέχρι 2022
Σύμφωνα με τον ΓΓ ΟΗΕ σε δύο με τρεις μήνες θα δούμε μια νέα άτυπη πενταμερή στο Κυπριακό να λαμβάνει χώρα, ενδεχομένως στη Γενεύη. Τα δεδομένα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή δίνουν μια άλλη εικόνα και σπρώχνουν την Πενταμερή σε βάθος χρόνου, με τη διαδικασία στο Κυπριακό να σέρνεται μέχρι και το 2022.
1. Εντός Ιουνίου αναμένεται μια νέα επίσκεψη της Τζέιν Χολ Λουτ στο νησί για επαφές με τις δύο πλευρές. Δεν αναμένεται ότι μέσα από αυτό το ταξίδι θα καταφέρει να επαναφέρει τα μέρη σε μια νέα πενταμερή, λαμβανομένης υπόψη της τουρκικής θέσης/απαιτήσεις για εκ των προτέρων αποδοχή των όρων που έθεσε στη Γενεύη. Η επίσκεψη, όποτε αυτή πραγματοποιηθεί θα αφορά περισσότερο την καταγραφή θέσεων/προθέσεων ενόψει της έκθεσης του ΓΓ ΟΗΕ προς το Συμβούλιο Ασφαλείας.
2. Ο Ιούλιος πέραν από τα επετειακά (πραξικόπημα/εισβολή) είναι και η περίοδος κατά την οποία στη Νέα Υόρκη θα ασχολούνται με τα ψηφίσματα για τις Καλές Υπηρεσίες στο Κυπριακό και την ανανέωση της θητείας της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών. Πριν από την υιοθέτηση αυτών των ψηφισμάτων, οι εμπλεκόμενοι και έχοντες πύρα στη διαδικασία του Κυπριακού δεν προβλέπουν πρόσκληση από το ΓΓ ΟΗΕ. Ακολουθεί ο Αύγουστος, που για πολλούς λόγους δεν θεωρείται προσφερόμενος μήνας για συνομιλίες.
3. Μια πιθανή περίοδος να υπάρξουν εξελίξεις θεωρείται ο Σεπτέμβρης. Κάτι ωστόσο που θα εξαρτηθεί από την απόφαση του διεθνούς οργανισμού για την επόμενη Γενική Συνέλευση, δηλαδή εάν θα είναι με φυσική παρουσία ή όχι. Φαίνεται, παρά τις αρχικές εκτιμήσεις, ότι θα επιλεγεί η φετινή ΓΣ ΟΗΕ να πραγματοποιηθεί με φυσική παρουσία ηγετών, αλλά με πολύ ολιγομελείς αντιπροσωπείες σύμφωνα με το υγειονομικό πρωτόκολλο. Υπό αυτά τα δεδομένα δεν αποκλείεται να γίνει κίνηση από πλευράς ΓΓ ΟΗΕ για μια συνάντηση των δύο ηγετών. Ο ΠτΔ από τη Γενεύη δήλωσε έτοιμος για συνάντηση με τον Τ/κ ηγέτη στη Νέα Υόρκη. Δεν αποκλείεται, εάν όλα εξελιχθούν όπως προαναφέραμε, οι δύο να βρεθούν στη Νέα Υόρκη οπόταν προσφέρεται η ευκαιρία για μια κοινή συνάντηση των δύο.
4. Εάν τα πράγματα κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση τότε η πιθανότητα σύγκλησης μιας άτυπης πενταμερούς θα πρέπει να αναμένεται μέσα στο φθινόπωρο. Περίοδο κατά την οποία και πάλι αναμένονται εξελίξεις στο κεφάλαιο ευρωτουρκικά. Αλλά ακόμα και αν τα δύο κινηθούν παράλληλα και υπάρξει ικανοποιητική πρόοδος που δεν θα ανατρέψει τη πραγματοποίηση άτυπης πενταμερούς, εκτιμάται υπό τις καλύτερες συνθήκες πως η επανέναρξη διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού δεν μπορεί να αναμένονται πριν τις αρχές του 2022.
5. Η επόμενη χρονιά είναι ιδιαίτερης σημασίας για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και αυτό είναι κάτι που επηρεάζει το Κυπριακό. Το 2022 είναι η χρονιά που ο Ερντογάν θέλει να καθαρίσει όλες του τις πολιτικές και εσωτερικές εκκρεμότητες στην Τουρκία ώστε να οδηγήσει ο ίδιος τη χώρα του στο έτος σταθμό 2023. Αυτό σημαίνει πως από τη νέα χρονιά (έστω κι αν αυτό φαίνεται μακριά) η Τουρκία μπαίνει σε προεκλογική περίοδο. Και μέσα σε τέτοια δεδομένα κάθε άλλο παρά μπορεί να αναμένονται θετικές εξελίξεις στο Κυπριακό.
Αυτή είναι μια πορεία κάθε άλλο παρά αισιόδοξη για την πορεία του Κυπριακού, αλλά τα δεδομένα όπως έχουν διαμορφωθεί μετά και τη Γενεύη δεν αφήνουν πολλές ελπίδες για κάτι θεαματικό, εκτός εάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πειστεί διαφορετικά και αφήσει τη διαδικασία να τρέξει.
Πηγή:
