Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Συχνά προβληματίζομαι για το είδος των συμβουλών που δεχεται ο Πρωθυπουργός για τα κυβερνητικά σχήματα που φτιάχνει και για την πολιτική που συνακόλουθα διατυπώνει και εφαρμόζει. Η ιδέα του επιτελικού κράτους εχει κάποια θετικά στοιχεία αλλα και κάποια άλλα που δεν συμβαδίζουν με μια κοινοβουλευτική δημοκρατία. Τα πολυπρόσωπα κυβερνητικά σχήματα αναπαράγουν όλες τις αδυναμίες και δυσλειτουργίες της παραδοσιακής ελληνικής δημόσιας ζωής με αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων και πολλες συνυπογραφές.
Το κυριότερο ομως πρόβλημα ειναι ο συγκεντρωτισμός των αποφάσεων σε ένα μικρό επιτελειο πολιτικών παραγόντων. Αντί μιάς γενικής διατύπωσης κυβερνητικών κατευθύνσεων εντός ενος σαφούς ιδεολογικού πλαισίου (λχ αποφυγή ανάμιξης του δημόσιου τομέα στο κάθε τι και αποστροφή απο νέες κρατικές δαπάνες) οι κυβερνητικές επιλογές καταλήγουν να αντανακλούν τις κοσμοθεωρίες των πολιτικών επιτελών (ενίοτε και αντιφατικές) και να αναλαμβάνονται όλες στο όνομα του Πρωθυπουργού. Οι ευθυνες ετσι επινεντρώνονται σε ένα άτομο ενώ τα υπόλοιπα κυβερνητικά στελέχη χάνονται στην ανωνυμία η σε μιά αχανή ολότητα – με λίγες εξαιρέσεις που οφείλονται κατά βάση σε προσωπικές ιδιοσυγκρασίες.
Η τακτική αυτή έχει την ιδιαιτερότητα να πιστώνει στον επικεφαλής της κυβέρνησης όλα τα θετικά εποτεύγματα. Και να δινει μια εικόνα ενότητας δίχως έκδηλες πολιτικές παραφωνίες. Βάζει όμως στο σκοτάδι τα περισσότερα κυβερνητικά στελέχη και ρίχνει σχεδόν όλες τις ευθύνες, για ο,τιδήποτε πάει στραβά, στον Πρωθυπουργό. Το λεγόμενο επιτελικό κράτος λοιπόν εχει την ιδιαιτερότητα να εξαφανίζει σε μαγάλο βαθμό τις προωπικότητες των Υπουργών – έχετε ακούσει τίποτα για τυχόν ιδεολογικές διαφοροποιήσεις κάποιων από αυτούς; – αποστειρώνει τις όπποες πολιτικές τους ιδιαιτερότητες και φέρνει σε όλα τα ζητήματα τον Πρωθυπουργό σε κεντρικό πολιτικό ρόλο. Μέ αποτέλεσμα, αν κάπου αυτός πολιτικά λαχανιάσει, να πρέπει να τρέχει στα πίτς ολόκληρη η κυβέρνηση.
Είχα κάποτε εξηγήσει πως ειναι απαραίτητο ο ΠΘ να “τρέχει” γρηγορότερα από τους υπουργούς. Γιατί διαφορετικά, αν τύχαινε τα βαγόνια να πηγαίνουν ταχύτερα απο τη μηχανή, υπήρχε κίνδυνος εκτροχιασμού. Οταν ομως φαίνεται να κινείται γρήγορα μόνο ο Πρόεδρος της κυβέρνησης, και οι άλλοι να μην ακούγονται καθόλου, μοιαζει με έφοδο τάγματος όπου μόνο ο επικεφαλής τρέχει, και πίσω του κανείς. Αυτά εχουν αποτέλεσμα να μην αναδεικνύονται νέα στελέχη και να φαίνεται πως το κυβερνητικό σχήμα δεν έχει “πάγκο”. Σε περιπτώσεις πολιτικών κρίσεων ετσι η αντικατάσταση στελεχών με δοκιμασμένους ανθρώπους γίνεται δύσκολη έως αδύνατη. Οταν οι νεοεισερχόμενοι είναι άγνωστοι, δίχως τις όποιες πολιτικές περγαμηνές, η κοινωνία αδιαφορεί και δεν κινητοποιείται σε καινούργιες προσπάθειες.
Μιά κυβέρνηση που εχει στα χέρια της τις τύχες της χώρας οφείλει να έχει στελεχιακό βάθος και αναγνωρισιμότητα. Ο ΠΘ πρεπει να προίσταται ομάδας στελεχών που έχουν ξεχωριστές πολιτικές προσωπικότητες και σηματοδοτούν ευδιάκριτες πολιτικές επιλογές. Κι όχι να περιμένει να τα δημιουργήσει τώρα απο την αρχή. Πρέπει να έχουν ταυτότητα και ιδεολογικό στίγμα τα στελεχη της κυβέρνησής του.
