Του Ηλία Καραβόλια
«Και κάπως έτσι η σκέψη και η γλώσσα σου, έγιναν τα μάτια και τα αυτιά σου, και μόνο…»
( ΗΚ )
Τα γεγονότα -γενοκτονία στη Γάζα, συνέχιση πολέμου σε Ουκρανία, παράνοια με δασμούς και μέτρα Τραμπ, κατάρρευση κοινωνικού κράτους στην Ευρώπη λόγω σχεδιασμού στρατιωτικών δαπανών, απίστευτη έκρηξη εγκληματικότητας και παρανομίας – μας οδηγούν να θυμηθούμε την αρχαιοελληνική ρήση : αν η καρδιά μπορούσε να σκεφτεί, θα σταματούσε.
Όπως έγινε δύσκολο να αποτοξινωθείς από το smartphone και τις τραγικές ειδήσεις στην οθόνη του, το ίδιο δύσκολο έγινε να απομακρύνεις την τοξικότητα και τους τοξικούς γύρω σου.
Με έναν ανεξήγητο ( αλλά αρκετά συστημικό και βιοπολιτικό τρόπο )
η κάθε χώρα και η κάθε κοινωνία της είναι πλέον τα social media της και μόνο.
Και κάπως έτσι, η ροή ειδήσεων, αντεγκλήσεων και πεποιθήσεων ξεπερνά την γεωγραφική επικράτεια κάθε έθνους με μια σημειωτική υπέρεπικράτεια ανοριοθέτητης έκτασης.
Αυτό που νιώθει η μεγάλη μάζα σε κάθε χώρα είναι μια κατάσταση «παράδοξης ισορροπίας» : συνεχής αύξηση κατανάλωσης εν μέσω ακρίβειας και επίμονης πολεμικής αναταραχής στα γνωστά μέρη του πλανήτη.
Και σε πολλές κοινωνικές επικρατεί μια «σχετική» κυβερνητική σταθερότητα ενώ φουντώνουν δημοσκοπικά τα άκρα του πολιτικού φάσματος.
Φυσικά, παρατηρείται το φαινόμενο της «επιδεικτικής ηγεμονίας» που λανσάρει ο Τραμπ, μέχρι στιγμής χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα στους στόχους και στους σκοπούς του.
Ξαναλέω όμως : κάθε χώρα «είναι» πλέον τα social media της και μόνο. Χάθηκε η πάλι αίγλη της θεσμικής κυκλοφορίας των πολιτικών αποφάσεων και ανταγωνισμών.
Και μοιάζει σαν να εξαντλείται κάθε γεγονός αντιπαραθέσεων μεταξύ χωρών ( ή εντός αυτών) σε επικοινωνιακά σκηνικά αλληλόδρασης που μόνα τους «ξεφουσκώνουν»( μέχρι το επόμενο «γεγονός»)
Η ζωή έγινε σειρά από «σημεία» σε μια κινηματογραφικής ταχύτητας αλυσίδα στιγμιότυπων και απαθανατίσεων. Και ακολουθεί την σημειωτική παραγωγή που αντικαθιστά την σειριακή παραγωγή και την βιομηχανική – εργοστασιακή εργασία.
Ο ψηφιακός βίος δικαιώνει πολλούς λογοτέχνες που είδαν το οντολογικό ερώτημα στην παύση, εν μέσω της ορατής για αυτο στην παύση, εν μέσω της ορατής για αυτούς ραγδαίας ταχύτητας των πάντων ( ο Φερνάντο Πεσσόα έλεγε « η ζωή είναι ο δισταγμός μεταξύ ενός θαυμαστικού και ενός ερωτηματικού. Στην αμφιβολία, υπάρχει και η τελεία»)
Ο καπιταλισμός των αλγορίθμων φροντίζει ώστε η σκέψη σου να μην πηγαίνει πρώτα στο εφικτό, στο γήινο, στο χειροπιαστό.
Το θεαματικό ψηφιακό, το παγκόσμιο χωρίς όρια ψηφιακό σύμπαν, θρέφουν την φαντασία και το όνειρο. Μόνο που αυτά τα δυο μαζί δεν είναι το «όραμα» στη ζωή.
Αν καταφέρει το υποκείμενο της οθόνης να μην αγκυλώσει το μυαλό του, να μην το εγκλωβίσει σε έννοιες που ομογενοποιούν και ταυτόχρονα εξατομικεύουν, τότε η αναπαράσταση της ψευδαίσθησης γίνεται ορατή.
Η δομή και η ισχύ των θεσμών καθοδηγούν το σύστημα να βάζει μέσα στο κεφάλι του καθενός συγκεκριμένες λέξεις : όχι με νοήματα υψηλά και βαριά ( δίκαιο, θυσία, αλληλεγγύη )
Ο καπιταλισμός αυτής της παρανοϊκής αλγοριθμικής υποκατάστασης χρόνου, χώρου και νου, αποκλείει πολλούς από τον να γίνουν αυτόνομοι και κυρίαρχοι. Από το να ελέγχουν ότι ακούνε ή ότι σερβίρει το σύστημα με τις δομικές του ριζωμένες βάσεις.
Ενώ μας δείχνουν τον μονόδρομο της ατομικής ευθύνης, μας ξεγελούν με το δήθεν δημόσιο συμφέρον.
Τα γεγονότα ( τεχνητά και καλοστημένα) παράγουν παθητικοποίηση και αδράνεια.
Καθόλου την κριτική σκέψη και τον στοχασμό για την μεγάλη εικόνα. Και σε κάνουν νιώθεις υπεύθυνος για το ανερμήνευτο των νοημάτων γύρω σου.
Μαθαίνεις τελικά μόνο να «θέλεις». Και ξεχνάς να «νιώθεις. Οπότε και σκρολάρεις αμέσως να φύγουν από την οθόνη τα νεκρά παιδιά στη Γάζα ή το Κίεβο προτιμώντας να δεις ποια ανάρτηση έκανε ο αντίζηλος συνάδελφος του μικρόκοσμου σου (που φαίνεται τόσο μεγάλος στο Facebook ) Ή έστω να δεις τι σήκωσε ο κάθε ασήμαντος influencer των ημερών….
