Του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη*
Θα μπορούσε η εμπειρία ενός ανώτερου αξιωματικού (συνταγματάρχη, σμήναρχου) να εμπλουτίσει τις σκέψεις ενός μάνατζερ επιχειρήσεων; Σε λίγα μόλις χρόνια, ο στρατός έχει γίνει μια σημαντική πηγή μάθησης για τους μάνατζερ επιχειρήσεων, πρώτα στις ΗΠΑ και σήμερα στην Ευρώπη.
Οι λόγοι ύπαρξης ενός στρατού και αυτοί μιας επιχείρησης δεν έχουν, a priori, τίποτα κοινό. Ο πρώτος στοχεύει στην προστασία και την αποτροπή έναρξης ένοπλων συγκρούσεων. Η δεύτερη επιδιώκει να επιτύχει τους στόχους του κέρδους διανέμοντας αγαθά ή υπηρεσίες στην αγορά της. Τί θα μπορούσε να διδάξει ο στρατός σε αυτούς τους ιθύνοντες του πολιτικού κόσμου; Τί θα μπορούσε να μεταφέρει ένας αρχηγός ομάδας στο διευθυντή μιας επιχειρηματικής μονάδας;
Πολλές έρευνες έχουν δείξει, στην πραγματικότητα, ότι ο στρατός είναι ένα βήμα μπροστά στον τρόπο σύλληψης του περιβάλλοντος, στην προετοιμασία των ομάδων για να αντιμετωπίσουν τις απειλές του και στην αναγνώριση της ηγεσίας ως αποφασιστικό παράγοντα.
Βασικές διοικητικές ιδιότητες ενός στρατιωτικού
Ένας στρατιωτικός μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης στους μάνατζερ των επιχειρήσεων επειδή έχει τις ακόλουθες ποιοτικές ιδιότητες.
– Αυστηρότητα και ακρίβεια
– Προσαρμοστικότητα και περιέργεια : οι στρατιωτικοί προσαρμόζονται εύκολα στις νέες συνθήκες εργασίας και ξέρουν πώς να αντιμετωπίζουν απρόβλεπτες καταστάσεις.
– Συνεχής κατάρτιση : ο στρατιωτικός επωφελείται από συνεχή εκπαίδευση, συχνά πολύ στοχευμένη και ανταποκρινόμενη στις ανάγκες του.
– Γνώση εκχώρησης εξουσίας : αυτό είναι ένα ουσιαστικό προσόν τόσο για ένα στρατιωτικό όσο και για ένα μάνατζερ. Ο στρατιωτικός ξέρει πώς να εμπιστεύεται τα στρατεύματά του και δεν τους αντιμετωπίζει σαν αριθμούς. Δεν παρεμβαίνει μεταξύ της εντολής και της εκτέλεσης.
– Ειλικρίνεια : στο στρατό μαθαίνεις να λες αυτό που σκέφτεσαι, αρκεί να το κάνεις σωστά. Υπάρχει μια κουλτούρα απολογισμού που επιτρέπει να γίνεται απολογισμός των σφαλμάτων και των επιτυχιών μιας δραστηριότητας. Αυτό επιτρέπει σε όλους να εκφραστούν και κυρίως να αποφύγουν την επανάληψη των ίδιων λαθών.
– Συλλογικότητα : ένας στρατιωτικός έχει συνηθίσει να εργάζεται σε μια ομάδα: σε μια κατάσταση πολέμου, είναι υποχρεωμένος να συνεργαστεί με άλλους, διαφορετικά ρισκάρει τη ζωή του. Ως αποτέλεσμα, όταν μεταφέρεται αυτή η ιδιότητα στην επιχείρηση, ο στρατιωτικός θα μπορεί να ηγείται μιας ομάδας και να οργανώνει ομαδική εργασία.
Ενδιαφέροντες παραλληλισμοί
Μεταξύ στρατού και επιχειρήσεων μπορούν να υπάρξουν οι ακόλουθοι παραλληλισμοί.
Πεδίο μάχης σε άγνωστο έδαφος
Οι στρατοί βλέπουν το πεδίο μάχης ως ένα ασταθές και απρόβλεπτο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από περίπλοκες και διφορούμενες καταστάσεις. Αυτή η προσέγγιση βρίσκει απήχηση στον επιχειρηματικό κόσμο, όπου οι επιχειρήσεις πρέπει επίσης να περιηγηθούν σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Δυναμική κινήτρων και leadership
Οι στρατοί έχουν δώσει από καιρό μεγάλη προσοχή στην ανάπτυξη ηγεσίας και στα κίνητρα των στρατευμάτων. Εφαρμόζοντας τους ισχυρούς μοχλούς του εγγενούς κινήτρου, όπως η αυτονομία που επιτρέπει την πρωτοβουλία, τη συνεχή μάθηση και τη μόνιμη ενίσχυση των ατομικών δεξιοτήτων, καθώς και τον προσδιορισμό ενός ξεκάθαρου νοήματος και ενός λόγου που πρέπει να είναι διακριτά για κάθε στρατιωτική μονάδα και καλλιεργώντας ένα σταθερό πνεύμα πάνω σε κοινές αξίες, οι στρατοί πετυχαίνουν να ενσταλάζουν βαθιά δέσμευση στα μέλη τους. Αυτή η προσέγγιση έχει μεγάλη απήχηση στον επιχειρηματικό κόσμο, όπου η συνοχή της ομάδας, τα εγγενή κίνητρα και η δέσμευση παίζουν ζωτικό ρόλο στην αναζήτηση της επιτυχίας και των επιδόσεων. Ένα άλλο βασικό στοιχείο των μεθόδων του στρατού είναι η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ υφισταμένων και ηγετών. Αυτή η αξιόπιστη ηγεσία επιτρέπει στις ομάδες να ενεργούν με αυτονομία ενώ επιδιώκουν ένα κοινό όραμα.
Κουλτούρα του debriefing για βελτιωμένη ευκινησία
Σε ένα περιβάλλον VUCA-Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity – ο στρατός έχει αναπτύξει τον απολογισμό για να αναλύει γρήγορα καταστάσεις, να μαθαίνει από τα λάθη του και να εφαρμόζει νέες στρατηγικές (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, στρατιωτικό μάνατζμεντ για τις επιχειρήσεις, Τα Νέα, υπό δημοσίευση). Αυτή η προσέγγιση μάθησης που βασίζεται στην εμπειρία μπορεί να προσαρμοστεί στον επιχειρηματικό κόσμο για να βελτιώσει την αντίδραση και τη λήψη αποφάσεων (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, η Απόφαση, γνωστικά αντικείμενα και παράγοντες, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2021). Ενθαρρύνοντας το συλλογικό προβληματισμό μετά από κάθε πρότζεκτ ή δραστηριότητα, οι επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν αυτή τη μεθοδολογία για να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους πιο γρήγορα και με πιο ενημερωμένο τρόπο, προωθώντας έτσι τη λήψη αποφάσεων με ενημέρωση και ευέλικτες τακτικές ως απάντηση σε απρόβλεπτες προκλήσεις.
Κοινό όραμα και διεργασίες για διαρκή συνοχή
Οι στρατοί διατηρούν ένα σαφές όραμα του σκοπού τους, που ενισχύεται από τακτικά τελετουργικά, όπως εορτασμούς ιστορικών γεγονότων, εορτασμούς εθνικών ημερών ή τελετές απονομής μεταλλίων. Ομοίως, οι επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν από ένα κοινό όραμα και να δημιουργήσουν τελετουργικές δραστηριότητες για την προώθηση της συλλογικότητας. Αυτή η διαδικασία εδραιώνει και την εταιρική κουλτούρα.
Συμπερασματικά, θα ήταν η στρατιωτική στρατηγική η νέα αναφορά για τη στρατηγική των επιχειρήσεων; Το πλέγμα που χωρίζει τον πολιτικό από το στρατιωτικό χώρο, το στρατό από την επιχείρηση, θα ήταν διάτρητο από τη στρατιωτική ορολογία, όπως κλειδιά, εργαλεία και έννοιες της στρατηγικής;
Ενώ είναι δύσκολο να αρνηθούμε ορισμένες ομοιότητες μεταξύ του στρατού και της επιχείρησης, του στρατιωτικού και οικονομικού πλαισίου, είναι ο στρατιωτικός και ο «εμπορικός» πόλεμος ταυτόσημα κοινωνικά φαινόμενα;
Η σημερινή παγκόσμια συγκυρία και η αβεβαιότητα των γεγονότων βοηθά στην προσέγγιση των δύο πλαισίων.
*Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Πολυτεχνείο Κρήτης
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Πηγή: ot.gr
 να εμπλουτίσει τις σκέψεις ενός μάνατζερ επιχειρήσεων;){kind=link}