Του Χρίστου Χ. Λιάπη*
«Ήταν ένας καλός άνθρωπος….»
Τον θανόντα, εκπεσόντα του θρόνου του, Κωνσταντίνο #Κωνσταντίνος τον είχα συναντήσει μια φορά, το 2011, προτού η φυσική του υγεία αρχίσει να εκπίπτει έκδηλα, σε μια επετειακή εκδήλωση του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος, όπου εκείνος τιμόταν για τη χρυσή Ολυμπιακή Διάκριση που είχε φέρει, το 1960, στη χώρα μας και εγώ είχα προσκληθεί μαζί με όσους είχαμε πρόσφατα καταφέρει να πάρουμε τα διπλώματα ιστιοπλοΐας, μολονότι στο συγκεκριμένο πεδίο ουδέποτε οι ικανότητές μου αλλά και, εν τέλει, το ενδιαφέρον μου ξεπέρασαν το όριο του μετρίου.
Στις σύντομες χειραψίες αβροφροσύνης που αντηλλάγησαν μεταξύ του τιμωμένου προσώπου και όλων τον τραπεζιών, τού ανέφερα ένα, μεταγενέστερο της ταραγμένης δεκαετίας του 60, περιστατικό ανθρώπινης αλληλεγγύης προς την εγκυμονούσα μητέρα μου και την οικογένειά μας, το οποίο αφορούσε σε έναν παλιό υπασπιστή του, τον Λάμπρο Πρωτοπαπά ο οποίος είχε πρωτοστατήσει, ως Αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας στην προσπάθεια ανατροπής της Χούντας τον Δεκέμβριο του 1967.
«Ήτανε ένας καλός άνθρωπος….». Ήταν το ολιγόλογο σχόλιό του πρώην άνακτος. Ήταν τα ίδια σχεδόν λόγια που είχε χρησιμοποιήσει σε παλαιότερη συνέντευξή του για τον Πρωθυπουργό με τον οποίο είχε διαφωνήσει, τον Ιούλιο του 1965, τον «Γέροντα της Δημοκρατίας», Γεώργιο Παπανδρέου: «Ήταν ένας πολύ καλός άνθρωπος»….
Τρία χρόνια αργότερα,τον Μάρτιο του 2014, πολύ πριν τον σημερινό πόλεμο στην Ουκρανία, όταν Ουκρανοί αεροπόροι είχανε έρθει αντιμέτωποι με Ρώσους στρατιώτες και λίγο έλειψε να έχουμε θύματα και γενικότερη πολεμική ανάφλεξη, έξω από Στρατιωτικό Αεροδρόμιο της Κριμαίας, ξαναθυμήθηκα τον Αεροπόρο Πρωτόπαπα, με αφορμή αυτό το, πρώιμα, ενδεικτικό μιας μακροχρόνιας κλιμάκωσης της πολεμικής έντασης στην περιοχή, περιστατικό. Ένα περιστατικό το οποίο, ως κομμάτι της γενικότερης εκρηκτικής εικόνας που είχε αρχίσει από τότε να διαμορφώνεται και με την επακόλουθη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία του Πούτιν, φαινόταν, ήδη από την άνοιξη του 2014, να πυροδοτεί αλλεπάλληλα σύγκρυα στη διπλωματική ραχοκοκαλιά της Ευρώπης, καθώς ήταν έκδηλα τα σημάδια που απειλούσαν να φέρουν τον πόλεμο, όχι πια στη γειτονιά, ούτε στο κατώφλι, αλλά κυριολεκτικά μέσα στο σπίτι της Γηραιάς Ηπείρου και με παγκόσμιες, μάλιστα, διαστάσεις, όπως ακριβώς συνέβη 8 χρόνια μετά, τον Φεβρουάριο του 2022 με την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία.
Η αναμέτρηση, λοιπόν, αυτή αεροπόρων και πεζοπόρων στρατιωτικών τμημάτων, στην Κριμαία του 2014, είχε ανασύρει στη μνήμη μου, τηρουμένων των αναλογιών της νεότερης ελληνικής πολιτικοστρατιωτικής και αεροπορικής ιστορίας, αφηγήσεις και καταγραφές από την υπεράσπιση του στρατιωτικού Αεροδρομίου της Τανάγρας, τον Δεκέμβριο του 67, από τον τότε Διοικητή του Σμήναρχο Λάμπρο Πρωτοπαπά και μετέπειτα Αντιπτέραρχο και Αρχηγό ΑΤΑ, και τους άνδρες του, ενάντια στη Χούντα των Συνταγματαρχών, σε δύσκολους, τότε, «κινηματικούς» και «αντι-κινηματικούς» καιρούς για τη χώρα και τη Δημοκρατία μας. Ο τέως, μάλιστα, Βασιλέας, είχε αναφέρει πως ο σχεδιασμός της κατάληψης του αεροδρομίου της Τανάγρας από στρατιωτικές δυνάμεις της Χούντας, σε περίπτωση που οι σε αυτό εδρεύουσες αεροπορικές δυνάμεις συμμετείχαν σε προσπάθεια ανατροπής της Δικτατορίας, είχε πέσει στην αντίληψή του όταν σε επιθεώρηση του σε στρατιωτική μονάδα του Διονύσου είχε παρατηρήσει αμμοδόχο με σχετικά ίχνη ασκήσεως η οποία κατονομάστηκε «Κατάληψη αεροδρομίου Τανάγρας».
Όσοι, λοιπόν, διασταυρώνουν τη σκέψη και τα ενδιαφέροντά τους με τα ψιλά -αλλά, συχνά, πλούσια σε υψηλά νοήματα- γράμματα της σύγχρονης ιστοριογραφικής ανασκόπησης του πολιτικού βίου της χώρας μας, αναφέρονται στον Αντιπτέραρχο Λ. Πρωτοπαπά, κυρίως με αφορμή τα αεροπλάνα που σήκωσε υπερασπιζόμενος τον όρκο του Έλληνα Αξιωματικού και μένοντας πιστός στη νομιμότητα. Μαζί τους, θα τον θυμάμαι και εγώ, όπως μου μεταφέρθηκε από τις διηγήσεις του πατέρα μου και άλλων συναδέλφων του, ως παράδειγμα ακεραιότητας και ως εξέχουσα καταφυγή της μνήμης, σε καιρούς που οι διεσταλμένες έννοιες της «νομιμότητας», της «ηθικής», του «εκσυγχρονισμού», της φενακισμένης αλληλεγγύης των φαλκιδευμένων ΜΚΟ αλλά ακόμη και του ίδιου του, απροκάλυπτα αναβιωμένου, φασισμού, πλήγωσαν και πληγώνουν τη δημόσια ζωή της πατρίδας μας και της Ευρώπης. Θα τον θυμάμαι για έναν ακόμη λόγο. Θα τον θυμάμαι για ένα ελικόπτερο που σήκωσε, ως Αρχηγός ΑΤΑ, πριν από 44 χρόνια, όσα και τα χρόνια μου, για την αεροδιακομιδή μίας εγκύου, συζύγου ενός εκ των επιτελών του και του προώρου γιού της, υπερασπιζόμενος τις αξίες της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης, ενάντια στη μοίρα της απώλειας και του θανάτου.
Λίγα χρόνια μετά, όταν ο Αντιπτέραρχος Πρωτοπαπάς αποστρατεύθηκε χωρίς να καταφέρει να φτάσει στην κορυφή της Αεροπορικής Ιεραρχίας, ο πατέρας μου, μού διηγούνταν πως είχε συγκεντρώσει τους επιτελείς και τους υφισταμένους του αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, λέγοντάς τους: «Ο άνθρωπος πρέπει να είναι εξοικειωμένος με τον θάνατο. Τόσο τον φυσικό, όσο και τον επαγγελματικό. Σας ευχαριστώ και σας αποχαιρετώ». Όπως διαπίστωσα αργότερα, διαβάζοντας ιστορικά στοιχεία της δεκαετίας του 60, ήταν τα ίδια λόγια με τα οποία ο προσφάτως θανών, τέως Βασιλεύς Κωνσταντίνος είχε μεταφέρει τον αποχαιρετισμό του πατέρα του, Βασιλέως Παύλου, προς τον ελληνικό λαό, όταν ο τελευταίος έχασε τη μάχη με τον καρκίνο. «Πες τους ότι τους ευχαριστώ και τους αποχαιρετώ…». Όπως είχε δηλώσει, σε ανύποπτο χρόνο, ο εκλιπών πρώην εστεμμένος, για να αντικρούσει τις επικρίσεις που είχε κατά καιρούς δεχθεί για τους χειρισμούς του κατά την περίοδο επιβολής της δικτατορίας και των χρόνων που προηγήθηκαν αυτής: «Όταν έχασα τον πατέρα μου δεν είχα κλείσει τα 24 μου χρόνια. Ήμουν ένας υπολοχαγός που έγινε Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων επειδή πέθανε ο πατέρας μου». Πράγματι, «Ήταν ένας καλός άνθρωπος»…..
*Ιατρός, Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
