Μια φιλοσοφική ανάλυση της ψευδολογίας και της σημασίας της ως εργαλείου εξουσίας.
Του Βασιλείου Γρ. Παπαδάκη*
«Είμαι ψεύτης κι’ όχι κλέφτης», διατυμπάνιζε ο εμπαικτικός της συνισταμένης αριστεράς, 2015-2019. Το ψέμα είναι η απόκρυψη της αλήθειας με σκοπό την παραπλάνηση και εξαπάτηση. Σήμερα στην αντιπολίτευση, δεν έχει απαλλαγεί από το πλέγμα της ψευδολογίας. Εξακολουθεί, εν μέσω πανδημίας-ενδημίας, να διαστρεβλώνει την αλήθεια και τα γεγονότα στην ύστατη προσπάθεια να διασώσει το 18% των εύπιστων και χωρίς πολιτική συνείδηση αδαών ψηφοφόρων. Με ειδίκευση στην εργοληψία, ψευδή ταξική συνείδηση, αγνωσία ξένων γλωσσών, δεν γνώριζε ο ανελλήνιστος ούτε την λαϊκή ρήση: «νέος ψεύτης, γέρος κλέφτης».
Το ψέμα απασχόλησε ιδιαίτερα τους ψυχολόγους. Σύμφωνα με την Aμερικανίδα Charlotte Buhler, (1893-1974), τα ψέματα διακρίνονται: Εγωιστικά: Αποβλέπουν σε ατομικά οφέλη. Παθολογικά: Συνειδητή αλλοίωση της αλήθειας, παθολογική τάση ψεύδους (μυθομανία). Η ανώφελη μυθομανία είναι η πιο αθώα μορφή ψεύδους ως προς τις συνέπειες. Υπάρχει και η διαστροφική, η κακοήθης μορφή, η οποία είναι το «όπλο δόλου» των αδυνάτων, ζηλότυπων, συμπλεγματικών, των δραστών ανωνύμων καταγγελιών και ψευδών κατηγοριών. Το ψέμα χαρακτηρίζει ανθρώπους δειλούς και δουλοπρεπείς. «Η νοσηρή τάση να νοθεύεται η αλήθεια οφείλεται στην ιδιοσυγκρασία του μυθομανούς», Karl Buhler (1879-1963), Γερμανός ψυχολόγος.
Ο Πλάτων (427-347 π.Χ.) υποστήριξε ότι σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται «ψεύδος τε ξυγχωρήσαι και αληθές αφανίσαι».
Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), Μεταφ., Ε1027 β25, αναφέρει: «Η αλήθεια είναι κρίση, σκέψη μέσα στον ανθρώπινο νου. Δεν είναι εξωτερική πραγματικότητα αλλά εν διανοία». Διατύπωσε το σόφισμα: «Το ον δεν υπάρχει και το μη ον υπάρχει είναι εσφαλμένος ισχυρισμός, αντίθετα το ον υπάρχει και το μη ον δεν υπάρχει είναι αληθής ισχυρισμός». H αλήθεια είναι μία απόλυτη έννοια. Κάτι που είναι αληθές είναι πάντα αληθές.
Υπάρχουν δύο φιλοσοφικοί τύποι που απαντούν στο ερώτημα, τι είναι αλήθεια.
Ρεαλιστικός: «Συμφωνία νόησης με το αντικείμενο». Θωμάς Ακινάτης (1225-1274) Ιταλός μοναχός-φιλόσοφος.
Επιστημονικός: «Συμφωνία γνώσης με το αντικείμενο». Εμμανουέλ Καντ (1724-1804) Γερμανός φιλόσοφος,
Η αναγνώριση της απόλυτης αλήθειας (νοείν προς το είναι) έχει απασχολήσει φιλοσόφους και διανοητές. Αποτελεί το μοναδικό κριτήριο του σκεπτόμενου ανθρώπου για τα φυσικά φαινόμενα, τις πράξεις και τα έργα του πολιτισμού.
Επίλογος
«Μικρός στο δέμα, μέγας στον εμπαιγμό».
*Επίτιμο και τιμηθέν μέλος Ενώσεως Ευρωπαίων Δημοσιογράφων
