O Τουρκοκύπριος πρώην διαπραγματευτής καταγράφει την κατάσταση πραγμάτων όπως και την αυξανόμενη προσπάθεια ελέγχου και επιρροή της τουρκικής κυβέρνησης στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Ο Οζντίλ Ναμί αναφέρεται στο άνοιγμα μέρους της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου και στις προθέσεις που κρύβονται πίσω από τις ενέργειες αυτές του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
Χαρακτηρίζει την απόφαση για τα Βαρώσια ως κίνηση επίδειξης ισχύος και δύναμης της Τουρκίας έναντι των Ελληνοκυπρίων και της διεθνούς κοινότητας. Ο Τουρκοκύπριος πολιτικός θεωρεί πως οι νέοι σχεδιασμοί εντάσσονται στο πλαίσιο των ενεργειών του Ερντογάν προς ικανοποίηση του εθνικιστικού ακροατηρίου του στην Τουρκία, με σκοπό την επανεκλογή του στις τουρκικές εκλογές του 2023. Τοποθετείται ξεκάθαρα για το θέμα δηλώνοντας ότι τα Βαρώσια μπορούν να αποτελέσουν τη γέφυρα για ειρήνη και όχι ένα νέο σημείο σύγκρουσης. Την ίδια ώρα όμως, επισημαίνει ότι η πόλη θα πρέπει να αποτελέσει μέρος της συνολικής λύσης στο πλαίσιο των εδαφικών αναπροσαρμογών που θα γίνουν, καθώς το εδαφικό αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της λύσης του Κυπριακού.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ετοιμάζει διεθνή διάσκεψη για τα Βαρώσια ο Ερντογάν
Ο κ. Ναμί τοποθετείται υπέρ της αλλαγής της διαπραγματευτικής διαδικασίας με εκατέρωθεν υποχωρήσεις αλλά με χρονοδιάγραμμα. Επιχειρηματολογεί ότι μόνο ένας τέτοιος νέος σχεδιασμός διαπραγμάτευσης θα δώσει κίνητρα στα μέρη να ανοίξουν τα χαρτιά τους, γνωρίζοντας ότι η διαδικασία θα ολοκληρωθεί και ότι και οι δύο πλευρές θα ψηφίσουν υπέρ της αλλαγής.
– Πόσο δύσκολο έχει γίνει το Κυπριακό μετά την τελευταία επίσκεψη Ερντογάν και τις ανακοινώσεις για την Αμμόχωστο;
– Στην πραγματικότητα, η προσδοκία ότι ο κ. Ερντογάν θα ανακοινώσει κάτι σημαντικό κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του που να θεωρηθεί ως αλλαγή των όρων του παιχνιδιού, δεν πραγματοποιήθηκε. Η μόνη νέα απόφαση που ανακοινώθηκε ήταν η κατάργηση του καθεστώτος της στρατιωτικής ζώνης του 3,5% της περιοχής της περίκλειστης πόλης των Βαρωσίων. Αυτό δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί και αφορούσαν στο άνοιγμα ολόκληρης της περίκλειστης πόλης. Η επιστροφή του 3,5% της περιοχής των Βαρωσίων στο πολιτικό καθεστώς δεν καθιστά το Κυπριακό πιο δύσκολο να επιλυθεί. Η ενέργεια προσθέτει απλώς αξιοπιστία στον ισχυρισμό της τουρκικής πλευράς ότι εάν δεν βρούμε αμοιβαία αποδεκτό δρόμο προς μια συνολική διευθέτηση, υπάρχουν πράγματα που η τουρκική πλευρά μπορεί να κάνει από μόνη της για να τερματίσει το υπάρχον status quo στο νησί. Ως εκ τούτου, μπορεί να θεωρηθεί ως κίνηση αφύπνισης για όλους εκείνους που πιστεύουν ότι το Κυπριακό μπορεί να συνεχιστεί όπως γινόταν στο παρελθόν. Εάν, ωστόσο, αυτό το μήνυμα αγνοηθεί από την ελληνοκυπριακή ηγεσία, τότε τα πράγματα μπορεί να γίνουν ακόμη πιο δύσκολα προς επίλυση καθώς η κατάσταση επί του εδάφους θα αλλάξει τελικά με δραματικό τρόπο.
– Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι στόχοι του Τατάρ και του Ερντογάν σχετικά με τη Βαρώσια; Θα προχωρήσουν στο πλήρες άνοιγμα της πόλης;
– Νομίζω ότι το κύριο μέλημα του κ. Ερντογάν προς το παρόν είναι οι πιθανότητες επανεκλογής του. Φαίνεται ότι πιστεύει ότι η λήψη μέτρων για να ευχαριστήσει τις εθνικιστικές και θρησκευτικά συντηρητικές ομάδες στην Τουρκία θα του φέρει ψήφους και όπως τα περισσότερα άλλα θέματα, αξιολογεί επίσης όλα τα πράγματα που σχετίζονται με την Κύπρο έχοντας αυτό κατά νού. Στο εσωτερικό, το άνοιγμα των Βαρωσίων υπό τουρκική διοίκηση παρουσιάστηκε ως επίδειξη ισχύος εναντίον της διεθνούς κοινότητας και της ελληνοκυπριακής πλευράς, η οποία, από τουρκική σκοπιά, έκανε μεγάλη αδικία στους Τουρκοκύπριους κρατώντας μας υπό απομόνωση παρά τις πραγματικές μας προσπάθειες για την επίτευξη ομοσπονδιακού διακανονισμού στην Κύπρο από το 2004. Τούτου λεχθέντος, είναι σαφές ότι υπάρχουν σημαντικές οικονομικές και νομικές δυσκολίες που πρέπει πρώτα να αντιμετωπιστούν. Η προσδοκία μου είναι ότι αυτή θα είναι μια διαδικασία που θα διαρκέσει για πολλά χρόνια.
– Γιατί δεν υπήρξε καμία αντίδραση από τους Τουρκοκύπριους;
– Στο βορρά το άνοιγμα της περιοχής των Βαρωσίων προωθήθηκε αρχικά από τις δυνάμεις υπέρ του διακανονισμού, αλλά η ιδέα ήταν να γίνει τόσο σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ όσο και με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η παρούσα τουρκοκυπριακή ηγεσία επέλεξε να αγνοήσει τον ΟΗΕ σε αυτό το ζήτημα που προκάλεσε εκτεταμένη διεθνή καταδίκη της τουρκικής πλευράς και επιδείνωση των σχέσεων με τον νότο. Αυτός ο κακός χειρισμός του ζητήματος των Βαρωσίων έχει επικριθεί έντονα από τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης καθώς και διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις. Θέλουμε τα Βαρώσια να είναι μια γέφυρα μεταξύ των δύο πλευρών, όχι ένα σημείο ακόμη μιας σύγκρουσης. Ωστόσο, έχοντας πει όλα αυτά, πρέπει να σημειώσω ότι οι Τουρκοκύπριοι αισθάνονται απογοητευμένοι και προδομένοι από τη διεθνή κοινότητα και από τους Ελληνοκύπριους, καθώς ούτε η ψήφος τους με το «Ναι» το 2004 ούτε η πλήρης υποστήριξη του ‘προέδρου’ Ακιντζί οδήγησαν στη λύση του Κυπριακού ή σε τερματισμό της απομόνωσης. Επικρατεί λοιπόν ένα ισχυρό αίσθημα ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή, παρά να προχωρήσουμε σε μονομερή βήματα για να προκαλέσουμε διαταραχή στο status quo.
– Γιατί τα Ψηφίσματα για την Αμμόχωστο δεν εφαρμόστηκαν ποτέ; 550 και 789 υποδηλώνουν σαφώς την επιστροφή της πόλης στον ΟΗΕ.
– Η τουρκική πλευρά βρίσκεται ήδη υπό σκληρό εμπάργκο. Δεν υπάρχει περίπτωση η τουρκοκυπριακή πλευρά να εφαρμόσει αυτά τα ψηφίσματα χωρίς να πάρει κάτι ως αντάλλαγμα. Επιπλέον, όπως γνωρίζετε καλά, η εδαφική αναπροσαρμογή είναι ένα από τα 6 κύρια κεφάλαια των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εδαφική ανταλλαγή πριν από μια συνολική διευθέτηση. Έτσι, αυτό που πρέπει να γίνει είναι να καταλήξουμε σε συμφωνία με τα Ηνωμένα Έθνη ως προς το τι μπορεί να σημαίνει ο όρος “υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ” με δεδομένη την τρέχουσα κατάσταση.
Όλοι γνωρίζουμε ότι ο ΟΗΕ δεν μπορεί μόνος του να λειτουργεί την πόλη. Ποιος θα παρέχει τις δημοτικές υπηρεσίες, ποιος θα διευθύνει τα νοσοκομεία κ.λπ κ.λπ … σαφώς ο ΟΗΕ δεν μπορεί να τα κάνει όλα αυτά. Ελλείψει εδαφικής αναπροσαρμογής, αυτό σημαίνει απαραίτητα ότι η τουρκική πλευρά θα αναλάβει αυτές τις ευθύνες και ο ΟΗΕ μπορεί στην πράξη να αναλάβει ρόλο παρατηρητή εκεί. Ωστόσο, η ελληνοκυπριακή πλευρά απορρίπτει μια τέτοια προσέγγιση. Έτσι, σαφώς πρέπει να βρεθεί μια μέση λύση ή το όλο θέμα πρέπει να διατηρηθεί στην κατάψυξη μέχρι να επιτευχθεί μια συνολική διευθέτηση. Στο παρελθόν έγιναν πολλές προσπάθειες για να βρεθεί μια win-win λύση στο θέμα των Βαρωσίων, αλλά όλες αυτές οι προσπάθειες απορρίφθηκαν από τη μία ή την άλλη πλευρά. Ελλείψει διαπραγματεύσεων για συνολική επίλυση του Κυπριακού, μπορεί να είναι καλή ιδέα να επανεξετάσουμε αυτές τις ιδέες του παρελθόντος και να δούμε αν μπορεί να βρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση. Δεν θα ήμουν πολύ αισιόδοξος όμως.
– Ο Νίκος Αναστασιάδης δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο αφαίρεσης διαβατηρίων από τον Τατάρ και τους ανθρώπους γύρω του, ως μέτρο αντίδρασης. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτό;
– Νομίζω ότι σε χώρες όπου το κράτος δικαίου τηρείται, τέτοιες ερωτήσεις δεν πρέπει να είναι στη διακριτική ευχέρεια των πολιτικών ηγετών. Ο πολίτης είναι πολίτης και όλοι πρέπει να είναι ίσοι απέναντι στο νόμο.
– Ο Ερντογάν και ο Τατάρ ανακοίνωσαν κι άλλα έργα στη βάση των προσπαθειών για τη δημιουργία «δύο κρατών». Πόσο σας απασχολεί αυτή η κατάσταση και ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το αποτέλεσμα;
– Μέχρι στιγμής τα βήματα που έχουν γίνει δεν ήταν προς την επίτευξη διεθνούς αναγνώρισης για την «ΤΔΒΚ». Αντίθετα, αυτό που βλέπουμε είναι ότι η Τουρκία αναλαμβάνει όλο και περισσότερο τον έλεγχο όλων των υποθέσεων της «ΤΔΒΚ», από την υποδομή μέχρι την εκπαίδευση έως το ποιος εκλέγεται στις ανώτερες πολιτικές θέσεις. Για μένα, που είμαι Τουρκοκύπριος, αυτό φυσικά μου προκαλεί μεγάλη ανησυχία, καθώς δεν έχουμε καμία επιρροή στους πολιτικούς στην Άγκυρα και οι αποφάσεις τους σχετικά με εμάς διαμορφώνονται από τις εσωτερικές πολιτικές τους ανησυχίες και όχι από τα τουρκοκυπριακά συμφέροντα. Αυτή η εξέλιξη θα έχει βαθιές επιπτώσεις στις μελλοντικές προοπτικές των διακοινοτικών συνομιλιών και ακόμη και των έργων. Η ιδέα της επίτευξης μιας ενωμένης Κύπρου παίρνει τη θέση της δημιουργίας σκληρού χερσαίου συνόρου μεταξύ Τουρκίας και νότιας Κύπρου.
– Πώς πιστεύετε ότι μπορούμε να βγούμε από αυτό το αδιέξοδο και να συνεχίσουμε τις συνομιλίες;
– Θα έλεγα ότι από την αποτυχία που είχαμε στο Κραν Μοντάνα πως η διαδικασία των διαπραγματεύσεων είναι λάθος και χρειαζόμαστε ένα νέο σχέδιο. Αυτό που χρειάζεται είναι μια νέα διαπραγματευτική διαδικασία περιορισμένης χρονικής διάρκειας, προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα. Για τη διαδικασία αυτή, η τουρκική πλευρά θα πρέπει να εγκαταλείψει το προηγούμενο αίτημά της για αναγνώριση και να δεχτεί να συνεχίσει από εκεί που είχαν σταματήσει οι διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντάνα. Σε αντάλλαγμα, η ηγεσία των Ελληνοκυπρίων θα πρέπει να αποδεχτεί ότι «αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά» όπως υπογράμμισε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεσμευόμενος σε μια διαδικασία που θα ολοκληρωθεί.
Στο τέλος αυτής της διαδικασίας, οι Ελληνοκύπριοι θα πρέπει να επιλέξουν μεταξύ μιας αμοιβαία συμφωνημένης ομοσπονδίας ή μιας λύσης δύο κρατών, ενώ οι Τουρκοκύπριοι θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η επιλογή τους είναι μεταξύ μιας ομοσπονδίας στην ΕΕ ή να συνεχίσουν να ζουν απομονωμένοι. Μόνο ένας τέτοιος νέος σχεδιασμός διαπραγμάτευσης θα δώσει αρκετά κίνητρα σε όλα τα μέρη να ανοίξουν τα χαρτιά τους, γνωρίζοντας ότι η διαδικασία θα ολοκληρωθεί και ότι και οι δύο πλευρές θα ψηφίσουν υπέρ της αλλαγής και θα πουν «Ναι» σε μια ομοσπονδιακή λύση. Κατά τη γνώμη μου, αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να λυθεί το Κυπριακό. Το ερώτημα είναι πώς θα κάνουμε τους δύο ηγέτες να συμφωνήσουν σε μια νέα διαδικασία προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα. Εδώ χρειαζόμαστε τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας. Εάν διαδραματίσουν εποικοδομητικό και αντικειμενικό ρόλο, αυτό μπορεί να γίνει.
Οι ηγέτες μας έχασαν ευκαιρίες…
– Γιατί πιστεύετε ότι φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Τι πήγε στραβά;
– Πιστεύω ότι για πολλά χρόνια οι ηγέτες μας, ο ένας μετά τον άλλο έχασαν τις ευκαιρίες που τους δόθηκαν για να ενώσουν την Κύπρο. Και το αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι έχασαν την πίστη τους ότι το Κυπριακό πρόβλημα μπορεί ποτέ να λυθεί. Αυτό που συνέβη στο Κραν Μοντάνα ήταν η τελευταία σταγόνα…
Στο σημείο που φτάσαμε το σημαντικό δεν είναι πλέον μια αμοιβαία αποδεκτή λύση, αλλά πώς θα εφαρμοστεί η λύση. Αυτό έχει θέσει τις δύο πλευρές σε πορεία σύγκρουσης. Δυστυχώς βρισκόμαστε σε μια περίοδο κατά την οποία θα πρέπει να αναμένουμε στο εγγύς μέλλον επιδείνωση των σχέσεων και της ατμόσφαιρας στο νησί.
Οι Τ/Κύπριοι βρίσκονται μεταξύ δύο ανεπιθύμητων καταστάσεων
– Οι συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ, που αποτελούν καλή βάση για λύση, γιατί δεν υπογράφηκαν σε συμφωνία; Ο Χριστόφιας το πρότεινε τότε.
– Αρχικά επιτρέψετε μου να σας διορθώσω. Ήταν ο Μπαν κι Μουν που ζήτησε από τον Ταλάτ και τον αείμνηστο Χριστόφια να ανακοινώσουν και να εγκρίνουν δημοσίως τις επιτευχθείσες συγκλίσεις. Ο Ταλάτ δέχτηκε αλλά ο Χριστόφιας όχι, λέγοντας ότι ακόμα δεν είχαμε συμφωνήσει για την ασφάλεια και το εδαφικό, οπότε η απλή ανακοίνωση συμφωνιών κυρίως για το κεφάλαιο της διακυβέρνησης και του διαμοιρασμού τη εξουσίας θα παρουσιαζόταν από σκληροπυρηνικούς στο νότο ως πολλές παραχωρήσεις χωρίς να λάβει τίποτα ως αντάλλαγμα.
Πιστεύω ότι αντί να επιστρέψουμε στην εποχή Ταλάτ-Χριστόφια, θα πρέπει να επικεντρωθούμε σε όσα έχουν επιτευχθεί από τότε. Για παράδειγμα, η συμφωνία της 11ης Φεβρουαρίου 2014 μεταξύ Έρογλου και Αναστασιάδη, καθώς και όλες οι συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν μεταξύ του Ακιντζί και του Αναστασιάδη που μας οδήγησαν στη Διεθνή Διάσκεψη για την Κύπρο, συμπεριλαμβανομένου του πλαισίου των έξι σημείων που παρουσίασε στις 30 Ιουνίου 2017, και το επαναβεβαίωσαν Ακιντζί και Αναστασιάδης στο Βερολίνο τον Νοέμβριο του 2019. Πιστεύω ότι κάθε νέα προσπάθεια πρέπει να σέβεται και να υποστηρίζει όλα όσα έχουν επιτευχθεί μέχρι τώρα. Η διαδικασία δεν μπορεί να ξεκινήσει από το μηδέν.
– Πώς είναι η κατάσταση για τους Τουρκοκύπριους και πόσο ανησυχείτε για αυτήν την κατάσταση στο μέλλον;
– Οι Τουρκοκύπριοι είναι κολλημένοι μεταξύ δύο ανεπιθύμητων καταστάσεων. Από τη μία πλευρά υποστήριξαν την ΔΔΟ αλλά απορρίφθηκε από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία δεν αντιμετωπίζει πραγματικά την «ΤΔΒΚ» ως ‘ανεξάρτητο κυρίαρχο κράτος’. Η πολιτική δύναμη των Τουρκοκυπρίων διαβρώνεται συνεχώς και η ικανότητά μας να αποφασίζουμε για το μέλλον μας εξασθενεί. Φαίνεται ότι όταν αντιμετωπίζουν αυτό το δίλημμα, οι περισσότεροι Τουρκοκύπριοι αισθάνονται αβοήθητοι και οδηγούνται σε παραίτηση.
– Ορισμένοι πιστεύουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει λύση για το Κυπριακό. Ποιες είναι οι σκέψεις σου για αυτό; Ποιο είναι το σχέδιο για την επίτευξη μιας λύσης και γιατί δεν τη βρήκαμε ακόμη;
-Ας μην ξεχνάμε ότι τουλάχιστον δύο ΓΓ του ΟΗΕ έγραψαν στις εκθέσεις τους ότι η λύση ήταν στο τραπέζι και αυτό που έλειπε ήταν η πολιτική βούληση. Έχοντας λοιπόν αυτό κατά νου, το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι πώς δημιουργούμε πολιτική βούληση; Λοιπόν, όπως οτιδήποτε άλλο στη ζωή, αυτό που θέλουμε να κάνουμε εξαρτάται από το είδος των κινήτρων που αντιμετωπίζουμε. Γι ‘αυτό τονίζω την ανάγκη για μια νέα διαδικασία διαπραγμάτευσης που θα οδηγήσει τις πλευρές στο τέλος και όπου οι άνθρωποι και από τις δύο πλευρές του νησιού θα έχουν την επιλογή να αποφασίσουν αν θα αλλάξουν τα πράγματα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η συνέχιση της διαδικασίας όπως στο παρελθόν δεν πρέπει πλέον να αποτελεί αποδεκτό αποτέλεσμα σοβαρών διαπραγματεύσεων. Αν γίνει αυτό, είμαι βέβαιος ότι θα τελειώσει το Κυπριακό.
– Ποιο είναι το όνειρό σας για την Κύπρο;
– Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που βλέπω είναι η συνέχιση του προβλήματος όπως είναι τώρα. Αυτό είναι κακό για την Κύπρο και επικίνδυνο για την περιοχή. Το όνειρό μου είναι να ζήσουμε στην κοινή μας πατρίδα σε συνθήκες ειρήνης και αρμονίας μεταξύ μας προστατεύοντας ταυτόχρονα την ατομική μας καθώς και την κοινή μας κυπριακή ταυτότητα. Ελπίζω καμία νέα γενιά να μην περάσει τη ζωή της μιλώντας για το Κυπριακό και υποφέροντας από τις συνέπειές του. Αντ’ αυτού πρέπει να δημιουργήσουμε μια Κύπρο που θα μας κάνει να μεγαλώνουμε και να ευημερούμε μαζί, μια Κύπρο που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα ειρηνικής συνύπαρξης στον υπόλοιπο κόσμο.
Πηγή: philenews.com
