Του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου
Η Νέα Δημοκρατία, η παράταξη που κατά τον Ανδρέα Παπανδρέου θα «έμπαινε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας», κυριαρχεί εδώ και 50 χρόνια στην πολιτική ζωή της χώρας. Και σήμερα αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα σταθερότητας σε μια διεθνή συγκυρία γεμάτη απειλές που έχει προκαλέσει συνθήκες αποσταθεροποίησης στις μεγαλύτερες και ισχυρότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Η 50η επέτειος της ίδρυσης της Ν.Δ. προσφέρει την ευκαιρία αναστοχασμού της μέχρι σήμερα πορείας της, επαναπροσδιορισμό του πολιτικού της προσανατολισμού στη σημερινή πολιτική πραγματικότητα και επικαιροποίηση του οράματος της για τη μελλοντική πορεία της χώρας.
Με την ιδρυτική διακήρυξη της Ν.Δ. της 4ης Οκτωβρίου 1974 και το συνέδριο της Χαλκιδικής το 1975, ο Κων. Καραμανλής οριοθέτησε τον ιδεολογικό προσανατολισμό της Ν.Δ. και το πολιτικό της εύρος από τη «Δεξιά μέχρι τις παρυφές της Αριστεράς», προσδίδοντας στη Ν.Δ. τον χαρακτήρα παράταξης και όχι κόμματος ή «κινήματος». Ο εμπλουτισμός της με κορυφαίες προσωπικότητες του κεντρώου χώρου, όπως Κων. Μητσοτάκης, Αθ. Κανελλόπουλος, Κων. Στεφανάκης και πολλούς άλλους, προσέδωσε στη Ν.Δ. την πολιτική ταυτότητα της κεντροδεξιάς.
Μολονότι η Ν.Δ. εκφράζει κατά βάση τα συντηρητικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας ο Κων. Καραμανλής την ανέδειξε στο σημαντικότερο μεταρρυθμιστικό πολιτικό φορέα της Μεταπολίτευσης. Οι τομές που διαμόρφωσαν τη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία, όπως η κατάργηση της βασιλείας, η καθιέρωση της Δημοτικής γλώσσας, η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Ράλλη – Παπανούτσου, φέρουν την προσωπική του σφραγίδα. Προσδίδουν μεγαλύτερη αξία στην ηγετική προσωπικότητά του γιατί τις αποτόλμησε μολονότι προσέκρουαν στις πεποιθήσεις σημαντικού τμήματος της λαϊκής του βάσης.
Ο Κων. Καραμανλής απογαλάκτισε την Ελληνική Δεξιά από τους δεσμούς της με τη βασιλεία, την αποκαθαίρεσε από τη φιλοχουντική στάση σημαντικού τμήματός της κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, ενώ την απάλλαξε από τις μετεμφυλιακές ψυχώσεις και συμπεριφορές που είχαν όμως ως επίκεντρο τα Ανάκτορα. Σε αντίθεση με την Αριστερά που δεν απαλλάχτηκε από τις διχαστικές και εχθροπαθείς αντιλήψεις της εμφυλιοπολεμικής περιόδου. Όπως οι Βουρβόνοι, η Αριστερά «τίποτα δεν ξέχασε, τίποτα δεν έμαθε».
Το γεγονός ότι παρά τις ανατροπές στο πολιτικό σκηνικό, που σημειώθηκαν τα χρόνια της κρίσης, η Ν.Δ. εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί στην πολιτική σκηνή, οφείλεται στο ιδεολογικό εύρος και το μεταρρυθμιστικό DNA που της προσέδωσε ο ιδρυτής της. Είναι τα δύο δομικά στοιχεία της πολιτικής της ταυτότητας που της επιτρέπουν να ανανεώνεται και να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες παραμένοντας επί μισό αιώνα κυρίαρχη πολιτική δύναμη.
Η πορεία της Ν.Δ., στα 50 χρόνια της διαδρομής της δεν ήταν πάντοτε ευθυγραμμισμένη με τις ιδρυτικές αρχές και τις πολιτικές υποθήκες του ιδρυτή της. Κάτω από συγκεκριμένους ηγέτες επιχειρήθηκε στροφή στον κρατισμό, τον πελατειασμό, τον εθνολαϊκισμό, τον αντιμεταρρυθμισμό και τον δήθεν κοινωνικό χαρακτήρα της λεγόμενης «λαϊκής δεξιάς». «Επιστροφή στις ρίζες», όπως διατυπώνεται από ορισμένες αναχρονιστικές φωνές, σε αναζήτηση κάποιου ρόλου, σημαίνει ιδεολογική περιχαράκωση στα όρια της παλιάς Δεξιάς. Πολιτική συρρίκνωση με απώλεια του μεταρρυθμιστικού πολιτικού κέντρου που η Ν.Δ. έχει κατακτήσει. Είναι αυτό που της επιτρέπει να παραμένει κόμμα εξουσίας και να κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή.
Τα δομικά στοιχεία της πολιτικής ταυτότητας της Ν.Δ. αποτυπώνονται στην πορεία της υπό την ηγεσία του Κυρ. Μητσοτάκη. Στο πρόσωπό του βρήκε έναν σύγχρονο ευρωπαίο πολιτικό με τολμηρό μεταρρυθμιστικό λόγο, χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις. Πλεονέκτημά του η φιλελεύθερη ιδεολογικοπολιτική του ταυτότητα, που του επιτρέπει τη διεύρυνση προς τις κεντρώες και εκσυγχρονιστικές δυνάμεις. Εφαρμόζοντας ένα μείγμα φιλελευθερισμού και σοσιαλδημοκρατίας επιτρέπουν στην Ελλάδα να περνάει αλώβητη μέσα από τις συμπληγάδες των διεθνών μέγα-κρίσεων με την κοινωνία όρθια. Ακυρώνει το δίλημμα Δεξιά ή Αριστερά. Επαναπροσδιορίζει την έννοια της προόδου. Το «Ανήκομεν εις την Δύση» του Κων. Καραμανλή, ο Κυρ. Μητσοτάκης με τη διεθνή του παρουσία το μετατρέπει σε «Είμαστε Δύση».
Οι ευρωεκλογές του 2024 απέστειλαν ένα ισχυρό μήνυμα. Έπειτα από 50 χρόνια, η Μεταπολίτευση εμφανίζει συμπτώματα κόπωσης και γήρανσης. Η Νέα Δημοκρατία και ο Κυρ. Μητσοτάκης βρίσκονται μπροστά σε μία ιστορική πρόκληση. Να αναζωογονήσουν τη Μεταπολίτευση. Να σχεδιάσουν την Ελλάδα της επόμενης πεντηκονταετίας. Τρεις συν ένας οφείλουν να είναι οι πυλώνες πάνω στους οποίους θα στηριχθεί η Ελλάδα του μέλλοντός μας. Σύνταγμα του 21ου αιώνα. Επανίδρυση του πολιτικού συστήματος. Παιδεία από την αρχή. Επανασχεδιασμός του κράτους με επίκεντρο τις ανάγκες του πολίτη. Στην πρόκληση αυτή Νέα Δημοκρατία και Κυρ. Μητσοτάκης έχουν χρέος και ευθύνη να ανταποκριθούν.
