Του Θανάση Φροντιστή*
«Να πληρώσουν οι πλούσιοι» για την κρίση που περνάει η ανθρωπότητα, ιδιαίτερα οι πιο φτωχές τάξεις, μετά την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού την δεκαετία του’80, με κορύφωση την κρίση του 2008 που ανέδειξε τα «κατορθώματα» του νεοφιλελευθερισμού, δηλ. το γεγονός ότι το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλ. μια μικρή ελίτ, κατέχει όσον πλούτο κατέχει το υπόλοιπο 99% ! Το αίτημα αυτό, που έχει μεταβληθεί σε κραυγή, το συμμερίζονται και ορισμένοι νουνεχείς πλούσιοι. Για παράδειγμα, ο Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής, δισεκατομμυριούχος Waren Buffet, που έχει πει κατ’ επανάληψη: «Η Κυβέρνηση να μας φορολογήσει περισσότερο». Ένας κατ’ εξοχήν «ζηλωτής του πλούτου» ο μακαρίτης πια Στηβ Τζομπς της Apple, λίγο πριν πεθάνει, στο κρεβάτι του νοσοκομείου, εξομολογήθηκε λέγοντας: «Στον κόσμο της τεχνολογίας, δεν χωράει ο άνθρωπος, ούτε τα αισθήματα… τον πλούτο όμως που έχω σωρεύσει δεν μπορώ να τον πάρω μαζί μου. Εκείνο που ίσως θα μ’ ακολουθήσει είναι μια ανάμνηση που προκλήθηκε από αγάπη, γιατί μόνο η αγάπη μπορεί να ταξιδέψει μαζί μου χιλιάδες χιλιόμετρα προς το επέκεινα..». Πολύ πρόσφατα, εκπρόσωποι της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Μεταρρύθμιση της Διεθνούς Φορολογίας των Εταιριών (ICRICT), στην οποία μετέχουν εγνωσμένου κύρους Πανεπιστημιακοί, σε επιστολή τους προς τον Πρόεδρο Μπάιντεν, ανάμεσα σε άλλα, δηλώνουν: «Για πολύν καιρό, οι διεθνείς οργανισμοί δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν μια από τις πιο τοξικές πτυχές της παγκοσμιοποίησης, τη φοροαποφυγή και την φοροδιαφυγή από τις πολυεθνικές εταιρίες». Στα καθ’ ημάς, «Ο καπιταλισμός πρέπει να εξυγιανθεί και να δώσει πίσω εκουσίως ή με το ζόρι ένα μέρος του πλούτου που έχει συσσωρεύσει», έχει δηλώσει στη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Καθημερινή» της 8/3/2020 ο εφοπλιστής Θανάσης Λασκαρίδης. Προσωπικά, έχω αναρτήσει από καιρό στο διαδίκτυο τον αφορισμό μου, ότι «αν δεν πληρώσουν οι πλούσιοι, ο κόσμος δεν θα ησυχάσει ποτέ». Ιδίως τώρα, που η πανδημία έχει εντείνει τις οικονομικές ανισότητες, έχοντας κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους. Όλοι πλέον μιλάνε για τις εργασιακές γαλέρες της ΑΜΑΖΟΝ και της Γκόλντμαν Ζακς. Ο άνθρωπος, στη λογική του νεοφιλελευθερισμού, λογαριάζεται στο… ζωϊκό κεφάλαιο…
Τα νεοφιλελεύθερα δόγματα «Η αόρατος χειρ ρυθμίζει τις αγορές, το κράτος μακριά από την οικονομία, το κράτος πρόνοιας φταίει για όλα», που έχουν επικρατήσει από τη δεκαετία του ’80, και που προώθησαν την ασυδοσία των αγορών και την απληστία των οικονομικών ελίτ, διατάραξαν την κοινωνική ισορροπία που είχε εξασφαλίσει σε μεγάλο βαθμό μετά το μεγάλο Κραχ του 1929 το Νew Deal του Προέδρου Ρούσβελτ, απότοκο της εφαρμογής της θεωρίας του Κέυνς περί του αναγκαίου κρατικού παρεμβατισμού και του Κράτους Πρόνοιας που ίσχυσαν και στην Ευρώπη. Την περίοδο από το Κραχ μέχρι το ’80, η θεωρία του Κέυνς θριάμβευσε απέναντι στην «αόρατη χείρα» του Άνταμ Σμιθ. Στις ΗΠΑ, το % φορολογίας της ανώτατης κλίμακας των εισοδημάτων έφτασε το 90%. Αλλά, μόλις η κατάσταση ηρέμησε, άρχισαν να….. τα ξαναμαζεύουν. Αρχίζοντας με τις νεοφιλελεύθερες δοξασίες της Σχολής του Σικάγου και του Μίλτον Φρήντμαν που υιοθέτησαν η Μάργαρετ Θάτσερ στην Ευρώπη, ο Ρόναλντ Ρήγκαν στις ΗΠΑ και ο αλήστου μνήμης Ντόναλντ Τράμπ, το % φορολογίας της ανώτατης κλίμακας του πλούτου ξανάπεσε στο 21%! Και οι διεθνείς σωτήρες του κόσμου, οι πολυεθνικές και οι απανταχού κλεπτοκράτες βρήκαν διέξοδο στους φορολογικούς παραδείσους. Ποιος όμως θα πλήρωνε… το μάρμαρο; Φυσικά, τα υπερχρεωμένα (άχρηστα κατά τα άλλα) κράτη και οι ασθενέστερες οικονομικά τάξεις. Αυτά όλα, σε… σύντομη περίληψη, μέχρι το ξέσπασμα της πανδημίας. Που έδωσε μια αναπάντεχη ευκαιρία στους «άριστους» του κόσμου να αυξήσουν τον πλούτο τους. Έτσι οι πλούσιοι του 1% έγιναν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Πριν βέβαια εκραγεί το ηφαίστειο που ζέστανε η πανδημία, κάποιοι νουνεχείς του συστήματος σκέφτηκαν να το αποθερμάνουν, πριν το τέλος της πανδημίας, ώστε να μην προλάβει να εκραγεί.
Ο Πρόεδρος Μπάϊντεν, καθήμενος πάνω στα ερείπια που άφησε στη χώρα του ο προκάτοχός του Ντόναλντ Τραμπ, που είχε διαλύσει κυριολεκτικά το πρόγραμμα OBAMACARE για τους φτωχούς, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, κινήθηκε προς πολλές κατευθύνσεις, για την ανάκαμψη της οικονομίας την μείωση των ανισοτήτων και την ανακούφιση των ασθενέστερων τάξεων, ιδίως των μειονοτήτων. Για παράδειγμα:
- αποφάσισε να διπλασιαστεί το κατώτατο ωρομίσθιο σε 15 δολάρια
- προτείνει ένα πρόγραμμα μαμούθ 1,9 περίπου τρις δολάρια τόσο για τη διαχείριση της πανδημίας, όσο και για την άρση των φυλετικών ανισοτήτων
- προτείνει αύξηση σε 28% του ανώτατου συντελεστή φορολογίας του πλούτου που είχε μειώσει ο Τραμπ στο 21%, με σοβαρή αντίδραση από τους ρεπουμπλικάνους
Οι φόροι αυτοί θα χρηματοδοτήσουν ένα μέρος των δαπανών που θα προκύψουν.
Το υπόλοιπο θα καλυφθεί με δάνεια. - προτείνει ένα ακόμα πρόγραμμα μαμούθ δημοσίων δαπανών 2 τρις για την αναβάθμιση όλων των υποδομών και τη μείωση της ανεργίας.
Όλα τα μέτρα, που πρότεινε ο Πρόεδρος Μπάιντεν αντιστοιχούν στο 14% του ΑΕΠ, θα αναθερμάνουν την οικονομία, θα αυξήσουν την απασχόληση και τα εισοδήματα των φτωχών αλλά και τα έσοδα του κράτους και το ΑΕΠ (για λεπτομέρειες, δείτε το άρθρο του Κ. Καλλίτση στην Καθημερινή της Κυριακής 4/4).
Η Ευρώπη (διάβαζε Γερμανία) με το πολυδιαφημισμένο Ταμείο Ανάκαμψης που αντιστοιχεί μόνο στο 7% του ΑΕΠ της Ε.Ε., δηλ. στο μισό από εκείνο των ΗΠΑ, αφ’ ενός θα επιβαρύνει με νέα δάνεια τις αδύναμες χώρες όπως η Ελλάδα και αφετέρου θα αφήσει το αόρατο χέρι της (ασύδοτης) αγοράς να…. φροντίσει την κερδοσκοπία των οικονομικών ελίτ. Έτσι όπως προβλέπουν οι νεοφιλελεύθερες δοξασίες, καταδικάζοντας στην αφάνεια μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, όπως εργαζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ενώ λοιπόν ο Πρόεδρος Μπάιντεν μιμήθηκε τον Πρόεδρο Ρούζβελτ, εγκαινιάζοντας με σημαντικά κονδύλια ένα νέο New Deal και ένα νέο Κράτος Πρόνοιας, η Γερμανοκρατούμενη Ε.Ε. παραμένει πιστή στη νεοφιλελεύθερη συνταγή συντηρώντας και μεγεθύνοντας τις οικονομικές και κατ’ επέκταση τις κοινωνικές ανισότητες. Σύντομα μάλιστα, φημολογείται, ότι θα θέσει εκ νέου σε ισχύ το Σύμφωνο Σταθερότητας, που έχει καταδικάσει πολλές χώρες μέλη, ιδίως τις χώρες του Νότου σε τεράστια, δυσβάσταχτα χρέη, υψηλή ανεργία και εκτεταμένη φτώχια Με τον τρόπο αυτό, υπερθερμαίνει το ηφαίστειο που προαναφέραμε, το οποίο φρονώ ότι θα εκραγεί αμέσως μετά τη λήξη της πανδημίας, όταν οι ασθενέστερες οικονομικά τάξεις συνειδητοποιήσουν το μέγεθος του κακού που τους έχει συμβεί. Δυστυχώς, οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις της Ε.Ε., δεν διδάσκονται από το παράδειγμα του Προέδρου Μπάιντεν και νομίζουν, ότι τις εκρήξεις που θα εκδηλωθούν, θα μπορέσουν να τις αντιμετωπίσουν με το δόγμα Νόμος και Τάξη. Άντε λοιπόν και ο θεός να βάλει το χέρι του….
*Δρ. Οικονομολόγος – Συγγραφέας
