Του Θανάση Φροντιστή*
Ο Πρόεδρος Μπάιντεν με αλλεπάλληλες αποφάσεις βάζει τις ΗΠΑ σε νέα ρότα, που πολύ λίγοι περίμεναν. Με τις αποφάσεις του αυτές και με άλλες που αναμένονται, γυρίζει από την ανάποδη το κοστούμι του νεοφιλελευθερισμού! φέρνει τα πάνω κάτω! Ιδίως με την απόφασή του να διπλασιάσει τον συντελεστή φορολογίας του πλούτου και να επιβληθεί ελάχιστος διεθνής φόρος στις πολυεθνικές εταιρίες, ώστε να εξαλειφθεί η ανωμαλία των φορολογικών παραδείσων. Ακριβώς όπως του είχε προτείνει με επιστολή της η Ανεξάρτητη Επιτροπή Αναθεώρησης της Διεθνούς Φορολογίας, πράγμα που είχαμε αναφέρει στο άρθρο και την ανάρτησή μας στις 5/4, στην οποία επιστολή η Επιτροπή αυτή είχε αναφέρει με σκληρούς όρους ότι «για πολύν καιρό, οι διεθνείς οργανισμοί δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΙΟ ΤΟΞΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ τη φοροαποφυγή και την φοροδιαφυγή». Οι φόροι στον πλούτο του δίνουν τη δυνατότητα να μη βάλει ούτε ένα δολάριο φόρο, όπως λέει ο ίδιος, στους Αμερικανούς που έχουν εισόδημα μέχρι 400 000 δολάρια! Τώρα, με προτροπή του αναζητείται συμφωνία σε διεθνές επίπεδο για το ποσοστό της φορολογίας των πολυεθνικών εταιριών, ώστε να αποθαρρύνονται να μετακινούν την φορολογική τους έδρα στους φορολογικούς παραδείσους (από τους οποίους, να σημειωθεί, γεμάτη και η Ε.Ε.!)… Πράγμα αδιανόητο ως τώρα! Θα τρίζουν τα κόκκαλα του Μίλτον Φρήντμαν και τα θεμέλια της Σχολής του Σικάγου, δηλ. της Σχολής Σκέψης του Νεοφιλελευθερισμού που έχει θεμελιώσει και που έχει κυριαρχήσει σε όλο τον κόσμο από τη δεκαετία του ’80, ως Θατσερισμός και Ρηγκανισμός!
Στο « Ημερολόγιό μου στις ΗΠΑ» σημειώνω, ότι τον Νοέμβριο του 1968 είχα γνωρίσει από κοντά και είχα την ευκαιρία και να συνομιλήσω με το «ιερό τέρας» του νεοφιλελευθερισμού. Κι αυτό, γιατί η Σχολή Μεταπτυχιακών Σπουδών Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (ΝΥU, GBA), της οποίας ήμουν τότε υπότροφος μεταπτυχιακός σπουδαστής και μεταγενέστερα Research Assistant και υποψήφιος διδάκτωρ, διοργάνωνε κάθε χρόνο την Ετήσια Διάλεξη Arthur K. Salomon πάνω σε ένα ιδιαίτερης σημασίας θέμα οικονομικής πολιτικής. Τον Νοέμβρη του 1968 όμως, αντί για διάλεξη, αποφασίστηκε να κληθούν δύο διάσημοι οικονομολόγοι, ο Νομπελίστας Μίλτον Φρήντμαν, διαπρεπής Mονεταριστής, Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγου και ο Καθηγητής Walter W. Heller, ο πιο διαπρεπής υποστηρικτής στις ΗΠΑ της νέο-Κεϋνσιανής Οικονομικής Σκέψης, που είχε διατελέσει Πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του Προέδρου Κέννεντυ, σε ένα debate πάνω στο θέμα «Νομισματική ή Φορολογική πολιτική για την οικονομική σταθεροποίηση και την ανάπτυξη;». Το debate εκείνο ξεκαθάρισε εντελώς τη σχέση και τις διαφορές ανάμεσα σε μια νομισματική και μια φορολογική πολιτική στην επιδίωξη οικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης. Ξεκαθάρισε όμως ταυτόχρονα τις επιμέρους επιπτώσεις της Κεϋνσιανής θεωρίας στην απασχόληση, την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Όπως επίσης απάντησε και το έωλο επιχείρημα της «αοράτου χειρός», που έχει οδηγήσει σήμερα, παγκόσμια, στην πλήρη ασυδοσία των αγορών, στην απληστία του πλούτου και στην τεράστια ανισοκατανομή του, στον απόηχο των δύο αφορισμών τού Φρήντμαν, ότι «κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων είναι να δημιουργούν κέρδη, και ο καθένας να κοιτάει μόνο το συμφέρον του και πώς να το μεγιστοποιήσει!» Τόσο κυνικά!
Δεν έχασα βέβαια την μοναδική ευκαιρία στη σταδιοδρομία μου, στο τέλος του debate, να διεκδικήσω μια προσωπική επαφή με τον Μίλτον Φρήντμαν. Αφού του εξήγησα ποιος είμαι, του είπα ευθέως και με… περισσό θράσος, ότι δεν συμφωνώ με όσα υποστήριξε! «Δεν είστε ο μόνος», μου απάντησε. «Και ο Αριστοτέλης θα διαφωνούσε μαζί μου. Αλλά και εγώ διαφωνώ με την άποψή του περί μεσότητας, η οποία αντιστρατεύεται την επιδίωξη της αριστείας. Και, βέβαια, το ποιος είναι άριστος το προσδιορίζει η αγορά, όχι οι φιλόσοφοι. Αγαπώ τη χώρα σας και εσείς οι νεότεροι οικονομολόγοι που σπουδάζετε στις ΗΠΑ να φροντίσετε να αναπτύξετε τις πολλές δυνατότητες που προσφέρει». Είχα σημειώσει στο Ημερολόγιό μου κάποιες αποστροφές της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας ομιλίας του, όπως: «η λύση ενός προβλήματος από το κράτος είναι τόσο κακή όσο και το πρόβλημα, συχνά δε κάνει το πρόβλημα χειρότερο», ή «πρέπει να διακρίνει κανείς ξεκάθαρα το να είναι υπέρ της επιχειρηματικότητας από το να είναι υπέρ των επιχειρήσεων, γιατί το δεύτερο έχει κοστίσει πολύ ακριβά στον καπιταλισμό», ή «δεν πιστεύω ότι μπορούμε να έχουμε μια συνθήκη που δεν θα χρειαζόμαστε το κράτος», ή «το μεγαλύτερο μέρος του κακού που προέρχεται από τα ναρκωτικά οφείλεται στο ότι είναι παράνομα. Γι’ αυτό ζητώ επίμονα να νομιμοποιηθεί η χρήση τους. Κάθε άνθρωπος ορίζει τη ζωή του και αν επιθυμεί μπορεί να την τερματίσει». Η οικονομία του χώρου δεν μου επιτρέπει σχολιασμό των απόψεων αυτών του Mίλτον Φρήντμαν. Αυτό αφήνεται στους αναγνώστες.
Τώρα, ο Τζο Μπάιντεν γυρίζει ανάποδα το νεοφιλελεύθερο κοστούμι του Φρήντμαν, που φορούν όλες σχεδόν οι οικονομίες, για να βγάλει τις ΗΠΑ από την οικονομική κρίση, την ανεργία και για να μειώσει τις ανισότητες. Ανατρέποντας ταυτόχρονα και το βάθρο της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής, που πριν από τον Τραμπ, είχαν ισχυροποιήσει οι προκάτοχοί του Δημοκρατικοί Πρόεδροι Κλίντον και Ομπάμα!…. Και ως προς αυτό, ο Τζο Μπάιντεν έκανε την μεγάλη έκπληξη.
Η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες της Ε.Ε., δεν φαίνεται, προς το παρόν, ότι προτίθενται να αλλάξουν το νεοφιλελεύθερο δόγμα της μόνιμης λιτότητας και της αποσάθρωσης της εργασίας, γιατί αυτό δεν βολεύει τις ελίτ του πλούτου. Το Σχέδιο Πισσαρίδη, στηρίζεται σε μια, κατά τη γνώμη μας, εκτός τόπου και χρόνου παραδοχή, ότι δηλ. η Ελλάδα θα βγει από το τέλμα της μέσα από μεγάλες επενδύσεις και μεγάλες επιχειρήσεις, ό, τι να ’ναι αυτές! Δεν προτεραιοποιεί τη μεταποίηση, ιδίως στον αγροδιατροφικό τομέα, ενώ, τα δίνει όλα στην καθαρή ενέργεια, δηλ. στις επενδύσεις σε γιγάντιες ανεμογεννήτριες και σε χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ηλιακούς συλλέκτες. Που, και τα δύο, άρχισαν ήδη να αλλοιώνουν το περιβάλλον, ακόμα και στα νησιά. Ας είναι καλά οι φίλοι μας οι Γερμανοί που επενδύουν… πουλώντας μας τον σχετικό εξοπλισμό! Το Σχέδιο Πισσαρίδη προωθεί ταυτόχρονα και μια ακόμα πρωτοτυπία: σχεδόν «καταργεί» τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αφού, λίγο πολύ, τις εξαιρεί από κάθε χρηματοδότηση ή επιδότηση. Τις εκτελεί δηλαδή εν ψυχρώ! Λησμονώντας δύο παραδοσιακές πραγματικότητες (1) το γεγονός ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, όπως και των οικονομιών πολλών χωρών. Ακόμα και οι ΗΠΑ, έχουν ειδικό Κρατικό Οργανισμό, τον SBA-SMALL BUSINESS ADMINISTRATION για την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, και (2) ότι oι μικρομεσαίες επιχειρήσεις απασχολούν ένα πολύ υψηλό ποσοστό του εργατικού δυναμικού, όπως άλλωστε γίνεται σε πολλές χώρες, που στη χώρα μας υπήρξαν περίοδοι που ξεπερνούσε και το 90%. Φοβάμαι, ότι η χώρα μας , όπως και άλλες χώρες, θα πληρώσει πολύ ακριβά αυτές τις νεοφιλελεύθερες επιλογές μετά την πανδημία.
*Δρ Οικονομολόγος-Συγγραφέας
