Του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη*
Τους τελευταίους μήνες η πανδημία οδήγησε πολλούς επιστήμονες, να προτείνουν διάφορες μορφές του κόσμου στη μετά Covid εποχή. Μερικά πρόσφατα άρθρα μας προσπάθησαν να παρουσιάσουν τον κόσμο στη μετά Covid εποχή.
- Κ. Ζοπουνίδης, Αιμ. Γαλαριώτης, Μ. Δούμπος, Μ. Εσκαντάρ, 100 αρχές για ένα νέο κόσμο, Ναυτεμπορική, 16 Μαρτίου 2020.
- Αιμ. Γαλαριώτης, Κ. Ζοπουνίδης, Χρ. Λεμονάκης, Προοπτικές ανάκαμψης και πανδημία, Ναυτεμπορική 15 Δεκεμβρίου 2020.
- Κ. Ζοπουνίδης, Ιεραρχική δομή των χωρών στη μετά Covid εποχή, Ναυτεμπορική, 27 Δεκεμβρίου 2020.
- Κ. Ζοπουνίδης, Τοπικές επιδράσεις της πανδημίας, Ναυτεμπορική, 3 Ιανουαρίου 2021.
Για πολλούς το 2021 θα είναι η χρονιά αντιμετώπισης πολλαπλών κινδύνων που πρέπει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα: οικονομικούς, χρηματοοικονομικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς (κλίματος & βιοποικιλότητας), κ.α.
Στο άρθρο αυτό αναφερόμαστε επίσης στο πρόσφατο βιβλίο του Jaques de Larosiere: 40 ans d’Εgarements Εconomiques: quelques idees pour en sortir, 6 Ιανουαρίου 2021, σελ. 208.
Ο συγγραφέας αποτελεί μια σημαντική φυσιογνωμία της παγκόσμιας τραπεζικής-χρηματοοικονομικής. Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών (1974-1978), γενικός διευθυντής του ΔΝΤ (1978-1987), διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας (1987-1993), πρόεδρος της Ευρωπαικής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (1993-1998) και του Παρατηρητηρίου Ευρωπαικής Αποταμίευσης. Σήμερα διευθύνει τη France Tresor Agency.
Για το συγγραφέα οι πραγματικοί κίνδυνοι που απειλούν τη γαλλική οικονομία προέρχονται από το εσωτερικό της χώρας παρά από τα απρόβλεπτα σοκ που προέρχονται από το εξωτερικό:
Μερικές βασικές αρχές
Ασφάλιση έναντι κινδύνου
Στις παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες όπως αυτή της Γαλλίας, οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται τα άτομα είναι πολλαπλοί, είτε πρόκειται για κινδύνους που συνδέονται με την ανεργία και την επισφαλή εργασία, τους κινδύνους που συνδέονται με το περιβάλλον και την υπερθέρμανση του πλανήτη ή τους κινδύνους που συνδέονται με οικονομικές διακυμάνσεις.
Προώθηση δικαιότερης φορολογίας
Η αποτελεσματικότητα ενός φορολογικού συστήματος μπορεί να γίνει κατανοητή από δύο κριτήρια: την ορθότητα της κατανομής των εσόδων μετά τη φορολογία και τη διατήρηση κινήτρων για καινοτομία.
Ο συντελεστής Gini, των οποίων οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ 0 και 1, καθιστά δυνατή τη σύγκριση της περισσότερης ή λιγότερης δικαιοσύνης των διαφορετικών φορολογικών συστημάτων. Ένας συντελεστής Gini μετά από φόρους ίσος με μηδέν, αντιστοιχεί σε ένα εντελώς ισότιμο και δίκαιο σύστημα. Αντίθετα, ένας συντελεστής ίσος με ένα, σημαίνει συγκέντρωση πλούτου σε λίγα άτομα. Η σύγκριση των διαφόρων χωρών αποκαλύπτει ότι οι σκανδιναβικές χώρες είναι οι πιο δίκαιες (Δανία και Σουηδία 0,23), ακολουθούμενες από Γαλλία (0,28), Γερμανία (0,35), ΗΠΑ (0,38).
Εδραίωση της δημοκρατίας
Υπάρχουν διάφοροι δείκτες μέτρησης των δημοκρατικών θεσμών σε μια χώρα, κυρίως αυτών του ΟΟΣΑ. Ο δείκτης Polity2 είναι μια αναθεωρημένη και συνδυασμένη έκδοση του δείκτη βαθμολογίας Polity, που καταγράφει το φάσμα της εξουσίας του πολιτικού καθεστώτος σε κλίμακα από -10 (κληρονομική μοναρχία) έως το +10 (ισχυρή δημοκρατία). Υπάρχει βέβαια και ο αγγλικός ορισμός του δείκτη βαθμολογίας με απόδοση από 0 έως 100. Η τιμή κοντά στο 100 δείχνει την καλύτερη κατάσταση. Ομοίως, μπορεί να γίνει η αξιολόγηση του βαθμού της δημοκρατίας με τον έλεγχο της διαφθοράς: ένας δείκτης ο οποίος ουσιαστικά αξιολογεί το βαθμό στον οποίο η δημόσια εξουσία χρησιμοποιείται για ιδιωτικούς σκοπούς και σε ποιό βαθμό οι παρεμβάσεις του κράτους επηρεάζονται από ελίτ και συντεχνίες (βλ. Ζοπουνίδης, Ανεξέλεγκτες Συντεχνίες, Τα Νέα 25 Ιανουαρίου 2013). Στο δείκτη αυτό, οι καλύτερες χώρες είναι οι Σκανδιναβικές, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία.
Επιδόσεις και προοπτική
Ο Jaques de Larosiere παρατηρεί ότι η Γαλλία τα τελευταία 40 χρόνια μένει πίσω από τις πιο αποδοτικές χώρες του πλανήτη. Χάνοντας το μισό ποσοστό μεγέθυνσης κατά μέσο όρο κάθε χρόνο, η χώρα βρίσκεται σήμερα στην 26η θέση σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ ήταν στην 5η το 1975. Υποχωρεί σε όλες τις διεθνείς κατατάξεις σε ότι αφορά την απόδοση, την εργασία και την ανταγωνιστικότητα. Αντίθετα, βρίσκεται ψηλά σε ότι αφορά τις δημόσιες δαπάνες και τη φορολογική πίεση. Σίγουρα, για σαράντα περίπου χρόνια, η Γαλλία που υποεπενδύει διαχρονικά για το μέλλον της, ζει με την ιδέα ότι τελικά θα καταλήξει να επανέλθει στην πρότερη καλή της θέση, στηριζόμενη στο επιχτυχημένο κοινωνικό της σύστημα. Για το συγγραφέα αυτό είναι μια ψευδαίσθηση: τα κράτη που διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα δημόσια χρηματοοικονομικά είναι σήμερα σε καλύτερη θέση για να εξέλθουν γρηγοιρότερα από την υγειονομική κρίση. Στην περίπτωση αυτή, θα κάνουν γρηγορότερη και ασφαλέστερη μετάβαση στη ψηφιακή, περιβαλλοντική και κοινωνική εποχή.
Συμπερασματικά, το κλειδί της επιτυχίας είναι η μοντερνοποίηση της δημόσιας πράξης για να την κάνει πιο αποτελεσματική και λιγότερο άπληστη σε φόρους. Μια δημόσια πράξη ανοικτή στην καινοτομία, στην τεχνολογική πρόοδο και τις κοινωνικές αλλαγές. Έχουμε αναφερθεί στο πρόσφατο παρελθόν σε ιδέες όπως το κράτος-μάνατζερ (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Τα Νέα, 6 Νοεμβρίου 2012) και το κράτος δικαίου και ίσων ευκαιριών (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Τα Νέα, 28 Νοεμβρίου, 2012). Σε κράτη που δεν ισχύουν τα παραπάνω, τα άξια στελέχη των επιχειρήσεων εγκαταλείπουν τη χώρα τους: δεν είναι τυχαίο που ο Stephane Bancel, ο CEO της Moderna επέλεξε να εγκαταλείψει τη Γαλλία εδώ και δέκα χρόνια. Στη σημερινή κατάσταση της πανδημίας, κάθε καθυστέρηση του εμβολιασμού του πληθυσμού κοστίζει ακριβά. Ο αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβολίου Οικονομικής Ανάλυσης της Γαλλίας, Philippe Martin, εκτιμά το κόστος κατά μέσο όρο σε 2 δις ευρώ για κάθε εβδομάδα καθυστέρησης εμβολιασμού του πληθυσμού, το οποίο θεωρεί το μόνο μέσο για την επανεκκίνηση της οικονομίας σε γενικό επίπεδο.
*Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
