Του Θάνου Τζήμερου
…Κυριολεκτικά. Όπως βλέπετε, πάνω στη λεκάνη της τουαλέτας, αλλά και δίπλα από αυτή, είναι φάκελοι με δικογραφίες.
Θα μπορούσε να είναι η απόδειξη ακραίας προσήλωσης στο καθήκον, δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων. Πώς πάει ο άλλος στο WC κι άμα είναι και λίγο δυσκοίλιος, παίρνει ένα περιοδικό για ξεφύλλισμα; Στην Ευελπίδων, αντί περιοδικού, διαβάζουν δικογραφίες και γράφουν αποφάσεις! Κι επειδή από την μείξη των δύο δραστηριοτήτων, όσο να ’ναι κάποιο δυσώδες αποτύπωμα μπορεί να μείνει στις αποφάσεις, μεταφέρουν τους φακέλους εδώ, στους νιπτήρες για να τους πλύνουν.
Καταλάβατε τώρα γιατί πρέπει οι αποφάσεις να «καθαρογραφούν» και γιατί αυτό παίρνει τόσο χρόνο; Άντε να καθαρίσεις σελίδα – σελίδα τόσους φακέλους που ο άλλος μελετούσε την ώρα που ανακουφιζόταν. Η υπόθεση σηκώνει τσιγάρο. (Προσέξτε το γεμάτο αποτσίγαρα τασάκι κάτω αριστερά, στην πάνω φωτογραφία.) Βέβαια ο πολίτης δεν υπάρχει περίπτωση να ανακουφιστεί ποτέ με αυτό το επίπεδο Δικαιοσύνης, αλλά ποιος τον χέ… τον πολίτη;
Βρέθηκα στο αφοδευτήριο του δεύτερου ορόφου, στο κτήριο 13 των Δικαστηρίων, ακολουθώντας, όπως στο κυνήγι θησαυρού, την «πορεία» των φακέλων που ξεκινούσε από τον πρώτο.
Θα μπορούσε να είναι installation art με τίτλο «bureaucratic escalation». Όμως, δεν ήταν. Ήταν φάκελοι, που κάποιος σκέφθηκε να «αρχειοθετήσει» στις σκάλες. Η ιδέα φαίνεται ότι άρεσε, οπότε ολόκληρη η σκάλα πήρε αυτή τη μορφή.
Δεν ξέρω αν, όπως στους δρόμους, δεξιά είναι δικογραφίες με ζυγό αριθμό πρωτοκόλλου και αριστερά με μονό. Είμαι περίεργος να μάθω με ποια αρχειοθετική τεχνική τοποθετήθηκαν οι φάκελοι σε κάθε σκαλί. Όταν πριν μερικές μέρες δημοσίευσα αυτές τις φωτογραφίες στο twitter, δεν βρέθηκε κανείς υπάλληλος των δικαστηρίων να μου το εξηγήσει. Βρέθηκαν όμως αρκετοί πολίτες, οι οποίοι μου έστειλαν προσωπικό μήνυμα διεκτραγωδώντας το πώς δικογραφίες που τους αφορούσαν «χάθηκαν» και η εισαγγελία ζητούσε αντίγραφα από τους ίδιους! Καθόλου δύσκολο να χαθούν, αφού ο καθένας θα μπορούσε να πάρει όσες δικογραφίες θέλει και να φύγει χωρίς κανένας να τον ελέγξει, και χωρίς η γραμματεία να αντιληφθεί καν την απώλεια. Δεν θέλω να σκέφτομαι ότι χάθηκαν επειδή τελείωσε το χαρτί τουαλέτας…
Στον πρώτο όροφο του κτηρίου 13 υπάρχει ένα αμφιθέατρο, που σήμερα λειτουργεί ως αίθουσα δικαστηρίου. Η εικόνα του είναι άθλια. Παρακμή και εγκατάλειψη. Περισσότερα από τα μισά καθίσματα είναι σπασμένα.
Δείτε αυτή την τετράδα. Τρία σπασμένα και ένα επισκευασμένο. Προσέξτε πώς έγινε η επισκευή. Με κόντρα πλακέ διαφορετικού χρώματος και μικρότερου μεγέθους, το οποίο μπήκε «μπάλωμα» και καρφώθηκε, όχι στο ξύλινο πλαίσιο, αλλά πάνω στο παλιό σπασμένο «καπάκι». Γιατί τέτοια τσαπατσουλοδουλειά; Δεν βρήκε ο μάστορας μεγαλύτερο κομμάτι; Βαρέθηκε να μετρήσει πριν το κόψει; Ποιος ενέκρινε και πλήρωσε αυτή την επισκευή και πόσο;
Ποιος «υπεύθυνος» θεωρεί ότι αυτές οι εικόνες ταιριάζουν σε ευρωπαϊκό κράτος το 2022;
Θα έλεγε κάποιος: ας αποδιδόταν σωστά η Δικαιοσύνη κι ας καθόμασταν και οκλαδόν στο πάτωμα. Δυστυχώς αυτό δεν ισχύει. Ένα σύστημα δεν μπορεί να είναι άθλιο σε έναν τομέα του και λαμπρό σε έναν άλλο. Θα έλεγα μάλιστα, πως αυτή η εικόνα της κτηριακής παρακμής είναι μάλλον κολακευτική, συγκρινόμενη με την παρακμή της Δικαιοσύνης, ως θεσμού. Στο κτήριο 13 βρισκόμουν για την εκδίκαση μιας υπόθεσης στην οποία ήμουν μηνυτής. Κατηγορούμενη ήταν μια Περιφερειακή Σύμβουλος του ΚΚΕ επί θητείας Δούρου για συκοφαντική δυσφήμιση. Το αδίκημα έλαβε χώρα τον Μάιο του 2017. Δικάσθηκε, μετά από αρκετές αναβολές, πρωτοδίκως, τον Μάιο του 2022. Πέντε ολόκληρα χρόνια μετά! Η δίκη διεκόπη, διότι στις 3 ακριβώς η γραμματέας δήλωσε «εγώ φεύγω». Ματαίως η εισαγγελέας της ζήτησε να μείνει μισή ώρα ακόμα να ολοκληρώσουμε. Η γραμματέας, ένα κοριτσάκι κάτω από 25, ήταν ανένδοτη: «ο σύλλογός μας αποφάσισε να μην εργαζόμαστε ούτε ένα λεπτό μετά τις τρεις, κι εγώ θα κάνω αυτό που μου λέει το συνδικαλιστικό μου όργανο». Ένα σωρό άνθρωποι – δικαστές, διάδικοι, συνήγοροι, μάρτυρες – θα πάμε ξανά στην Ευελπίδων, θα χάσουμε ακόμα μια μέρα από τη ζωή μας (που έγιναν, μέχρι στιγμής, δύο λόγω ασθένειας της εισαγγελέως), επειδή κανένας δεν τολμάει να νομοθετήσει υποχρεωτική υπερωρία των γραμματέων μέχρι να τελειώσουν οι υποθέσεις στο πινάκιο ή να αποφασίσει τη διακοπή η εισαγγελική έδρα.
Σ΄ αυτή την πενταετία, οι συκοφαντίες της κατηγορούμενης διαδόθηκαν από εκατοντάδες τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, sites και blogs. Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος, για το οποίο θα σας ενημερώσω όταν ολοκληρωθεί η δίκη, δεν είναι δυνατόν να εκδικάζεται, σε πρώτο βαθμό, υπόθεση μετά από 5 χρόνια! Είναι ο ορισμός της αρνησιδικίας. Και δεν μιλάω μόνο για το δικό μου, πολιτικού ενδιαφέροντος, θέμα. Η 5ετία είναι ταρίφα για κάθε πολίτη, για κάθε υπόθεση. Για να πάει στο Εφετείο, προσθέστε άλλα 3-4 χρόνια, χωρίς να υπολογίσουμε προσφυγή στον Άρειο Πάγο. Θες δηλαδή μια δεκαετία από τη ζωή σου, (αρκετές υποθέσεις έχουν τραβήξει σε πολύ μεγαλύτερο μάκρος), για να εκδικασθεί μία διαφορά που μπορεί να έχει κάνει τη ζωή σου ή την καθημερινότητά σου κόλαση. Την καταδίκη του Καραμέρου σε 8 μήνες φυλακή για την ίδια υπόθεση, τα «αριστερά» ΜΜΕ (και αρκετά «δεξιά»…) δεν την δημοσίευσαν, περιμένοντας το Εφετείο. Μέχρι τότε οι συκοφαντίες εις βάρος μου θα εξακολουθούν να είναι φάτσα κάρτα στο διαδίκτυο και να χρησιμοποούνται ως όπλα από τους αντιπάλους μου στις εκλογικές αναμετρήσεις. Αλλά και σε πιο καθημερινή εκδοχή: σκέψου ένας γείτονας να παρκάρει το αυτοκίνητό του στη δική σου θέση στο γκαράζ ή να βάζει στη διαπασών το στερεοφωνικό στις 2 τη νύχτα, και να πρέπει να το υπομένεις αυτό επί 8 τουλάχιστον χρόνια, μέχρι η δικαιοσύνη να αποφανθεί!
Αν διεξαχθεί, τελικά, δίκη. Διότι για την… αποσυμφόρηση της Δικαιοσύνης όλες οι κυβερνήσεις (Ν. 4411/2016 του ΣΥΡΙΖΑ και Ν. 4689/2020 της ΝΔ) ανακάλυψαν μια απίστευτη, παγκοσμίως πρωτότυπη, πατέντα: άρση του αξιοποίνου! Για όσες υποθέσεις η ποινή που προβλέπεται είναι μικρή (2 χρόνια στον νόμο του ΣΥΡΙΖΑ, 1 χρόνο στης ΝΔ), αίρεται το αξιόποινο! Σε απλά Ελληνικά: δεν προφταίνουμε να εκδικάσουμε όλες τις υποθέσεις, οπότε δεν τις εκδικάζουμε! Και τι γίνεται με την παραβατικότητα; Έλα μωρέ, πώς κάνεις έτσι! Τη διαγράφουμε! Δηλαδή κάποιος μπορεί να σε χτυπάει, να σε βρίζει, να σε φτύνει δημοσίως, να καταστρέφει την περιουσία σου, κινητή και ακίνητη, και να μην τιμωρείται; Μα, φυσικά! Αυτός είναι ο κανόνας της Δικαιοσύνης α λα Γκρέκα. Και, βέβαια, όσα δικαστικά έξοδα έκανες μέχρι την… άρση του αξιοποίνου, τα λούζεσαι κανονικά, ως επιβράβευση της αφέλειάς σου να εμπιστευθείς ένα γελοίο, διαλυμένο κράτος, ένα failed state, που μοστράρει ως ευρωπαϊκό. Το επόμενο βήμα είναι να τραβάμε κλήρο. Να εκδικάζεται ένα στα 10 πλημμελήματα κι ένα στα 5 κακουργήματα.
Γιατί όμως αργεί η απονομή της δικαιοσύνης;
Πρώτον, διότι ανάγονται σε ποινικές, υποθέσεις που θα μπορούσαν να τελειώσουν επί τόπου με ένα διοικητικό πρόστιμο. Αν καλέσεις την αστυνομία για τον γείτονα που σε εμποδίζει στο parking, το μόνο που θα κάνουν είναι να καταγράψουν το συμβάν, να πάρουν τα στοιχεία και των δύο και να φύγουν! Παιδιά, λύση θα δώσετε; Όχι, σου λένε, δεν μπορούμε, σας συστήνουμε να κάνετε μήνυση. Και ξεκινάει έτσι η 10ετής περιπέτεια που περιγράψαμε πριν. Είχα προτείνει, εδώ και χρόνια, τον θεσμό του «νομικού-αστυνομικού». Ενός αστυνομικού με σπουδές νομικής, ο οποίος μετά από ειδική εκπαίδευση και εφοδιασμένος με κάμερα, θα έδινε επί τόπου λύση σε θέματα μικρής παραβατικότητας. Με τα ανάλογα, προ-νομοθετημένα πρόστιμα, διότι αυτά «τσούζουν» (η καταδίκη σε 6 μήνες με αναστολή δεν «λέει» τίποτε). Θα αρχειοθετούσε το καταγεγραμμένο υλικό, μαζί με την ετυμηγορία του, όχι στη σκάλα του κτηρίου 13, αλλά σε ηλεκτρονική μορφή στον server του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ώστε οι Δικαστικοί Επιθεωρητές να μπορούν να ελέγξουν, δειγματοληπτικά, την ευθυκρισία του. Ένα σώμα ικανών νομικών-αστυνομικών σε όλη τη χώρα, θα μπορούσε να γλυτώσει τη Δικαιοσύνη από δεκάδες χιλιάδες ώρες «ακροατηρίου», τις… τουαλέτες της από χιλιάδες φακέλους, και τους πολίτες από χιλιάδες, αθροιστικά, χρόνια αναμονής.
Δεύτερον, την προδικαστική διαδικασία να την κάνουν σοβαροί, έμπειροι δικαστές, ώστε να αρχειοθετούν «καθέτως», στο καλάθι των αχρήστων, όσες μηνύσεις είναι νόμω αβάσιμες, με καταλογισμό προστίμου για τους δικομανείς. Τώρα, τη δουλειά αυτή την κάνουν μειράκια που φοβούνται και τη σκιά τους και στέλνουν όλες τις υποθέσεις στο ακροατήριο ή ξεκινούν προανάκριση ακόμα και για γελοιότητες. Απίστευτη χαρτούρα και άπειρες χαμένες ανθρωποώρες της Δημόσιας Διοίκησης και της Αστυνομίας, που κάνει τον κούριερ.
Τρίτον, e-justice ή… καθόλου τζάστις. Τα πάντα ηλεκτρονικά. Εκτός από αντικείμενα της δικογραφίας, όπως κάλυκες βλημάτων ή το πανάκι της Ίριδας, όλα τα άλλα έγγραφα, τα υπηρεσιακά και των διαδίκων, να συντάσσονται, να διακινούνται και να αρχειοθετούνται, μόνον ηλεκτρονικά. Έχω δει γραμματέα να εκτυπώνει έγγραφο με κατάλογο από links, ως αποδεικτικά υπόθεσης και να τα πληκτρολογεί ξανά ένα-ένα στοιχείο! Ο πολίτης να μπορεί με τον αριθμό ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου να παρακολουθεί σε ποιο στάδιο βρίσκεται η υπόθεσή του. Το σύστημα θα ανάβει κόκκινο, όταν κάτι τρενάρει πέραν του αναμενόμενου και δεν θα χρειάζεται να φτάσει ένας δικαστής στις 400 καθυστερημένες υποθέσεις μέχρι να απολυθεί.
Τέταρτον, γιατί να υπάρχει δεύτερος βαθμός οπωσδήποτε; Εφετείο μόνο σε συγκεκριμένες κατηγορίες αδικημάτων. Στα πιο απλά, α’ βαθμός και τέλος.
Πέμπτον, επιλογή δικαστών όπως στην Αγγλία: αφού έχουν δικηγορήσει για 5 τουλάχιστον χρόνια και κερδίσει την εκτίμηση νομικών και πολιτών. Δικαστές να γίνονται οι καλύτεροι νομικοί, όχι αποτυχημένοι δικηγορίσκοι – κυρίως γυναίκες – που καθώς δεν κατάφεραν να σταυρώσουν ούτε μισόν πελάτη ως ελεύθεροι επαγγελματίες, βρήκαν καταφύγιο στην ασφαλή, προσοδοφόρα και με ελάχιστες απαιτήσεις αγκαλιά του Δημοσίου.
Υπάρχουν και πολλές άλλες, περισσότερο εξειδικευμένες προτάσεις που έχουν διατυπωθεί από διακεκριμένους ανθρώπους του νομικού χώρου, αλλά εξακολουθούν να παραμένουν προσχέδια μεταρρυθμίσεων. Γιατί; Διότι κανένας πολιτικός δεν αποφασίζει να αντιμετωπίσει το πολιτικό κόστος των αλλαγών. Πρώτα απ’ όλους αντιδρούν οι δικηγόροι. 45.000 δικηγόροι, δεκαπλάσιοι από όσους πραγματικά χρειάζεται η χώρα, με «γερό δόντι» στη Βουλή, επιδιώκουν να έχουν εισόδημα δημιουργώντας πλασματική δικαστική ύλη. Οτιδήποτε επιταχύνει την απονομή της Δικαιοσύνης μικραίνει την πίτα, και μειώνει επίσης τις εισφορές στο Ταμείο Νομικών (ΤΑΝ) από το οποίο συνταξιοδοτούνται και οι δικαστές. Αντιδρούν επίσης οι δικαστικοί επιμελητές. Είναι προφανές ότι η ψηφιακή λειτουργία της δικαιοσύνης θα καταστήσει περιττή την επίδοση εγγράφου, άρα θα περικόψει και το δικό τους εισόδημα. Δεν είναι τυχαίο ότι το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, μολονότι επέφερε επανάσταση σε πολλούς τομείς της Δημόσιας Διοίκησης, τη Δικαιοσύνη δεν τόλμησε να την αγγίξει. Διότι (κι αυτό κανένας δεν το ομολογεί) αντιδράει και η εκτελεστική εξουσία. Είναι βολικό για τις επιδιώξεις της να ενδημούν στη Δικαιοσύνη χειραγωγήσιμοι διεκπεραιωτές και όχι ανεξάρτητες και ισχυρές προσωπικότητες που θα αντιδρούσαν στη διαχρονική επιδίωξη της εκτελεστικής εξουσίας να τους έχει υποχείριο της. Υπάρχουν και τέτοιες αλλά δυστυχώς δεν δίνουν το στίγμα.
Όσο η εξυπηρέτηση μικροπολιτικών συμφερόντων συνεχίζει να μπλοκάρει κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια, τόσο οι δικογραφίες θα αποθηκεύονται σε νιπτήρες και τουαλέτες, οι υπουργοί Δικαιοσύνης θα νίπτουν τας χείρας τους για το χάλι και η Δικαιοσύνη θα αφοδεύει, με την ετυμολογική έννοια της λέξης. Θα βρίσκεται, δηλαδή, εκτός της οδού, εκτός της θεσμικής πορείας για την οποία εντέλλεται από το Σύνταγμα και χρηματοδοτείται από τον φορολογούμενο.
