Του Λουκά Γεωργιάδη*
Το φετινό καλοκαίρι ήταν ένα από τα πλέον… σημαδιακά για τις χώρες της υφηλίου που έτυχε να βρίσκονται σε αυτήν την εποχή. Η Σιβηρία των -50 βαθμών τον χειμώνα, σημείωσε θερμοκρασίες… ηφαιστείου τον Αύγουστο, οι οποίες έφτασαν στους… συν 50 βαθμούς, ενώ από τις φωτιές μόνο σε αυτήν την περιοχή του πλανήτη, χάθηκε έκταση, ίση με την αντίστοιχη της Ελλάδας!!!
Στις ΗΠΑ, η Καλιφόρνια… παραδοσιακά κάηκε για ακόμη μία φορά και για πολλές εβδομάδες. Χάθηκαν δεκάδες άνθρωποι και συντελέστηκε μια ακόμη μεγαλύτερη περιβαλλοντική καταστροφή. Τα ίδια συνέβησαν στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), αλλά και στα Βαλκάνια. Πέρυσι, η Αυστραλία κάηκε απ΄ άκρου εις άκρον. Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σταυροδρόμι όπου πρέπει να ληφθούν δραστικές αποφάσεις για να μην επιβαρυνθεί το κλίμα και βιώσουμε πολύ συντομότερα απ΄ ότι φανταζόμαστε, τον πραγματικό όλεθρο.
Ο ανθρώπινος παράγοντας αλλά και οι ακόρεστες ανάγκες της μεταβιομηχανικής κοινωνίας, αποτελούν τους βασικούς λόγους για τους οποίους, μπορούμε… βάσιμα να ανησυχούμε για το μέλλον μας. Πλημμύρες υπήρχαν και πριν από αιώνες. Η δασική βλάστηση πριν από αιώνες ήταν πολύ μικρότερη σε σχέση με τη σημερινή και ας έχουν καεί εκατοντάδες εκατομμύρια στρέμματα τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, αυτό που δεν υπήρχε πριν από αιώνες ή και κάμποσες δεκαετίες, ήταν τα πλαστικά ποτήρια και μπουκάλια. Αρκεί να δει κάποιος το σκουπιδαριό στον αστικό ιστό, στα δάση, τα ρέματα και τις παραλίες. Εν τω μεταξύ στα μεγάλα αστικά κέντρα… απορούμε γιατί βουλώνουν τα όμβρια, όπου κάποιος μπορεί να δει κουβέρτες, κουτάκια από μπίρες, πλαστικά του φρέντο και ό,τι μπορεί να φανταστεί.
Η περιβαλλοντική συνείδηση ιδίως στη χώρα μας, δεν είναι αναπτυγμένη στον βαθμό που θα έπρεπε, κάτι που επιβάλλει τη λήψη άμεσων και δραστικών παρεμβάσεων από την πλευρά της Πολιτείας. Το μάθημα της Προστασίας του Περιβάλλοντος πρέπει να είναι συστηματικό από τις πρώτες τάξεις του σχολείου και να συνδυάζεται με τις εκδρομές που κάναμε εμείς οι μεσήλικες πριν από δεκαετίες, όταν ήμασταν στο Δημοτικό. Μετά, η εκδρομή έγινε αφορμή για βόλτες, καφέ και χαβαλέ. Κάποτε οι εκδρομές έφερναν τον μικρό μαθητή σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον, όπου εκεί αντιλαμβανόταν καλύτερα τους μηχανισμούς της φύσης και λειτουργούσε ως θεματοφύλακας του περιβάλλοντος με δενδροφυτεύσεις κλπ. Στη συνέχεια όλα αυτά απορρίφθηκαν ως… καταναγκαστικά έργα που δεν αρμόζουν σε μια… δημοκρατική πολιτεία. Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία…
Από την άλλη, τα μπαζωμένα ρέματα που συνήθως βρίσκονται σε πρώην καμένες εκτάσεις αποτελούν το δεύτερο επίπεδο του εγκλήματος. Εδώ υπάρχει συνυπευθυνότητα της Πολιτείας και όσων συνειδητά προέβησαν σε τέτοιου είδους… τακτοποιήσεις. Πολλοί δεν ήξεραν, αλλά δεν ρώτησαν. Έτσι, όταν το… GPS της φύσης φέρνει το νερό στην πόρτα τους, τότε κλαίνε και οδύρονται για το Κράτος, το οποίο δεν μπορεί να δαμάσει την ορμή του νερού που “φουσκώνει” όσο κυλάει στην παλαιά διαδρομή που… ήξερε.
Οι παλαιοί έλεγαν ότι το πεύκο και το ποτάμι είναι σαν τους κολλητούς σου φίλους, οι οποίοι όμως θα σου την… κάνουν μία φορά και θα το θυμάσαι για όλη σου τη ζωή! Είναι καιρός να υπάρξει γενναία αναδιάρθρωση της δασικής πολιτικής, έτσι ώστε κοντά στον αστικό ιστό, οι περιουσίες των πολιτών να προστατεύονται με βραδύκαυστα δέντρα και βλάστηση, η οποία θα ανασχέτει τις πυρκαγιές ή και θα τις… σβήνει, λειτουργώντας παράλληλα ως τείχος προστασίας έναντι των πλημμυρών. Ταυτόχρονα, όλοι οι πολίτες πρέπει να είμαστε υποψιασμένοι σε σχέση με την ασφάλιση της περιουσίας μας, ακόμη και αν βρίσκεται μέσα στον αστικό ιστό. Οι πυρκαγιές καταστρέφουν δάση, ενώ η εκδήλωση φωτιάς ή πλημμύρας σε ένα διαμέρισμα έχει πολλαπλάσιες πιθανότητες να λάβει χώρα, απ΄ όσες έχει ένας πολίτης να πάθει βαριά βλάβη από το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού!
Η ταχεία απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα, η υιοθέτηση του μοντέλου παραγωγής ενέργειας από φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα, φυσικό αέριο και υδρογόνο, αποτελούν ενισχυτικά μέτρα μιας πολιτικής που αποκτά πλέον παγκόσμιες διαστάσεις. Όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα, τότε η φωτιά θα έρθει και στο δικό μου. Όταν καίγονται εκατομμύρια εκτάσεις σε άλλες χώρες, οι συνέπειες δεν θα αργήσουν να φανούν μέσα στο… σπίτι μας. Ακόμη και οι πλέον προηγμένες χώρες στον τομέα της αντιπυρικής και αντιπλημμυρικής προστασίας, είναι ανήμπορες να αντιδράσουν όταν οι καιρικές συνθήκες και το ευρύτερο περιβάλλον είναι… εχθρικά.
Με θερμοκρασίες… ηφαιστείου και ξερά χόρτα που καίγονται σαν… βεγγαλικά, δεν αρκούν ούτε οι πολίτες μιας ολόκληρης χώρας για να αποτρέψουν το μοιραίο. Το διαπιστώσαμε άλλωστε και στις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές σε Αττική, Εύβοια, Αχαία, Ηλεία, Μεσσηνία και αλλού. Σημειώνεται ότι πριν την εκδήλωση του καύσωνα, όλες οι δασικές πυρκαγιές αντιμετωπίστηκαν μέσα σε λίγα λεπτά ή ελάχιστες ώρες με επιτυχία. Όταν ήρθε όμως ο καύσωνας, ξαφνικά άλλαξαν όλα. Δεν ήταν λίγα τα πυροσβεστικά αεροπλάνα και οχήματα ή οι πυροσβέστες τον Ιούλιο. Απλά δεν υπήρχε καύσωνας και δεν εκδηλώθηκαν ταυτόχρονα τόσες δεκάδες ή εκατοντάδες μέτωπα, τα οποία προκαλούν και… διαβολικούς συνειρμούς!
Οι… περίεργες καιρικές συνθήκες προκάλεσαν και προκαλούν ζημιές και σύμφωνα με τον ΟΗΕ, μέσα στα επόμενα χρόνια, εκατομμύρια πολίτες σε ολόκληρο τον κόσμο, θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις σημερινές τους εστίες. Θα είναι οι λεγόμενοι “περιβαλλοντικοί μετανάστες”, οι οποίοι θα αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή σε άλλες περιοχές, οι οποίες με τη σειρά τους θα επιβαρυνθούν. Χάθηκε η ισορροπία στη φύση και αυτό αποτελεί το τίμημα για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την κοινωνική ευημερία. Όπου θέλουμε παρθένο δάσος και όπου δεν θέλουμε να μπει ανθρώπινο χέρι, πρέπει να αναλάβουμε και το ρίσκο της υπανάπτυξης και της ανεργίας. Όπου πρέπει να δημιουργηθούν προϋποθέσεις ανάπτυξης και ευημερίας, πρέπει να τεθούν πιο αυστηροί κανόνες “πράσινης βιωσιμότητας”. Τα πάντα πρέπει να ξεκινήσουν από μηδενική βάση με έμφαση στην Παιδεία, ώστε τα παιδιά να μάθουν τα αυτονόητα και κυρίως να νιώσουν από μικρή ηλικία την τεράστια ευθύνη που θα αναλάβουν ως ενήλικες όταν θα κληθούν να διαχειριστούν το περιβάλλον και να έχουν μια ικανοποιητική ποιότητα ζωής. Άλλωστε το περιβάλλον είναι κάτι το οποίο έχουμε δανειστεί από τις επόμενες γενιές, τις οποίες δεν πρέπει ούτε να… κάψουμε, ούτε να… πνίξουμε!
Η ατομική ευθύνη αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για να μπορέσουμε να περάσουμε στο επόμενο στάδιο ενός βιώσιμου περιβάλλοντος. Για τους σεισμούς θέλουμε γερές κατασκευές, για τις πλημμύρες θωράκιση, για την αποφυγή των πυρκαγιών απαιτούνται αυστηρές ποινές στους εμπρηστές, δραστηριοποίηση της κοινωνίας της πολιτών και ευαισθητοποίηση, προκειμένου τα δάση να μην γίνονται… πυριτιδαποθήκες. Η απαλλαγή από οτιδήποετ πλαστικό και η υιοθέτηση εναλλακτικών λύσεων θα περιορίσουν τη ρύπανση στο περιβάλλον και θα θέσουν τις βάσεις για να… καίγονται λιγότερα δάση και να πλημμυρίζουν τον χειμώνα λιγότερες περιοχές. Μπροστά στα στοιχεία της φύσης και στις παραμετρικές παρεμβάσεις του ανθρώπου, το Κράτος μπορεί έχει πεπερασμένα όρια. Όταν τα αντιπλημμυρικά έργα κατασκευάζονται για να αποβάλλουν 10 κυβικά νερού το δευτερόλεπτο και έρχεται ένας “Ιανός” για να τα… μπεκρουλιάσει με 20 κυβικά νερού, εκεί σηκώνεις ψηλά τα χέρια.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι τόσο η κοινωνία των πολιτών όσο και η πολιτική ακολουθούν τις εξελίξεις. Η περίπτωση του Ματιού έθεσε σε πρώτο πλάνο την προστασία της ανθρώπινης ζωής, δευτερευόντως της περιουσίας και… τριτευόντως του περιβάλλοντος. Πριν αρχίσουμε να… σκούζουμε για τα Canadair που είναι… κρυμμένα ή για τα πυροσβεστικά οχήματα που έχουν εξαφανιστεί γιατί οι πυροσβέστες… πίνουν καφέ, ας αναλογιστούμε, τι κάνουμε πρώτα απ΄ όλα όλοι εμείς, προκειμένου το κακό να περιοριστεί κατά το δυνατόν. Τι κάνουμε με τις πυρκαγιές όταν ανάβουμε μπάρμπεκικου; Τι κάνουμε με τα ξεραμένα χόρτα που γίνονται… δέντρα: Με τα σκουπίδια και τη βρωμιά μας σε ρέματα, δάση, άλση, πάρκα και παραλίες; Από την άλλη χρειάζονται και πρακτικές λύσεις.
Τον περασμένο χειμώνα με την καταιγίδα “Μήδεια”, κάτοικοι των βορείων ούρλιαζαν γιατί έμειναν από ρεύμα, ενώ μπορούσαν να έχουν εφεδρική γεννήτρια. Επιπλέον, είχαν τζάκια αλλά δεν είχαν ξύλα! Από την άλλη, είναι εντελώς… παρανοίκό να έχει κάποιος βίλα με πισίνα μέσα στο δάσος και να μην έχει ολοκληρωμένο σύστημα πυροπροστασίας με “κανονάκια” που θα βρέχουν τη δύσκολη στιγμή το σπίτι και τον περιβάλλοντα χώρο. Δυστυχώς, πάσχουμε και σε επίπεδο αυτο-οργάνωσης, περιμένοντας τα πάντα από το Κράτος. Αυτό είναι κυρίως δικό μας θέμα, αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να λειτουργούμε μέσα στις περιουσίες μας σαν να μην… υπάρχει Κράτος και θα πρέπει τα περισσότερα να τα κάνουμε με δική μας πρωτοβουλία. Ίσως τότε, αντιληφθούμε πόσο πιο εύκολα είναι τα πράγματα.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα σωθούμε από τα χειρότερα, μόνο αν θέλουμε πραγματικά να… σωθούμε, αποδεχόμενοι την αναλογική ατομική ευθύνη, ενταγμένη μέσα σε ένα πλέγμα συλλογικής ευθύνης και ειλικρινούς υπευθυνότητας. Η δουλειά της Πολιτείας είναι να παρεμβαίνει τη στιγμή που πρέπει, αλλά με τις φετινές πυρκαγιές ούτε ολόκληρος ο στόλος του πλανήτη, δεν θα αρκούσε για να τις σβήσουμε μέσα σε… λίγα λεπτά, όπως διατείνονταν διάφοροι. Όταν σε συνθήκες παρατεταμένου καύσωνα εκδηλώνεται φωτιά και το νερό που ρίχνει το πυροσβεστικό.. εξατμίζεται, τότε, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συζητήσουμε για τα αξιώματα της Φυσικής…
Οι πολίτες πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι πριν… δείξουμε τις ευθύνες της Πολιτείας, οφείλουμε να αναλογιστούμε ταυτόχρονα και τις δικές μας ευθύνες. Το Κράτος δεν είναι τα… 74 Canadair, τα εκατοντάδες οχήματα της Πυροσβεστι9κής και οι κάμποσες χιλιάδες πυροσβέστες. Το Κράτος είμαστε όλοι εμείς. Δυστυχώς, κατά τα τελευταία 40 χρόνια αποδεχθήκαμε και συμβιβαστήκαμε με κομμουνιστικού τύπου νοοτροπίες. Μετά την κοινωνικοποίηση των χρεών, ήρθαν η κοινωνικοποίηση της ατομικής ανευθυνότητας και της ηλιθιότητας. Οπότε, ας μην απορούμε για το πού βρίσκεται η αιτία του κακού…
*Δημοσιογράφος – Οικονομολόγος
