Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Οι αλλαγές είναι σοβαρές και βρισκόμαστε μόλις στην αρχή. Οι εργασιακές σχέσεις αλλάζουν και η φύση της εργασίας μεταβάλλεται και αυτή.
Νέα φαινόμενα θα παρατηρηθούν και θα καταγραφούν τόσο στον αναπτυγμένο όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο, με την εργασία στο σπίτι να διευρύνεται και να αποκτά ειδικό βάρος. Όμως οι επιπτώσεις της εξέλιξης αυτής είναι ήδη αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης, γιατί νέα και πρωτόγνωρα φαινόμενα σίγουρα θα προκύψουν.
Στο μέτρο που η πανδημία επηρεάζει όλες τις οικονομίες του κόσμου, οι επιχειρήσεις κατά κύριο λόγο αρέσκονται στο να παρατηρούν. Όπως επισημαίνει ο Φίλιπ Κόγκαν στο Εκόνομιστ, απετέλεσε έκπληξη για πολλούς διευθυντές το πόσο καλά πήγε το πείραμα της εργασίας από το σπίτι. Έρευνες έδειξαν ότι, πριν από το 2020, οι υπάλληλοι που έμεναν σπίτι έτειναν να απομονώνονται από εκείνους που έμεναν στο γραφείο, θεωρούσαν τον εαυτό τους πολίτη δεύτερης κατηγορίας. Όμως η πανδημία τούς έβαλε όλους στην ίδια βάρκα, ή μάλλον στο ίδιο σαλόνι. Οι διευθυντές έμαθαν ότι το προσωπικό τους μπορεί να είναι παραγωγικό και εκτός γραφείου· οι υπάλληλοι συνήθισαν τις τηλεσυσκέψεις. Μελέτη του Εθνικού Γραφείου Οικονομικών Ερευνών διαπίστωσε ότι, εργαζόμενοι από το σπίτι, οι υπάλληλοι δούλευαν μία ώρα παραπάνω από ό,τι όταν πήγαιναν στο γραφείο.
Οι νέες διευθετήσεις δούλεψαν διότι οι υπάλληλοι ήταν ήδη εξοικειωμένοι με τους ρόλους τους και συνηθισμένοι στους ρυθμούς της εταιρείας. Η συνάντηση για τον εβδομαδιαίο προγραμματισμό μπορούσε να πραγματοποιηθεί online· οι ομαδικές συζητήσεις μπορούσαν να οργανωθούν μέσω Slack ή WhatsApp. Οι διευθυντές γνώριζαν τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες του προσωπικού τους και άρα σε ποιον να γκρινιάξουν και ποιον να αφήσουν ήσυχο.
Με τον καιρό, όμως, αυτή η συνοχή μπορεί να επιδεινωθεί. Διευθυντές και προσωπικό θα αντιμετωπίσουν νέα προβλήματα και θα χρειαστεί να αναπτύξουν μεθόδους αντιμετώπισης αυτών. Νέοι υπάλληλοι θα προσληφθούν και οι υπάρχοντες θα μετακινηθούν οε άλλες θέσεις. Η συσσωρευμένη γνώση θα είναι λιγότερο χρήσιμη, θα πρέπει να αναπτυχθούν νέοι τρόποι εργασίας, για τους οποίους θα απαιτηθεί στενότερη συνεργασία από αυτήν που μπορεί να επιτευχθεί μέσω μιας βιντεοσύνδεσης.
Με άλλα λόγια οι ομάδες που εργάζονται δεν νοείται να είναι αποκομμένες η μία από την άλλη. Για παράδειγμα η ομάδα των πωλήσεων δεν μπορεί να μην έχει επαφή και συνεργασία με τους ανθρώπους του σχεδιασμού των προϊόντων. Αυτός κατά συνέπεια είναι ο λόγος που οι εταιρίες προσπαθούν να αποκαταστήσουν το συλλογικό πνεύμα, απαραίτητο για την γενική επίδοση τους στην αγορά.
Στο πλαίσιο αυτό έτσι, ζητείται από το προσωπικό των εταιριών μια ή δύο μέρες την εβδομάδα αν έχει παρουσία στην εταιρία, ώστε να μην ατονήσει σε επικίνδυνο βαθμό το ομαδικό πνεύμα.
Ο μεγάλος κίνδυνος μεσοπρόθεσμα είναι η ανάδυση δύο τύπων κουλτούρας, όπως συνέβη με την οικονομία της περιστασιακής απασχόλησης, όπου το ανθρώπινο δυναμικό διαιρείται σε έναν μικρό αριθμό εργαζόμενων του «πυρήνα» και έναν μεγαλύτερο αριθμό συμβασιούχων ή περιστασιακά εργαζόμενων. Η πανδημία μπορεί να οδηγήσει και σε έναν άλλο διαχωρισμό, καθώς οι παλαιότεροι και εδραιωμένοι εργαζόμενοι θα μένουν στο σπίτι, την ώρα που οι νεότεροι, αν και θα πηγαίνουν στο γραφείο, θα έχουν λιγότερες ευκαιρίες να δεθούν με τους συναδέλφους τους, να αναπτύξουν επαγγελματικά δίκτυα και να ανέβουν στην κλίμακα της ιεραρχίας. «Η δημιουργία ομαδικού πνεύματος θα είναι πιο δύσκολη από ποτέ – όσο εκλεπτυσμένες λέξεις και αν χρησιμοποιήσει ο διευθύνων σύμβουλος», αναφέρει το περιοδικό Economist και φέρνει στο προσκήνιο ένα κρίσιμο θέμα.
