Του Θανάση Φροντιστή*
Στις ΗΠΑ, είθισται, οι Αντιπρόεδροι να διαδέχονται τους απερχόμενους Προέδρους αν νικήσει στις εκλογές το Κόμμα τους. Ο Ρίτσαρντ Νίξον, Αντιπρόεδρος του μεγάλου Προέδρου Αϊζενχάουερ, έχασε ως γνωστό τις εκλογές που είχε κερδίσει ο αείμνηστος Τζων Κέννεντυ. Σ’ εκείνες τις εκλογές ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε η τηλεόραση και όλος ο μηχανισμός του νεοφανούς τότε τομέα του Πολιτικού Μάρκετινγκ, ο δε Κέννεντυ κατατρόπωσε κυριολεκτικά τον Νίξον σε μια φοβερή τηλεοπτική πολιτική μονομαχία που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην ανάδειξή του στην Προεδρία των ΗΠΑ. Ο Νίξον πίστεψε ότι έχασε τις εκλογές λόγω ακριβώς των τηλεοπτικών τεχνασμάτων, όπως έλεγε. Έχει μάλιστα καταγραφεί ως εξής η ιστορική του αντίδραση στην ήττα του: «Όταν το στυλ και το χάρισμα είναι επακόλουθο τεχνασμάτων και δημοσίων σχέσεων, δεν το αποδέχομαι καθόλου».
Λίγα χρόνια αργότερα στις προεδρικές εκλογές του 1968, υπήρξα και προσωπικά μάρτυρας μιας πρωτοφανούς προεκλογικής εκστρατείας του Νίξον, με βασικό σύνθημα «Ο νέος Νίξον», και με αποτέλεσμα την ανάδειξή του στην Προεδρία των ΗΠΑ! Ο Νίξον είχε ενσυνείδητα δεχτεί να αποτελέσει το «προϊόν», μάλιστα «το νέο προϊόν» μιας πρωτοφανούς επικοινωνιακής εκστρατείας, που κυριολεκτικά «τον πούλησε» επιτυχώς στον Αμερικανικό λαό. Βέβαια, λίγα χρόνια αργότερα «το νέο εκείνο προϊόν», αρχιτέκτονας μιας πολιτικής αθλιότητας, που έχει καταγραφεί στα πολιτικά χρονικά των ΗΠΑ ως «Γουώτεργκέϊτ, καθαιρέθηκε από το αξίωμα του Προέδρου των ΗΠΑ!
Αυτή την εποχή, «υποφέρουμε», όλοι πιστεύω, στη χώρα μας από τον «εκλογικό πυρετό», που τον ύψωσαν τα απίστευτης εφευρετικότητας διαφημιστικά, ιδίως τηλεοπτικά, τεχνάσματα και τοκσόου που πουλάνε πολλά παλιά και νέα «πολιτικά προϊόντα». Βλέπετε, το λεγόμενο Πολιτικό Μάρκετινγκ, Αμερικανική εφεύρεση, έχει πλέον μπει για καλά στη ζωή μας και φυσικά και στις… τσέπες μας ως φορολογούμενων πολιτών. Για την καταλυτική δύναμη του Μάρκετινγκ στην «επιβολή» στην αγορά προϊόντων έχει αναφερθεί στο βιβλίο του THE NEW INDUSTRIAL STATE (Το Νέο Βιομηχανικό Κράτος») ο αείμνηστος Καθηγητής John Kenneth Galbraith, ο οποίος έχει γράψει ότι «το μάρκετινγκ και οι μηχανισμοί του και τα ποικίλα ταλέντα που απασχολούνται μ’ αυτό, λέγεται ότι ασχολούνται με την προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών. Σε μια λιγότερο διφορούμενη γλώσσα πρέπει να λεχθεί ότι ασχολούνται με την χειραγώγηση της ζήτησης».
Δεν θα ασχοληθούμε με τη ανάλυση των αποτελεσμάτων αυτών των εκλογών. Γίνονται άλλωστε τόσες πολλές αναλύσεις, συχνά αλληλοαναιρούμενες και κατά το συμφέρον του κάθε αναλυτή. Παρακολουθώντας όμως την όλη εκλογική φιλολογία και τις τηλεοπτικές… παραστάσεις, γύρισα 55 χρόνια πίσω στις ΗΠΑ και ξανάζησα νοερά εκείνη την εκπληκτική και πρωτόγνωρη για μένα τότε εκλογική ατμόσφαιρα. Μάλιστα, ξαναδιάβασα ένα καταπληκτικό βιβλίο με τον (ακριβολόγο) τίτλο «Η Πώληση του Προέδρου 1968». Το βιβλίο αυτό, γραμμένο από έναν από τους προεκλογικούς συνεργάτες του Νίξον στην όλη διαφημιστική του καμπάνια, εξιστορεί με κάθε λεπτομέρεια, καρέ-καρέ, όπως λένε στην γλώσσα της τηλεόρασης, όλη τη στρατηγική, το πρόγραμμα και την υλοποίηση μιας πρωτοφανούς στα πολιτικά χρονικά των ΗΠΑ προεκλογικής εκστρατείας.
Ο συγγραφέας του ιστορικού αυτού βιβλίου περιγράφει σπαρταριστά στιγμιότυπα, εικόνες, διαλόγους, περιστατικά και λεπτομέρειες «απείρου κάλλους», που λίγα χρόνια αργότερα και έκτοτε έχουν βρει μιμητές σ’ όλο το πολιτικό φάσμα όλων των χωρών και φυσικά και της Ελλάδας, πιο πριν αλλά και σ’ αυτές τις εκλογές. Ξαναδιαβάζοντας εκείνο το σημαδιακό βιβλίο (και έχοντας παρακολουθήσει από κοντά τις εκλογικές διεργασίες στη χώρα μας, τα τελευταία πενήντα χρόνια) δεν μπορώ να πω ότι δεν μελαγχόλησα. Παρά τα φανταχτερά επινίκια, τις φανφάρες και τα βεγγαλικά που μετέδιδαν, με το αζημίωτο βέβαια, όλα τα κανάλια.
Η μελαγχολία μου με ταξίδεψε νοερά 2.500 χρόνια πριν. Ο Αριστείδης ο Δίκαιος περπατούσε στους δρόμους της Αθήνας, κάποια εκλογική μέρα (ψηφοφορία για τον εξοστρακισμό του), όταν ξαφνικά τον πλησίασε ένας απλός άνθρωπος με ένα αβάκιο στο χέρι. «Είμαι αγράμματος και θέλω τη βοήθειά σου», είπε. «Τι θέλεις;» τον ρώτησε ο Αριστείδης. «Να μου γράψεις στο αβάκιο ΝΑΙ», απάντησε. «Δηλαδή;» τον ρώτησε. «Δηλαδή να εξοριστεί ο Αριστείδης», είπε. «Και γιατί ψηφίζεις να εξοριστεί ο Αριστείδης; τον γνωρίζεις;» τον ξαναρώτησε. «Όχι, δεν τον γνωρίζω αλλά βαρέθηκα να ακούω να τον αποκαλούν δίκαιο», απάντησε. Έβαλε στο αβάκιο ΝΑΙ ο Αριστείδης ο Δίκαιος και συνέχισε τον περίπατό του σε μια πόλη που δεν τον γνώριζε. Ίσως γιατί δεν υπήρχαν τότε… παράθυρα τηλεοράσεων.
Εκλογές τον 5ο αιώνα π.Χ. Το αποτέλεσμα; εξορίστηκε ο Αριστείδης ο Δίκαιος. Πολλοί από αυτούς που ψήφισαν ΝΑΙ στην εξορία του, δεν τον γνώριζαν καν. Όμως το ήθελε η τότε εξουσία. Ως επικίνδυνο παράδειγμα για μίμηση. Μια δικαιοσύνη περιερχόμενη τους δρόμους της πόλης γίνεται επικίνδυνη για τη δημόσια τάξη… Εκλογές 2023 στην Ελλάδα, όπου συντελείται «η Πώληση ενός Πρωθυπουργού». Με ένα μεγάλο % του κόσμου να αρνείται να πάρει μέρος στις εκλογές. Μ’ ένα άλλο, άγνωστο ποσοστό, να ψηφίζει ή να καταψηφίζει άγνωστους υποψήφιους, έτσι όπως το θέλει η εμφανής ή αφανής χειραγώγηση. Να εξορίζει τον Αριστείδη τον Δίκαιο, να ουρλιάζει χωρίς να γνωρίζει γιατί, «Άρον, Άρον ψήφισε, ή καταψήφισε αυτόν!»…
*Δρ. Οικον/γος, π. Πανεπ/κός, Συγγραφέας
