Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η συστηματική προσέγγιση της πραγματικότητας οδηγεί σε δυσάρεστες διαπιστώσεις ως προς την διαχείριση της εξέλιξης και των πλανητικών διαστάσεων ανισορροπιών, που την διαπερνούν. Η ροή του χρόνου στο πλαίσιο της λήψης πολιτικών αποφάσεων, οι οποίες θεωρητικά οριοθετούν την δυναμική της εξέλιξης, είναι πολύ αργή και δεν ανταποκρίνεται στην ανάγκη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού της πορείας στο μέλλον με εμπροσθοβαρή οπτική, η οποία θα βοηθούσε να προλαμβάνονται επικίνδυνες ανισορροπίες και να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα της ανθρώπινης οντότητας χωρίς διακρίσεις και ανισότητες τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και μεταξύ των κοινωνιών της παγκόσμιας κοινότητας.
Μερικά αντιπροσωπευτικά παραδείγματα αποτυπώνουν με μεγάλη σαφήνεια την μη λειτουργική πολιτική αξιοποίηση του χρόνου για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών, που έχει προκαλέσει η ανθρώπινη δραστηριότητα.
Στις 25.3.2021 δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό European Geosciences Union η έρευνα «The tipping points and early warning indicators for Pine Island Glacier, West Antarktica» με την συμβολή επιστημόνων από το Northumbria University (Ηνωμένο Βασίλειο), το Potsdam Institute for Climate Impact Research (Γερμανία) και το Stockholm University (Σουηδία).
Σύμφωνα με την έρευνα αυτή το λιώσιμο ενός από τους πιο σημαντικούς παγετώνες (Pine Island Glacier) της Ανταρκτικής δεν μπορεί πλέον να ανακοπεί. Αυτό όμως σημαίνει, ότι θα γίνει ασταθές το συνολικό μόρφωμα των παγετώνων στην Ανταρκτική και θα καταρρεύσει, ενώ θα προκαλέσει την άνοδο της επιφάνειας της θάλασσας περίπου 3 μέτρα. Ήδη το λιώσιμο των πάγων στην Ανταρκτική μέχρι τώρα είναι υπεύθυνο για το 10% της ανόδου της επιφάνειας της θάλασσας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η ανεπαρκής και πολύ αργή αντιμετώπιση των πλανητικών ανισορροπιών έχει βέβαια πολύ περισσότερες παρενέργειες, οι οποίες ανυψώνουν τον βαθμό διακινδύνευσης ιδιαιτέρως για τις μελλοντικές γενιές σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και για τα διάφορα είδη του «ζωικού βασιλείου».
Έχει πολύ ενδιαφέρον μια έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Biological Conservation, σύμφωνα με την οποία, εάν η θερμοκρασία στον πλανήτη αυξηθεί από 3 βαθμούς Κελσίου και άνω, κινδυνεύει με εξαφάνιση το ένα τρίτο (1/3) των ζώων, που ζουν στις ηπείρους της γης, ενώ στις θάλασσες κινδυνεύει το 46% των ψαριών.
Ιδιαιτέρως στα βουνά το ποσοστό των απειλούμενων ειδών ανεβαίνει στο 84%, ενώ στα νησιά στο 100% (Zeit online, «Einheimische Tierarten durch Klimawandel stark bedroht», 9.4.2021).
Σε σχέση με τις μελλοντικές γενιές πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διαχείριση της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών σε συνδυασμό με τις μη βιώσιμες συνθήκες, που προκαλούνται λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Ήδη οι προσφυγικές ροές έχουν αρχίσει και θα συνεχισθούν με μεγαλύτερη ένταση στο μέλλον, εάν η πολιτική διαχείριση της αρνητικής δυναμικής της εξέλιξης, η οποία δημιουργεί πλανητικής εμβέλειας ανισορροπίες (π.χ. κλιματική αλλαγή, εξαφάνιση ειδών, μείωση καλλιεργήσιμων εδαφών κ.λ.π.), δεν επιταχύνει την αντιμετώπιση τους με σημείο αναφοράς την βιωσιμότητα τόσο της ανθρώπινης οντότητας όσο και της βιοποικιλότητας.
Το προσφυγικό μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο, εάν σε λειτουργικό χρόνο αναιρεθούν τα γενεσιουργά αίτια, δηλαδή η κλιματική αλλαγή και οι παρενέργειες της (π.χ. ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ξηρασίες, πλημμύρες), η μη ισορροπημένη ανάπτυξη σε πλανητικό επίπεδο (ώστε να διαμορφωθούν βιώσιμες συνθήκες στις χώρες προέλευσης των προσφύγων) και η οπτική του εθνικού συμφέροντος (το οποίο στηρίζεται στην εκμετάλλευση των άλλων χωρών, κυρίως των μη ανεπτυγμένων).
Ο κατάλογος των ανισορροπιών είναι πολύ μεγαλύτερος. Τα αίτια όμως της μη λειτουργικής ως προς την ταχύτητα αξιοποίησης του χρόνου από το πολιτικό σύστημα είναι κοινά και συνθέτουν ένα πλέγμα αλληλοεξαρτώμενων παραγόντων.
Ήδη αναφέρθηκε η εθνική οπτική στο πεδίο της λήψης πολιτικών αποφάσεων. Συμπληρωματικά και ενισχυτικά λειτουργεί και η ανάλογη νομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος στο πλαίσιο της κοινωνίας, στην οποία αναπτύσσει δραστηριότητα και διεκδικεί την ανάθεση της κυβερνητικής εξουσίας.
Αυτή η οπτική δεν επιτρέπει την αποκατάσταση της απαραίτητης συνεργασίας για την διαμόρφωση κοινής στρατηγικής τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο σε σχέση με την διαχείριση της παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας και την αντιμετώπιση των πλανητικής εμβέλειας ανισορροπιών, που παράγει η δυναμική της εξέλιξης.
Η συνολική κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο, αν συνυπολογισθεί και η αδυναμία των πολιτών να προσεγγίσουν και να αναλύσουν την ταχύτατα εξελισσόμενη πραγματικότητα, διότι ούτε επαρκής και σε βάθος ενημέρωση τους παρέχεται από το ανάλογο κοινωνικό σύστημα ενημέρωσης, διότι η εξέλιξη έχει πολύ μεγάλη ταχύτητα και διαρκώς αυξανόμενη πολυπλοκότητα, ούτε διαθέτουν τα κατάλληλα μεθοδολογικά εργαλεία. Το αποτέλεσμα βέβαια είναι να μην βασίζονται στον ορθολογισμό σε λειτουργικό βαθμό, όταν αξιολογούν και κρίνουν τις πολιτικές προτάσεις και αποφάσεις, που δεσμεύουν το μέλλον.
Επίσης η μεγάλη ταχύτητα της εξέλιξης σε συνδυασμό με την αργή συνειδητοποίηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της ακολουθούμενης πορείας από το πολιτικό σύστημα μεγενθύνει τις προκαλούμενες ανισορροπίες και δυσκολεύει σε επικίνδυνο βαθμό την αποφυγή ή την αντιμετώπιση τους.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι από το ένα μέρος η ακολουθούμενη πρακτική της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων των φτωχών χωρών του Νότου από τις πλούσιες χώρες του Βορρά, χωρίς να αναιρούνται οι συνθήκες φτώχειας των πολιτών τους και να αξιοποιείται λειτουργικά ο παραγόμενος πλούτος με στόχο την ισορροπημένη ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Από το άλλο μέρος το μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες του Βορρά, αλλά και ο τρόπος ζωής πριμοδοτούν την κλιματική κρίση, η οποία έχει πολύ επικίνδυνες παρενέργειες με τις ανισορροπίες, που συνεπάγεται (ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πλημμύρες, ξηρασίες καθώς και συνθήκες πείνας λόγω μη καλλιεργήσιμων εδαφών), οι οποίες ωθούν τους πληθυσμούς του Νότου σε μαζικές μετακινήσεις προς τις χώρες του Βορρά με αποτέλεσμα την πρόκληση κοινωνικών αναταράξεων, οι οποίες δεν συμπορεύονται με τις διακηρύξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Δυστυχώς ακόμη κυριαρχεί η βραχυπρόθεσμη πολιτική οπτική στην διαχείριση της εξέλιξης, ενώ ταυτοχρόνως οι πολίτες και γενικότερα οι κοινωνίες ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την επικαιρότητα, την οποία βιώνουν χωρίς να προβληματίζονται για τις επιπτώσεις στο μέλλον και την βιωσιμότητα στην προοπτική του χρόνου.
Με αυτό τον τρόπο λειτουργίας και διαχείρισης του χρόνου από το πολιτικό σύστημα και την στατική και βραχυπρόθεσμη θεώρηση της πραγματικότητας από τις κοινωνίες θα συνεχίσουν να παράγονται ανισορροπίες, η αντιμετώπιση και αναίρεση των οποίων δεν θα είναι εφικτή.
Πηγή: metarithmisi.gr
