Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Ξέσπασε λοιπόν οικονομικός πόλεμος με τους υψηλούς δασμούς που επέβαλε ο Πρόεδρος Τράμπ σε εισαγωγές προιόντων από Καναδά, Μεξικό, Κίνα και Ευρώπη. Δεν αποκλείεται μάλιστα να ακολουθήσουν και άλλοι. Φυσιολογικά κάτι αντίστοιχο θα επιβάλλουν και οι χώρες αυτές σε προϊόντα που θα έρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το εύλογο ερώτημα που έρχεται σε όλων τον νού είναι πως, αν είναι τόσο απλό να προστατεύσεις την εθνική σου οικονομία απέναντι σε άλλες με τις οποίες έχεις εμπορικά ελλείμματα, γιατι δεν το έκαναν τόσον καιρό οι προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις; Η απάντηση είναι σχετικά απλή Διότι τέτοιες αποφάσεις έχουν περίπλοκα αποτελέσματα και ίσως όχι πάντα αυτά που περιμένεις. Είναι δηλαδή αποφάσεις με ρίσκο και αρκετή αβεβαιότητα.
Η κατ’ αρχήν λογική των δασμών είναι να καταστούν ακριβότερα τα εισαγόμενα προϊόντα και να γίνουν ελκυστικότητα τα εθνικά παραγόμενα. Στην περίπτωση των ΗΠΑ όμως υπάρχουν δύο παραπάνω ζητήματα. Το ένα έχει να κάνει με την ιδιαιτερότητα των αμερικανικών πολυεθνικών εταιρειών. Τα περισσότερα από τα εισαγόμενα στις Ηνωμένες Πολιτείες καταναλωτικά προϊόντα είναι βασικά αμερικανικά, που για λόγους οικονομικούς παράγονται σε άλλες χώρες όπως η Ευρώπη, η Κίνα, η Ταϊβάν το Μεξικό η ο Καναδάς. Το “made by the USA in China” είναι πλέον ευρύτατα διαδεδομένο. Με τους δασμούς, θεωρητικά, αυτές οι αμερικανικές εταιρίες που βρίσκονται στο εξωτερικό θα χάσουν το συγκριτικό τους πλεονέκτημα (να παράγουν δηλαδή τα προϊόντα τους φθηνότερα). Κι’ έτσι πιθανότατα θα γυρίσουν πίσω στα πάτρια εδάφη. Κάποιοι όμως λησμονούν πως οι ΗΠΑ δεν είναι η μοναδική τους εξαγωγική αγορά. Αυτοί εξάγουν σε όλο τον κόσμο και δεν θα διακινδυνεύουν τις παγκόσμιες αγορές τους για να διεκδικήσουν μόνο την αμερικανική αγορά. Δεν είναι λοιπόν σίγουρο πως θα επιστρέψουν πίσω στο Οχάιο, το Μίσιγκαν, την Καλιφόρνια, το Τέξας, το Νέο Μεξικό η το Ντητρόιτ.
Το άλλο ζήτημα είναι η επέκταση της ακρίβειας σε όλη την οικονομία. Η ενδεχόμενη επιστροφή των αμερικανικών εταιριών από το εξωτερικό θα οδηγήσει σε γενικότερη αύξηση της ακρίβειας όλων των προϊόντων στην Αμερική. Με ακριβά πλέον εισαγόμενα και ακριβά τα ντόπια παραγόμενα οι αμερικανικές εξαγωγές θα βρεθούν μπροστά σε μεγάλα αδιέξοδα (αντιμετωπίζοντας και την ανταποδοτική αύξηση των εισαγωγικών δασμών από τις άλλες χώρες). Παράλληλα, χιλιάδες άλλες ντόπιες επιχειρήσεις στις ΗΠΑ επιβίωναν λόγω φτηνών εισαγωγών πρώτων υλών η προιόντων απόλυτα απαραίτητων για τις επιχειρήσεις τους. Ο Τζώρτζ Μπους τζούνιορ σαν Πρόεδρος είχε γευθεί το πικρό αποτέλεσμα μιάς τέτοιας πολιτικής. Είχε επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα από την Ευρώπη.Με αποτέλεσμα την χρεωκοπία πάνω από 15 χιλ. μικρομεσαίων αμερικανικών επιχειρήσεων. Που η ζωή τους εξαρτάται από τις φθηνές αυτές εισαγωγές. Η συνακόλουθη ανεργία τον υποχρέωσε να αναθεωρήσει την πολιτική του αυτή. Και διευκόλυνε τον Ομπάμα να κερδίσει τον ΜακΚέην στις επόμενες εκλογές!
Τι αποτελέσματα θα έχουν τώρα οι δασμοί που επέβαλε ο Τράμπ; Σαν οπαδός της οικονομίας της αγοράς και του ελεύθερου εμπορίου δεν μπορώ να είμαι αισιόδοξος. Να μην ξεχνάμε εξ άλλου πως σύμφωνα με τον σημαντικό οικονομολόγο της εποχής οι δασμοί υπήρξαν ένα από τα σοβαρά αίτια του “κραχ” της δεκαετίας του ’30 (βλ. σχετ. άρθρο στο Foreign Affairs του 1932, του Percy Wells Bidwell).
Εκτός κι αν το MAGA (Make America Great Again) κινητοποιήσει την αμερικανική κοινωνία σε τέτοιο βαθμό ώστε η εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγικότητας να συγκρατήσει τις τιμές και να οδηγήσει την οικονομία των ΗΠΑ σε ταχύτατη ανάπτυξη. Όχι το πιθανότερο, πάντως, ενδεχόμενο…
