Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η μέχρι τώρα ιστορική διαδρομή των κοινωνιών σε πλανητικό επίπεδο δείχνει, ότι το πολιτικό σύστημα δεν συμπορεύεται με την ταχύτητα της δυναμικής της εξέλιξης και δεν ελέγχει την πραγματικότητα, που διαμόρφωσαν οι επιλογές του, ως προς την προοπτική της ακολουθούμενης πορείας, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολυδιάστατες πολιτικές ανισορροπίες και να αυξάνεται ο βαθμός διακινδύνευσης.
Ιδιαιτέρως σε χώρες, όπως είναι η Ελλάδα, οι ανεπάρκειες και δυσλειτουργίες, που διαπερνούν την πολιτική δραστηριότητα, διαμορφώνουν ένα πολύ ασταθές πεδίο σε σχέση με την δυνατότητα της χώρας να ακολουθήσει θετική πορεία σε ένα ευρωπαϊκό και παγκόσμιο περιβάλλον, το οποίο εξελίσσεται με πολύ μεγάλη και πολλές φορές μη ελεγχόμενη ταχύτητα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις στην προοπτική του χρόνου.
Η ανάλυση των πολιτικών ανισορροπιών δείχνει την ζωτικής σημασίας ανάγκη για την συνειδητοποίηση και αντιμετώπιση τους, ώστε να αποκατασταθούν λειτουργικές συνθήκες και η δυναμική της εξέλιξης να αποκτήσει θετικό πρόσημο. Ειδάλλως η ελληνική κοινωνία θα ασφυκτιά κάτω από το βάρος των επιπτώσεων των πολιτικών επιλογών.
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της μεγάλης ταχύτητας της εξέλιξης δεν είναι λειτουργικό, από το ένα μέρος να κυριαρχεί η αντιπαράθεση μεταξύ των κομμάτων με επικοινωνιακή λογική μόνο και στόχο την φθορά των «αντιπάλων» ως ανίκανων, αναξιόπιστων και μη υπηρετούντων το κοινωνικό συμφέρον και από το άλλο να μην γίνεται ουσιαστικός και εποικοδομητικός διάλογος με βάση τον σχεδιασμό της πορείας της χώρας στο μέλλον.
Είναι εμφανές, ότι η διαχείριση της πραγματικότητας δεν βασίζεται σε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και πολυδιάστατη προσέγγιση της αναπτυσσόμενης δυναμικής (π.χ. προώθηση της οικονομικής δραστηριότητας με συνυπολογισμό και άλλων διαστάσεων, όπως είναι η υγεία, η κινητικότητα και η βιωσιμότητα του φυσικού περιβάλλοντος).
Με αυτά τα δεδομένα είναι ερμηνεύσιμη η λογική της αντιμετώπισης των πολιτών ως δυνητικών ενεργούμενων και της κοινωνίας ως «αγέλης». Εργαλεία για την πραγμάτωση αυτής της θεώρησης είναι η ηθικολογία και η εξιδανίκευση των αποτελεσμάτων των προτεινόμενων μέτρων σε βάθος χρόνου.
Για αυτό τον λόγο η πολιτική επικοινωνία δεν ενεργοποιεί τον ορθολογισμό στους πολίτες, ώστε να προσεγγίζουν με κριτική οπτική τις επαγγελίες των κομμάτων, αλλά απευθύνεται στο συναίσθημα και στο θυμικό με την αξιοποίηση της διαφημιστικής λογικής και το «φαντασιακό» περίβλημα του εκφερόμενου πολιτικού λόγου σε σχέση με το μέλλον.
Αυτός ο επικοινωνιακός προσανατολισμός συμπορεύεται και με την διοχέτευση προτύπων καταναλωτικού χαρακτήρα στις σύγχρονες μαζοποιημένες κοινωνίες των μεγάλων αστικών κέντρων. Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και η αδύναμη πολιτικά κοινωνία πολιτών, η οποία ακόμη δεν είναι σε θέση να εκφράσει το κοινωνικό συμφέρον και να λειτουργήσει ως συνομιλητής του πολιτικού συστήματος και της κυβέρνησης.
Επίσης ενώ καταγράφονται μεγάλες αλλαγές στην βιωνόμενη πραγματικότητα από τους πολίτες στο πλαίσιο των συνθηκών, που διαμορφώνουν η παγκοσμιοποίηση (π.χ. υψηλού βαθμού κινητικότητα με σημείο αναφοράς την εργασία, αποστασιοποίηση από την παραγωγή κοινωνικών αξιών στις τοπικές κοινωνίες με ταυτόχρονη διοχέτευση καταναλωτικών προτύπων κ.λ.π.) και η μαζική αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών (π.χ. παραγωγική διαδικασία, επικοινωνία κ.λ.π.) καθώς και η σύγχρονη ταχύτατη δυναμική της εξέλιξης, δεν συνυπολογίζονται ούτε λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης οντότητας (π.χ. συρρικνώνεται η προσωπική επικοινωνία και προωθείται η ψηφιακή, χωρίς να ενδιαφέρουν οι πιθανές επιπτώσεις στις ατομικές εσωτερικές ισορροπίες σε βάθος χρόνου, επίσης αποδυναμώνεται η ατομική και η κοινωνική ευθύνη, δεν καλλιεργείται η ενσυναίσθηση ως δομικό στοιχείο της ατομικής και θεσμικής λειτουργίας κ.λ.π.).
Στις σύγχρονες μαζοποιημένες κοινωνίες οι πολίτες εργαλειοποιούνται με κυρίαρχα κριτήρια την λειτουργικότητα και την οικονομική απόδοση των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων (π.χ. οικονομικό, υγείας κ.λ.π.), με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως «αγέλη».
Όταν όμως οι κοινωνικές διεργασίες στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης δεν οριοθετούνται με σημείο αναφοράς τις ανθρώπινες ανάγκες, αλλά αποκτούν περιεχόμενο στα στενά όρια της λειτουργικότητας των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων με την συνδρομή και της πολιτικής, χωρίς αξιακό φορτίο ως προς την ανθρώπινη οντότητα, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την συρρίκνωση της κοινωνικής συνοχής σε βάθος χρόνου και την αποστασιοποίηση των πολιτών από την πολιτική.
Με αυτό τον τρόπο όμως οι πολιτικές ανισορροπίες, που προκαλούνται, δυσκολεύουν τον σχεδιασμό της πορείας στο μέλλον και την διαχείριση της εξέλιξης, διότι οι κοινωνίες γίνονται ευάλωτες σε αποσταθεροποιητικές πρακτικές, όταν η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος δεν είναι αποδεκτή από ένα λειτουργικό ποσοστό των πολιτών και η διαμόρφωση πολιτικής στάσης στο επίπεδο των πολιτών δεν είναι αποτέλεσμα ορθολογικής προσέγγισης του τρόπου διαχείρισης της δυναμικής της εξέλιξης.
Οι πολυδιάστατες πολιτικές ανισορροπίες, που απειλούν όχι μόνο τις επιμέρους κοινωνίες αλλά την παγκόσμια κοινότητα και την πορεία της σε βάθος χρόνου, μπορούν και πρέπει να αντιμετωπισθούν με την αποστασιοποίηση της πολιτικής και του πολιτικού συστήματος από την στατική θεώρηση και ταυτόχρονα εργαλειοποίηση του ανθρώπου και παράλληλα την πρόσδωση σε αυτόν χαρακτηριστικών υποκειμένου στο ρόλο του ως πολίτη.
Με αυτό τον τρόπο θα αναληφθούν οι ευθύνες για την βιώσιμη πορεία στο μέλλον από τις κοινωνίες ως συλλογικά υποκείμενα, τα οποία στηρίζουν την κατεύθυνση της δραστηριοποίησης τους στην γνώση της πραγματικότητας και στην συνειδητοποίηση των επιπτώσεων των επιλογών τους ως ανθρώπων και πολιτών και αναλαμβάνουν την ευθύνη τους για την πορεία στο μέλλον.
Πηγή: metarithmisi.gr
