Η απάντηση δεν είναι η δημιουργία μιας συγκεκριμένης δέσμης νόμων για την AI,αλλά η θεσμική της ενσωμάτωση στις κοινωνίες μας
Του Πιέρ Βενσταπέν*
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι εδώ πλέον και στο εξής θα διέπει όλο και περισσότερο τη ζωή μας. Όπως υποστηρίζουν κορυφαίοι επιστήμονες, μια επιστημονική επανάσταση δεν δημιουργεί απλώς νέες γνώσεις. Διαμορφώνει, επίσης, νέους τρόπους αντίληψης, υποβολής ερωτήσεων, αλλά και τρόπους για να απαντηθούν. Πριν από την επιστημονική επανάσταση, στις αρχές του 17ου αιώνα, για να απαντήσουν σε ερωτήματα όπως, λ.χ., σχετικά με το αίμα κι αν κυκλοφορεί στο σώμα ή όχι, οι άνθρωποι ανέτρεχαν στα κείμενα των Αρχαίων. Ο Αριστοτέλης και ο Γαληνός δίδασκαν ότι το αίμα δεν κυκλοφορεί στο σώμα. Επομένως, η ερώτηση είχε απαντηθεί. Πώς, όμως, ο Αριστοτέλης και ο Γαληνός γνώριζαν όσα γνώριζαν; Αυτό το ερώτημα δεν τέθηκε ποτέ. Ήταν πιο σοφοί από εμάς, και αυτό αρκούσε.
Τούτος ο τρόπος απάντησης στα ερωτήματα άρχισε να εγκαταλείπεται σιγά-σιγά στις αρχές του 17ου αιώνα, οπότε εμφανίστηκαν δύο νέες μέθοδοι: η χρήση των Μαθηματικών και η παρατήρηση. Όταν ο Γαλιλαίος παρατήρησε με το τηλεσκόπιό του -σε αντίθεση με τη θεωρία των σφαιρών-, τέσσερις δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τον Δία, ή όταν ο Ουίλλιαμ Χάρβεϋ ανακάλυψε ότι το αίμα κυκλοφορεί στο ανθρώπινο σώμα παρατηρώντας τις διαφορές στη ροή του καθώς σφίγγει ή χαλαρώνει ο επίδεσμος σε έναν τραυματισμένο βραχίονα, συνέβαλαν όχι μόνο με νέες γνώσεις, αλλά και με νέους τρόπους υποβολής ερωτήσεων και εύρεσης απαντήσεων.
Η επανάσταση των ηλεκτρονικών υπολογιστών είχε επίσης ως αποτέλεσμα την εμφάνιση ενός νέου τρόπου σκέψης. Σε αυ τον αναφερόμαστε συχνά ως υπολογιστική σκέψη ή αλγοριθμική σκέψη, που είναι λίγο-πολύ λέξεις συνώνυμες.
Η AI είναι ένα από τα παιδιά τους. Είναι αυτή που επιτρέπει στους ανθρώπους να υπαγορεύουν μηνύματα κειμένου αντί να τα δακτυλογραφούν, ή να επιλέγουν μουσική από ένα έξυπνο ηχείο στον πάγκο της κουζίνας. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να αγνοήσουν την ΑΙ. Καθώς τίθεται σε εφαρμογή σε έναν αυξανόμενο αριθμό τομέων, υπάρχουν εύλογες ανησυχίες για ενδεχόμενες ακούσιες συνέπειες. Αλλά πώς πρέπει να αντιδράσουν οι ρυθμιστικές αρχές;
Η άμεση ανησυχία είναι ότι η βιασύνη να συγκεντρωθούν τα δεδομένα που χρειάζονται για την εκπαίδευση των συστημάτων AI παραβιάζει την ιδιωτική ζωή των ανθρώπων. Η παρακολούθηση όλων όσα κάνουν οι άνθρωποι online, από ψώνια και ανάγνωση έως αναρτήσεις στα κοινωνικά μέσα, επιτρέπει στους κολοσσούς του internet να δημιουργήσουν λεπτομερή προσωπικά προφίλ τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στοχευμένες διαφημίσεις ή προτάσεις αντικειμένων που ενδιαφέρουν. Η καλύτερη αντίδραση αυτή τη στιγμή δεν είναι να ρυθμίσουμε άμεσα τη χρήση της ΑΙ αλλά να επικεντρωθούμε στους κανόνες σχετικά με τον τρόπο συλλογής, επεξεργασίας και αποθήκευσης των προσωπικών δεδομένων.
Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Δεδομένων (GDPR), ένα σύνολο κανόνων για την προστασία των δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής που εισήγαγε η Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάιο του 2018, αποτέλεσε ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς παρέχει στους πολίτες της ΕΕ –τουλάχιστον- περισσότερο έλεγχο στα δεδομένα τους (και παρακινεί κάποιες διαδικτυακές εταιρείες να παράσχουν ανάλογα δικαιώματα σε όλους τους χρήστες παγκοσμίως). Η ΕΕ θα διευκρινίσει περαιτέρω και θα καταστήσει αυστηρότερους τους κανόνες το 2019 με τον Κανονισμό ePrivacy. Οι επικριτές θα υποστηρίξουν ότι τέτοιοι κανόνες παρεμποδίζουν την καινοτομία και ενισχύουν τους κολοσσούς του internet, Οι οποίοι μπορούν να αντέξουν οικονομικά το κόστος της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς με τρόπο που οι startups δεν μπορούν. Έχουν ένα δίκιο. Αλλά η προσέγγιση της Ευρώπης φαίνεται προτιμότερη από τη λιγότερο παρεμβατική στάση της Αμερικής. Η Κίνα, εν τω μεταξύ, φαίνεται ευτυχής να επιτρέπει στους δικούς της κολοσσούς του internet να συγκεντρώσουν όσο περισσότερα προσωπικά δεδομένα επιθυμούν, υπό την προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση θα έχει πρόσβαση.
Καθώς τα συστήματα ΑΙ αρχίζουν να εφαρμόζονται σε τομείς όπως η προληπτική αστυνόμευση, η επιβολή ποινών φυλάκισης, οι προσλήψεις ή η βαθμολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας, ένας δεύτερος τομέας ανησυχίας είναι αυτός της «αλγοριθμικής προκατάληψης» – η ανησυχία ότι, όταν τα συστήματα εκπαιδεύονται με ιστορικά δεδομένα, θα διδαχθούν και θα διαιωνίσουν τις υπάρχουσες προκαταλήψεις. Οι υποστηρικτές της χρήσης της AI στα τμήματα προσωπικού (παραδείγματος χάριν, για να σαρώσουν τα βιογραφικά των αιτούντων εργασία) λένε ότι η χρήση αμερόληπτων μηχανημάτων θα μπορούσε να μειώσει τις προκαταλήψεις. Προκειμένου να διασφαλιστεί η δικαιοσύνη, τα συστήματα AI πρέπει να γίνουν καλύτερα στο να εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνουν αποφάσεις (ένας τομέας όπου γίνεται πολλή έρευνα) και θα πρέπει να βοηθούν τους ανθρώπους να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις παρά να λαμβάνουν τις αποφάσεις για αυτούς.
Ας σοβαρευτούμε
Όσον αφορά τις θέσεις εργασίας, ο ρυθμός και η έκταση της απώλειας θέσεων εργασίας που σχετίζεται με την AI παραμένει ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα και αβέβαια θέματα στον επιχειρηματικό κόσμο. Στο μέλλον, οι εργαζόμενοι σίγουρα θα πρέπει να μαθαίνουν νέες δεξιότητες συχνότερα από ό,τι τώρα, είτε για να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές στις υπάρχουσες θέσεις εργασίας τους είτε για να στραφούν σε νέες. Όπως και στη Βιομηχανική Επανάσταση, η αυτοματοποίηση θα απαιτήσει αλλαγές στην εκπαίδευση προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αλλαγές στη φύση της εργασίας. Ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι οι πολιτικοί παίρνουν αυτό το ζήτημα στα σοβαρά αντίθετα, πολλοί προτιμούν να δαιμονοποιούν τους μετανάστες ή την παγκοσμιοποίηση.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να αρχίσουν να αφιερώνουν σε αυτόν τον τομέα πραγματική σκέψη αντί για τεχνητή νοημοσύνη.
*τέως επιστημονικός συντάκτης στο βελγικό περιοδικό Τρέντς
