Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η προσέγγιση της πραγματικότητας τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο δείχνει, ότι η σύγχρονη πολιτική οπτική αδυνατεί να διαχειρισθεί με βιώσιμο και λειτουργικό τρόπο την δυναμική της εξέλιξης και τις επιπτώσεις της στην ανθρώπινη οντότητα, η οποία πλέον έχει εργαλειοποιηθεί ανάλογα με τις ανάγκες των κοινωνικών συστημάτων, αλλά και στην βιοποικιλότητα, η οποία συρρικνώνεται επικίνδυνα.
Η εμπειρική προσέγγιση της πραγματικότητας είναι αποκαλυπτική και αποτυπώνει τον υψηλό βαθμό διακινδύνευσης της ακολουθούμενης πορείας.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organization, WHO) το δεύτερο 15ήμερο του Φεβρουαρίου 2022 οι εταιρείες παραγωγής τροφής για βρέφη διασπείρουν ψευδείς πληροφορίες για τα προϊόντα τους με στόχο την αποκόμιση οικονομικού κέρδους.
Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της διαφήμισης διαχέουν ψευδείς πληροφορίες, ότι με τα προϊόντα τους τα βρέφη κοιμούνται περισσότερο, ότι το μητρικό γάλα χάνει σε ποιότητα με το πέρασμα του χρόνου ή ότι συγκεκριμένα προϊόντα δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη αλλεργιών.
Τέτοια διαφημιστικά μηνύματα οδηγούν σε πολύ αρνητικές σκέψεις ως προς την ύπαρξη και κατεύθυνση κοινωνικών αξιών και την κοινωνική ευθύνη, που πρέπει να χαρακτηρίζει τους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης, όπως είναι η οικονομία και η πολιτική, η οποία, υποτίθεται, προωθεί την πραγμάτωση του ανθρώπινου και του κοινωνικού συμφέροντος.
Επίσης στον τομέα της προστασίας του κλίματος και του περιβάλλοντος μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2021 σύμφωνα με την Eurostat κατεγράφησαν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη, οι οποίες έφτασαν τα 881 εκατομμύρια τόνους, δηλαδή 6% άνοδος σε σύγκριση με το ίδιο χρονικό διάστημα τον πρώτο χρόνο της πανδημίας.
Πριν από την πανδημία το ίδιο χρονικό διάστημα το 2019 η εκπομπή αερίων συνολικά άγγιξε τα 891 εκατομμύρια τόνους. Οι χώρες, στις οποίες κατεγράφη η μεγαλύτερη άνοδος είναι η Βουλγαρία (23%), η Λεττονία (16%) και η Ελλάδα (13%).
Η πραγματικότητα δεν προκαλεί αισιόδοξες σκέψεις ως προς την δυνατότητα του πολιτικού συστήματος να διαχειρισθεί την ανθρώπινη δραστηριότητα με βιώσιμο τρόπο. Και αυτή η αρνητική πορεία καταγράφεται, αν και η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) τονίζει, ότι πρέπει να αποκατασταθεί λειτουργική και βιώσιμη ισορροπία μεταξύ του κλίματος και της προστασίας της βιοποικιλότητας. Η κλιματική αλλαγή απειλεί τον άνθρωπο και την φύση από το ένα μέρος και από το άλλο στην Ευρώπη καταγράφεται αύξηση της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα.
Παράλληλα η διαφθορά σε παγκόσμιο επίπεδο «καλά κρατεί». Σύμφωνα με στοιχεία 18.000 λογαριασμών στην τράπεζα Credit Suisse (Ελβετία) πολιτικοί, άνθρωποι του υποκόσμου, εγκληματίες πολέμου και βασιλικές οικογένειες έχουν καταθέσεις συνολικού ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων (Süddeutsche Zeitung).
Μεταξύ των πελατών της τράπεζας, που δημοσιοποιήθηκαν, είναι ο βασιλιάς της Ιορδανίας Adullah, ο πρώην πρόεδρος της Αρμενίας Armen Sarkissian, αξιωματούχοι της Βενεζουέλας, που είναι μπλεγμένοι σε σκάνδαλο διαφθοράς και πολλοί άλλοι.
Και ενώ αυτά συμβαίνουν σε σχέση με την διαφθορά, σύμφωνα με τον David Beasley, επικεφαλή του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης (World Food Programme) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών 285 εκατομμύρια άνθρωποι σε πλανητικό επίπεδο ζουν σε συνθήκες πείνας λόγω πανδημίας.
Στην Ελλάδα ο Covid-19, εκτός από οικονομικές και άλλες επιπτώσεις, στέρησε την ζωή από μεγάλο αριθμό ανθρώπων, διότι η πολιτική διαχείριση της πανδημίας και γενικότερα η πολιτική στον τομέα της υγείας διαχρονικά δεν στηρίχθηκε στην διασφάλιση του ανθρώπινου συμφέροντος, με αποτέλεσμα το σύστημα υγείας να είναι ανεπαρκές.
Για παράδειγμα σε συνέντευξη του στο ραδιοφωνικό σταθμό Focus FM ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ (Μιχάλης Γιαννάκος) είπε, ότι 17.500 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους εκτός ΜΕΘ (Μονάδες Εντατικής Θεραπείας). Επίσης «υπάρχουν άνθρωποι, που περιμένουν 3 χρόνια για να χειρουργηθούν, δεν έχουν χρήματα να πάνε στον ιδιωτικό τομέα και πολλοί κινδυνεύουν και μπορεί να καταλήξουν».
Σύμφωνα δε με την ΕΛΣΤΑΤ το 2021 καταγράφηκε ρεκόρ θανάτων λόγω της πανδημίας. Ενώ την 5ετία 2015-2019 ο μέσος όρος θανάτων ετησίως ήταν 122.000, το 2021 σημειώθηκαν 143.586. Επίσης σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ το 2020 πέθαναν λόγω Covid-19 4.840 άνθρωποι, το 2021 όμως καταγράφηκαν 15.960 θάνατοι.
Πολύ ενδιαφέρον επίσης ως προς την διαχείριση της πραγματικότητας στο γεωπολιτικό πεδίο έχει και η Διάσκεψη για την Ασφάλεια, που πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο τον Φεβρουάριο 2022, στην οποία κεντρικό θέμα ήταν η κρίση στην Ουκρανία με καταλύτη την ακολουθούμενη πολιτική από την Ρωσία.
Ο Antonio Guterres, Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών δήλωσε «καλώ όλες τις πλευρές να είναι πολύ προσεκτικές στην ρητορική τους. Οι δημόσιες τοποθετήσεις θα πρέπει να στοχεύουν στην αποκλιμάκωση κρίσεων και όχι στην ενδυνάμωση τους».
Ουσιαστικά ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, όπως και άλλοι πολιτικοί ηγέτες, κάλεσε τους γεωπολιτικούς παίκτες και την Ουκρανία να καταλήξουν σε ένα συμβιβασμό στο πλαίσιο της κατεστημένης λογικής, που διαπερνά τις διεθνείς σχέσεις εθνικών οντοτήτων.
Εκείνο, που δεν κάνουν οι πολιτικές ηγεσίες και οι παγκόσμιοι θεσμοί (ΟΗΕ) είναι η ουσιαστική αναζήτηση των αιτίων των γεωπολιτικών κρίσεων στο πλαίσιο του ισχύοντος μοντέλου οργάνωσης της παγκόσμιας κοινότητας και η αναίρεση τους με την οικοδόμηση ενός λειτουργικού συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης.
Ουδείς αναφέρεται στην επικίνδυνη λογική του εθνικού συμφέροντος και στην εθνική διαχείριση της πολιτικής σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης ή στην οπτική του συστημικού πραγματισμού, ο οποίος λειτουργεί με σημείο αναφοράς τον μονοδιάστατο προσανατολισμό στην λειτουργικότητα και οικονομική απόδοση των κοινωνικών συστημάτων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη, ότι οδηγεί στην παραγωγή ανισοτήτων στο εσωτερικό των κοινωνιών ή και μεταξύ τους, καθώς και μη βιώσιμων συνθηκών για την ανθρώπινη οντότητα και την βιοποικιλότητα (κλιματική αλλαγή). Πολύ περισσότερο δεν γίνεται αναφορά στην έλλειψη κοινωνικών αξιών με ηθικό φορτίο στις σύγχρονη πραγματικότητα, αν και κυριαρχεί η ηθικολογία για την νομιμοποίηση των εφαρμοζόμενων πολιτικών (π.χ. Ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία).
Ιδιαιτέρως στην Ελλάδα ο πολιτικός διάλογος κινείται σε πολύ χαμηλό επίπεδο όχι μόνο στο πεδίο της εκφοράς του αλλά και στο σχεδιαστικό. Κυριαρχεί η βραχυπρόθεσμη οπτική στον πολιτικό σχεδιασμό, χωρίς να γίνεται πολυδιάστατη προσέγγιση της δυναμικής της εξέλιξης.
Παράλληλα επικοινωνιακή στόχευση είναι η φθορά των αντιπάλων ως προς την επάρκεια και την ικανότητα τους να κυβερνήσουν, χωρίς να κατατίθενται από κανένα ολοκληρωμένες μακροπρόθεσμες προτάσεις, ώστε οι πολίτες να διαμορφώνουν γνώμη και στάση γνωρίζοντας τις επιπτώσεις των επιλογών τους.
Ταυτοχρόνως καλλιεργούνται φαντασιώσεις για το μέλλον με εργαλείο την ηθικολογία ως προς τις προθέσεις των κομμάτων και του πολιτικού προσωπικού, ενώ στην προσέγγιση και διαχείριση της πραγματικότητας η ρητορική τους εξαντλείται στα εθνικά όρια της χώρας, αν και η αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση των κοινωνιών σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης προϋποθέτουν διαφορετική οπτική.
Η πραγματικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο δεν είναι βιώσιμα και λειτουργικά διαχειρίσιμη με την κυρίαρχη πολιτική λογική, η οποία αναπαράγει την οπτική του παρελθόντος, ως εάν το παρόν έχει τα ίδια ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά με το παρελθόν. Αυτό βέβαια δεν ισχύει. Το πιστοποιούν οι μεγάλες ανισορροπίες, που οριοθετούν την πραγματικότητα σε πλανητικό επίπεδο και ο υψηλός βαθμός διακινδύνευσης, που προκαλούν (προαναφέρθηκαν ήδη μερικά παραδείγματα).
Για να μπορεί η πολιτική να συμπορεύεται με την δυναμική της εξέλιξης και να κάνει λειτουργικό μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, πρέπει να πληρούνται ορισμένες βασικές προϋποθέσεις.
Η κλιματική αλλαγή δείχνει τις πολύ αρνητικές επιπτώσεις, που μπορεί να έχει η ανθρώπινη δραστηριοποίηση και την ανάγκη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, ο οποίος υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια του βιολογικού χρόνου μιας ή δύο γενιών, ενώ παράλληλα με την συμβολή των επιστημών πρέπει να γίνεται συνυπολογισμός των πιθανών αρνητικών παρενεργειών, ώστε να αποφεύγονται.
Αυτό σημαίνει, ότι η πολιτική πρέπει να διαχειρίζεται τον χρόνο ως ολότητα και όχι με βιολογικά όρια, ενώ ταυτοχρόνως επιβάλλεται να αποκτήσει μεγαλύτερη ταχύτητα στην λήψη αποφάσεων, ώστε να συμπορεύονται με την γρήγορη εξέλιξη του χρόνου, ο οποίος, όσο προχωρά η ανθρωπότητα προς το μέλλον, θα γίνεται όλο και πιο περιεκτικός σε δεδομένα, άρα θα αυξάνεται η πολυπλοκότητα.
Βασική προϋπόθεση επίσης είναι η «αλλαγή πλεύσης» των κοινωνιών σε σχέση με την υποκατάσταση των κοινωνικών αξιών με μονοδιάστατα καταναλωτικά πρότυπα, ώστε να διασφαλίζεται, ότι οι πολιτικές αποφάσεις υπηρετούν το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον.
Αυτό συνεπάγεται την αποστασιοποίηση της πολιτικής από την λογική του μονοδιάστατου συστημικού πραγματισμού, ο οποίος εξαντλεί τα όρια του στην λειτουργικότητα και την οικονομική απόδοση των κοινωνικών συστημάτων (π.χ. υγείας, οικονομικό, εργασιακό κ.λ.π.), χωρίς να λαμβάνεται υπόψη, ότι με αυτή την οπτική ενισχύονται οι κοινωνικές ανισότητες και η αποσταθεροποίηση της κοινωνικής συνοχής.
Επίσης η επικοινωνιακή διαχείριση της πραγματικότητας τόσο από το πολιτικό σύστημα όσο και από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πρέπει να στοχεύει στην πολυδιάστατη και σε βάθος ενημέρωση των πολιτών ως προϋπόθεσης για την δημοκρατική λειτουργία και την δραστηριοποίηση τους ως ατομικών ή συλλογικών υποκειμένων.
Εάν αυτό δεν γίνει, οι κοινωνίες σταδιακά θα χάνουν την συνοχή τους, όσο προχωρούν προς το μέλλον και θα αυξάνεται η πολυπλοκότητα, ενώ θα επιταχύνεται η εξέλιξη, η οποία δεν θα κατανοείται από τους πολίτες, με αποτέλεσμα η πολιτική να χάνει και την κοινωνική νομιμοποίηση.
Τέλος η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης και γενικότερα της ψηφιακής τεχνολογίας πρέπει να γίνεται με συνυπολογισμό της διασφάλισης της απαραίτητης ισορροπίας με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης οντότητας.
Ειδάλλως σταδιακά θα αρχίσει να παγιώνεται η ανθρώπινη εργαλειοποίηση και η διαμόρφωση μιας οντότητας, η οποία θα λειτουργεί χωρίς να συνειδητοποιεί τις επιπτώσεις των επιλογών της κατά την διάρκεια της ιστορικής διαδρομής των κοινωνιών και την ευθύνη, που έχει, για την βιωσιμότητα τόσο του ανθρώπου όσο και της βιοποικιλότητας.
Το μέλλον θα γίνεται όλο και πιο πολύπλοκο και δύσκολο ιδιαιτέρως για την πολιτική διαχείριση της εξέλιξης, διότι προϋποθέτει ριζικές αλλαγές στην πολιτική οπτική και στον τρόπο οργάνωσης των κοινωνιών γενικότερα, οι οποίες δεν έχουν συνειδητοποιηθεί ακόμη σε επαρκή βαθμό, ώστε να προωθηθούν χωρίς να υπάρξουν αναταράξεις στις κοινωνίες.
Υπάρχουν ελπίδες; Η πραγματικότητα, όπως διαμορφώνεται στο γεωπολιτικό πεδίο με αφετηρία την Ουκρανική κρίση και την πορεία των κοινωνιών μέχρι τώρα, δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αισιόδοξες σκέψεις.
Πηγή: metarithmisi.gr
