Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η σύγχρονη πολύπλοκη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα σε συνδυασμό με την μεγάλη ταχύτητα της δυναμικής της εξέλιξης και τις επιπτώσεις του τρόπου μαζικής αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης και γενικότερα της ψηφιακής τεχνολογίας έχουν διαμορφώσει ένα μίγμα, το οποίο πολιτικά δεν είναι ελεγχόμενο, διότι το πολιτικό σύστημα σε πλανητικό επίπεδο δεν πληροί τις ποιοτικές προϋποθέσεις, ούτε διαθέτει τα κατάλληλα μεθοδολογικά εργαλεία για τον έλεγχο των συνθηκών, που δημιουργούνται.
Είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη ο επανακαθορισμός της πολιτικής του ταυτότητας με σημείο αναφοράς τα δεδομένα της εξέλιξης στη δυναμική προβολή της στο μέλλον και τις επιπτώσεις στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης οντότητας και στις ισορροπίες του φυσικού περιβάλλοντος, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα της πορείας σε βάθος χρόνου.
Η οικοδόμηση σύγχρονης ταυτότητας εξαρτάται από μια σειρά παραμέτρων της πολιτικής λειτουργίας. Βασικό ρόλο στην διαμόρφωση της πολιτικής ταυτότητας ενός κόμματος παίζει η ιδεολογική του αναφορά, η οποία όμως παραμένει μια από τις κύριες παραμέτρους οριοθέτησης της εξέλιξης, μόνο εάν κινείται στο πλαίσιο του λειτουργικού πραγματισμού με σημείο αναφοράς το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον και δεν μετατρέπεται σε ιδεοληπτική προσέγγιση της πραγματικότητας στο πλαίσιο του συστημικού πραγματισμού, ο οποίος προωθεί μόνο την οικονομική απόδοση και την λειτουργικότητα των κοινωνικών συστημάτων (οικονομικό, εργασιακό, εκπαιδευτικό, υγείας κ.λ.π.), χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις στον άνθρωπο και στις κοινωνίες.
Όσο εξελίσσεται ο χρόνος και η πολυπλοκότητα θα αυξάνεται ταχύτερα, ο κίνδυνος αποδυνάμωσης του ρόλου της ιδεολογικής ταυτότητας των πολιτικών σχηματισμών θα γίνεται πιο αισθητός, εάν δεν εκσυγχρονισθεί η πολιτική λειτουργία. Επίσης η συνοχή των κοινωνιών τόσο στο εσωτερικό τους όσο και μεταξύ τους θα συρρικνώνεται, ενώ την ίδια πορεία θα ακολουθεί και η κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη.
Εξίσου σημαντική παράμετρος για την οικοδόμηση σύγχρονης πολιτικής ταυτότητας είναι η διαχείριση του κλίματος και η διαμόρφωση συνθηκών οικονομικής δραστηριοποίησης και ανάπτυξης, οι οποίες διασφαλίζουν την βιωσιμότητα του ανθρώπου και της βιοποικιλότητας.
Είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη η διατήρηση λειτουργικών ισορροπιών στο φυσικό περιβάλλον, διότι τα διάφορα οικοσυστήματα εξαρτώνται το ένα από το άλλο ως προς την επιβίωση τους. Ήδη έχουν συνειδητοποιηθεί οι επιπτώσεις, που θα υπάρξουν, εάν συνεχισθεί η εξαφάνιση των μελισσών.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό να μην χαθεί η επαφή του ανθρώπου με την φύση, διότι δεν θα προκληθεί μόνο μια απλή διαταραχή στην σχέση του με την βιοποικιλότητα, αλλά θα μεγιστοποιηθεί ο κίνδυνος πρόκλησης επιδημικών φαινομένων πανδημικών διαστάσεων με επιπτώσεις στην προοπτική μιας ασφαλούς και βιώσιμης πορείας σε βάθος χρόνου (π.χ. πανδημία του κορωνοϊού, Covid-19).
Μέχρι τώρα το πολιτικό σύστημα σε πλανητικό επίπεδο δεν έχει επεξεργασθεί, ούτε και υλοποιεί ανάλογες πολιτικές στους διάφορους τομείς οικονομικής δραστηριοποίησης. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ζωτικής σημασίας ανάγκη σχεδιασμού και υλοποίησης μιας λειτουργικής αγροτικής πολιτικής, η οποία αποστασιοποιείται από την βιομηχανοποιημένη αγροτική παραγωγή, την χρησιμοποίηση χημικών παρασιτοκτόνων και τις μονοκαλλιέργειες.
Το πολιτικό σύστημα πρέπει να δώσει απαντήσεις με συγκεκριμένες προτάσεις και για την ανάγκη λειτουργικής αξιοποίησης της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης σε σχέση με τις ανθρώπινες και τις κοινωνικές ανάγκες. Ειδάλλως οι επιπτώσεις στους πολίτες ως άτομα και στις κοινωνίες θα είναι μη ελεγχόμενες, ενώ θα εργαλειοποιήσουν την ανθρώπινη οντότητα.
Πολύ αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι η αυτοματοποίηση της παραγωγής, στο πλαίσιο της οποίας διαμορφώνονται αρνητικές συνθήκες ως προς την εργασιακή απασχόληση και την ευημερία των πολιτών, ενώ ταυτοχρόνως δεν λαμβάνονται υπόψη βασικές ανθρώπινες ανάγκες (διασφάλιση σίτισης, στέγασης, υγείας, θετικής ψυχολογίας κ.λ.π.), οι οποίες αποτελούν προϋποθέσεις για την αξιοπρεπή διαβίωση και την κοινωνική συνοχή.
Είναι δε σημαντικό η πολιτική διαχείριση της εξέλιξης, ιδιαιτέρως στον τομέα των τεχνολογικών εφαρμογών, να αξιοποιεί τα επιστημονικά μεθοδολογικά εργαλεία και για την ανίχνευση και πρόληψη των αρνητικών παρενεργειών, όπως είναι η ανεργία, η ρύπανση του περιβάλλοντος και πολλά άλλα.
Αυτό σημαίνει, ότι η διαχείριση του πολιτικού χρόνου πρέπει να συμπορεύεται και ακόμη καλύτερα να προηγείται της δυναμικής της εξέλιξης, ώστε να προλαμβάνονται και να αποφεύγονται οι αρνητικές παρενέργειες και η αύξηση του βαθμού διακινδύνευσης.
Επίσης πολύ σημαντική παράμετρος για την οικοδόμηση σύγχρονης λειτουργικής ταυτότητας στο πολιτικό σύστημα είναι η οπτική διαχείρισης της παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας και της πλανητικής ανάπτυξης με στόχο την ισόρροπη και με κοινωνική δικαιοσύνη οικονομική δραστηριοποίηση και αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της κάθε χώρας (π.χ. φυσικοί πόροι, τεχνογνωσία κ.λ.π.).
Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζονται συνθήκες ειρήνης, ενώ παράλληλα διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για την απαραίτητη διαπολιτισμική προσέγγιση και όσμωση. Ταυτοχρόνως οι κοινωνίες θα αποκτήσουν πλουραλιστική οπτική τόσο στο εσωτερικό τους όσο και στις μεταξύ τους σχέσεις και θα είναι λειτουργική η κινητικότητα, που αναπτύσσεται στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης.
Μόνο σε αυτό το μήκος κύματος είναι εφικτή η οικοδόμηση βιώσιμων συνθηκών ειρήνης και αντιμετώπισης του φαινομένου της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών, το οποίο στο μέλλον θα οξύνεται, εάν συνεχισθεί η κλιματική κρίση και η διαχείριση της παγκοσμιοποίησης με λογική εθνικού συμφέροντος και εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων άλλων χωρών, χωρίς ταυτοχρόνως να πραγματώνεται η ευημερία και σε αυτές.
Επίσης η σύγχρονη και με προοπτική πολιτική ταυτότητα σε δυναμικά εξελισσόμενες κοινωνίες προϋποθέτει και την ανάλογη δυναμική πορεία της δημοκρατικής λειτουργίας, ώστε να διασφαλίζεται η ουσιαστική ενεργοποίηση των πολιτών και η ανάδειξη και έκφραση του κοινωνικού και του ανθρώπινου συμφέροντος.
Σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και υψηλού βαθμού πολυπλοκότητας, μεγάλης ταχύτητας της εξέλιξης και μαζοποίησης των κοινωνιών, οι οποίες κινούνται με λογική κοινωνίας του θεάματος, η δημοκρατική λειτουργία χρειάζεται επαναπροσδιορισμό, εάν το πολιτικό σύστημα και οι πολίτες θέλουν να ελέγχεται η βιωνόμενη πραγματικότητα και να υπηρετεί το κοινωνικό συμφέρον.
Ειδάλλως το μεν πολιτικό σύστημα θα ακολουθεί τις εξελίξεις και οι πολίτες θα λειτουργούν ως αποδέκτες διαφημιστικών μηνυμάτων, τα οποία στοχεύουν στην εκλογή διαχειριστών εξουσίας. Σε αυτό το πλαίσιο η εκλογική διαδικασία αποκτά καθαρά τυπικά χαρακτηριστικά, ενώ οι επιλογές των πολιτών δεν στηρίζονται στην σφαιρική και σε βάθος γνώση της πραγματικότητας στη δυναμική προβολή της στο μέλλον, αλλά στις «φαντασιακού» τύπου εξιδανικευτικές προεκλογικές επαγγελίες σε σχέση με τις συνθήκες στο μέλλον.
Είναι εμφανές, ότι η διασφάλιση βιώσιμης πορείας των σύγχρονων κοινωνιών προϋποθέτει πολιτική διαχείριση της εξέλιξης, η οποία βασίζεται στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και στον πολυδιάστατο και σε βάθος διάλογο των πολιτικών σχηματισμών, που συνθέτουν το πολιτικό σύστημα, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχεια στην διαχείριση της εξέλιξης.
Αυτό σημαίνει, ότι τα κόμματα είναι σε θέση να κάνουν συμβιβασμούς και να συναινούν με στόχο την έκφραση της κοινωνικής πλειοψηφίας στο επίπεδο της διακυβέρνησης. Ο διάλογος με αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά είναι εφικτός, εάν η τεκμηρίωση των θέσεων και προτάσεων, που κοινοποιούνται, στηρίζονται στην επιστημονική προσέγγιση και ανάλυση της πραγματικότητας στη δυναμική προβολή της στο μέλλον, ενώ παράλληλα προωθούν την κοινωνική δικαιοσύνη και συνοχή.
Στο ίδιο μήκος κύματος πρέπει να κινείται και η κοινωνία πολιτών, δηλαδή να προσεγγίζει την σύνθετη πραγματικότητα και να την αναλύει με εργαλείο τον ορθολογισμό, ώστε να διαμορφώνει θέσεις και να κάνει επιλογές με γνώση των επιπτώσεων τους σε βάθος χρόνου.
Είναι πραγματοποιήσιμος αυτός ο γενικευμένος επαναπροσδιορισμός της πολιτικής λειτουργίας των κομμάτων και των πολιτών;
Η απάντηση θα δοθεί στο εμπειρικό πεδίο. Αν ληφθεί υπόψη ο τρόπος λειτουργίας του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα και το επίπεδο του διαλόγου μεταξύ των κομμάτων, οι ελπίδες για αποτελεσματική και έγκαιρη οικοδόμηση σύγχρονης και με προοπτική πολιτικής ταυτότητας είναι πολύ αδύναμες.
Πηγή: metarithmisi.gr
